Cezaevlerinde tutuklu ve hükümlü 3 bin 690 çocuk bulunuyor. Çocuklara ilişkin dava evraklarının çocuk mahkemelerinde görülmesi ve haklarında karar verilenlerin “eğitimevleri”nde tutulması gerekirken gerçekler bu türlü değil.
Tutuklu çocukların eğitime erişim hakları da gerektiği üzere yerine getirilmiyor.
Geçen yıl 178 bin 834 çocuk suça sürüklendiği tezi ile güvenlik ünitelerine getirildi. 2023 yılı adalet istatistiklerine nazaran çocuk dava evraklarının yalnızca yüzde 50’si çocuklara has mahkemelerde görüldü. Çocuk belgelerinin yüzde 56’sında mahpus cezası verildi.
Cansu Demir
“Çocuk adalet sistemindeki ve risk altındaki çocukların yüksek faydasının korunması yoluyla hiçbir çocuğun özgürlüğünden mahrum bırakılmadığı bir topluma erişmek” vizyonuyla kurulan Türkiye Çocuklara Tekrar Özgürlük Vakfı’nın yönetim kurulu lideri Selmin Cansu Demir ve genel koordinatörü Merve Merdane ile çocuk adalet sistemi, özgürlüğünden mahrum bırakılan çocukların problemleri ve vakfın çalışmaları üzerine konuştuk.
ÇOCUK DOSTU DEĞİL
Selmin Cansu Demir’in verdiği bilgilere nazaran cumhuriyet başsavcılıklarında suça sürüklenen çocuklarla ilgili geçen yıldan devredilenlerle birlikte 452 bin 70 belge bulunuyor. Geçen yıl çocuk belgeleri mahkûmiyet kararlarının yüzde 55.5’i mahpus cezası ile sonuçlandı. Yani toplam 21 bin 463 çocuğa mahpus cezası verildi. (12-14 yaş aralığında 3 bin 800 erkek, 326 kız çocuğu; 15-17 yaş aralığında 16 bin 373 erkek, 964 kız çocuğu.)
2024 Kasım ayı prestijiyle 3 bin 690 çocuk ceza infaz kurumlarında tutuluyor. Bunların 1059’u hükümlü (1005 erkek – 54 kız); 2.631’i tutuklu. (2.520 erkek – 111 kız)
Yüzde 56 oranının çok yüksek olduğunu vurgulayan Demir, “Bu oran çocuk adalet sistemi unsurlarına uygun değil. Alternatif önlemlerin artırılması lazım. Çocuk mahkemesi sayısı artırılmalı, kontrollü özgürlük, eğitim odaklı önlemler üzere düzenlemeler yapılmalı” dedi.
Kapalı kurumlarda kalan 2 bin 500 çocuğun zarurî eğitim hakkından yararlanamadığına dikkat çeken Demir, hükümlü çocukların örgün eğitime devam edebildiğini, tutukluların ise edemediğini söyledi.
15 YAŞA YÜKSELTİLMELİ
Türkiye’de ceza sorumluluğu yaşının 12 olduğunu hatırlatan vakıf genel başkanı, “Bu nedenle BM Çocuk Hakları Komitesi’nden ‘En az 14’e yükseltilmesi gerekir’ uyarısı geldi. Biz 15 yaşa yükseltilmesini savunuyoruz” dedi. Çocuk adalet sistemiyle ilgili kâfi bilgi ve bilgi olmadığı için çocukların hangi haklara erişebildiklerinin aşikâr olmadığına dikkat çeken Demir, şöyle devam etti:
DÜZENLİ BAĞIŞ ÇOK ÖNEMLİ
Vakıf genel koordinatörü Merve Merdane’nin verdiği bilgilere nazaran, vakıfta 12-18 yaş ortası risk altındaki çocukların isimli sisteme girmelerini önlemeyi hedefleyen “Gençlik Merkezi programı” (GEM) uygulanıyor. 25 çocuk ile sürdürülen program kapsamında psikososyal takviye atölyeleri ve sanatsal, kültürel, sportif etkinlikler yapılıyor. Çocuklara, her pazar meskenlerinden vakfa gelebilmeleri için yol parası veriliyor. Atölye çalışmalarının yanı sıra ayda bir seyahat programı yapılıyor. Merdane programın 2023-2024 yılı izleme kıymetlendirme raporuyla ilgili şu bilgileri verdi: “Programın gayesine uygun olarak çocuklar periyot boyunca ruhsal dayanıklılıklarını güçlendiren kazanımlar elde ettiler ve bu süreçte hiçbiri adalet sistemiyle ilişkilenmedi.
Merve Merdane
Çocukların yüzde 46’sının ruhsal dayanıklılık puanı arttı. Çocukların benlik farkındalığı, benlik hürmeti, his idaresi, empati, girişkenlik, irtibat ve toplumsal bağları sürdürmek üzere hayat marifetleri güçlendi.
KATILIM YÜKSEK
Atölyelere iştirak oranlarının yüksek olması, çocukların kabahat davranışından uzak tutulmasında ve programın önleyici amacına ulaşmasında değerli rol oynadı. Bu bulgular, GEM üzere çocukların kendilerini itimatla tabir edebilecek alanlara sahip olmalarının, risk alma eğilimlerini anlamada ve yönetmede kritik bir kıymet taşıdığını gösterdi.”
Vakfın bu programla daha çok çocuğa ulaşması ve daha yüksek sayıda risk altındaki çocuğun isimli sisteme girmesinin önlenmesi için nizamlı bağışlara ihtiyacı bulunuyor.
ÇOCUKLAR ANLATIYOR: ‘DİNLENMEK HOŞUMA GİTTİ’
“Bu etkinliklerde hoşuma giden şeylerden biri de dinlenebiliyor olmak. Hani dinlenmek hoşuma gitti. Zira mesela hayatımızda çoğumuz oturup karşılıklı biriyle konuşup dinlendiğimizi düşünmüyoruzdur fakat burada bu türlü fikrimi özgürce tabir edebiliyorum. Zira beni yargılayan kimse yok.”
“Kendimle başa çıkmak için kendimi rahatlatacak şeyler yapıyorum. Dışarı çıkıyorum mesela. Kendi bildiğim şeyleri yapıyorum genelde. Dışarı çıktığımda arkadaşlarımın yanına gidiyorum. Onlarla biraz sohbet ediyorum. Kendimi daha çok tanıyorum, daha özgüvenli oluyorum aslında.”
Cumhuriyet
02:00
News
Eğitim
Eğitim
EĞITIM
