Cemil Şahin yazdı: Şehzadeler Diyarı Amasya…

“Benim kentim, içinden Yeşilırmak (İris) ırmağının aktığı geniş bir vadide kurulmuştur.’’ Amasya’da doğan ve orada vefat eden, antik dünya hakkındaki coğrafya kitabı ile tanınan, dünyanın birinci coğrafyacısı Strabon, kelamlarına bu türlü başlıyor.

17.yüzyılın ünlü Türk gezgini Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nin Amasya ile ilgili kısmında “Amasya Kal’ası çok yüksektir. Yüksek bir zirve üzerindeki duvarları, kuleleri, burçları her vakit bulutlar içinde kaybolmuş görünür.” diyor.

Amasya doğal hoşlukları, tarihi dokusu, aşkın sembolü Ferhat ile Şirin’in ruhuna işlenmiş hisleriyle insanı büyüleyen kentimiz.

Karadeniz’in zımnî incisi ve kadim kenti Amasya, geçmişten günümüze kadar uzanan tarihi zenginliği ile Anadolu’nun kalbi olagelmiştir. Osmanlı tarihine taraf veren güçlü şehzadelerin yetiştirildiği, sarayın en kıymetli şahıslarının filizlenip padişahlığa giden bu yolda adımların atıldığı kentimiz. Çelebi Sultan Mehmet, II.Murat, Fatih Sultan Mehmet ve II. Bayezid üzere tarihe istikamet veren padişahların şehzadelik devirleri bu kadim kentte geçmiştir.

Amasya Medinet’ül-Hükema, Bağdâdü’r-Rum, Rumiyye-i Suğra, Hısnü’l-Mirat, Kubbetü’l-Ulema, Türbetü’ül-Evliya, Dârü’n-Nasr, Ermeniyye-i Kübra, Dârü’l İzz, Dârü’l-Fütûh ve Kasrü’s-Selatin unvanlarıyla anılırdı.

İşte bu türlü güzide, kadim, tarihi bir kent olan Amasya görülmesi, gezilmesi gereken nadide bir kentimizdir.

Kadim kenti ortasından bölerek uzanan eşsiz Yeşilırmak ve ırmağa yüzünü göstererek sıralanmış tarihi cumbalı Yalıboyu Meskenleri ile her gelenin gözünü kamaştıran Amasya.

2016 yılında Ordu’dan dönerken Samsun’u geçtikten sonra yolda Amasya fotoğrafını görmüştüm. Birinci intiba çok kıymetlidir. O fotoğraf benim yolumu bir anda tereddüt etmeden Amasya’ya çevirdi. Türkiye’min her köşesi cennetten bir köşe. Yol boyunca tıpkı tabelayı görünce heyecanımız daha da arttı.

Evliya Çelebi’nin her köşesini arşınlayıp adım adım ölçtüğü Amasya’ya biz de adeta adım adım vardık. Kimi şeyler anlatılmaz yaşanır. Nasıl bakarsanız o denli görürsünüz.

İlk olarak fotoğrafta gördüğüm görünümün gerçeği gözler önündeydi. Seyre temaşa edip kendinizden geçiyorsunuz. Dağların ortasından geçen Nehr-i Kebir Yeşilırmak’ı görünce 17 medeniyetin neden burada kurulduğunun haklılığını görmektesiniz.  Bu kadim kent diğer bir tabiriyle tıpkı vakitte Evliyalar Şehrimiz’dir. Say say bitmez.

Amasya coğrafyadan öte bir kent. Strabon’un kenti. M.Ö. 64-63 yılında Amasya’da doğmuş, M.S. 21 yılında Amasya’da ölmüş. Dünyanın birinci coğrafyacısıdır. Coğrafya hakkında 47 kitaptan ve 17 ciltten oluşan iki dev eser yazmıştır.

Şehri dolaşmaya başladıkça tarihi dokusunu çabucak içinizde hissediyorunuz. Gündüzü farklı, gecesi başka hoş. Saatlerce fotoğraflıyoruz. Yorgunluk nedir bilmiyoruz. Yeşilırmak kente harikulâde görsellik katıyor.

Şehrin her sokağından bakınca Evliya Çelebi’nin de kelamını ettiği o dayanılmaz kaleyi görüyorsunuz.

Tarihi yapıtları, konakları, konutları ve kalesi, kenti adeta açık hava müzesi pozisyonunda birinci sıralara getiriyor. Kubbeleri dağlara başka bir estetik katıyor. Her bir tarihi eser sizi dış dünyadan alıp iç alemine çekiyor. Fotoğraf çektikçe bitmiyor. Adeta Amasya kazan, biz kepçe.

Gezdikçe insan adeta kayboluyor kadim kentin içinde. “Keşke daha evvel gelseydik.” dedim kendi kendime. Aklıma Yunus Emre’nin çok hoş kelamı geldi o an.

“Keşke demek için bile geçtir vakit.

Geçti ömür bir âh ile!

İçi dolu Eyvâh ile…”

Yunus Emre

O yüzden siz siz olun keşke dememek için kesinlikle bu kadim kenti kesinlikle ziyaret edin.

Nehrin kenarlarını, sokaklarını arşınladıktan sonra kenti daha yüksekten gören orta zirveye çıkıyoruz. İşte en hoş görünümler. Seyrine doyum olmuyor.  Çam ağaçlarının ortasında çam kokusunu içinize çekerek kenti izlemek öteki bir his. Orhan Veli’nin tabiriyle Şehr-i Sevecen Amasya’yı Osmanlı vaktinden kalma Yalıboyu Meskenleri, kral mezarları ve kubbeleri ile farklı bir perspektiften görüyorsunuz.

“Amasya, tarihle iç içe geçmiş, yeşille dans eden bir kenttir.

Gerçekten de o denli o mistik havasını, tarihini içinizde hissediyorsunuz.

Amasya, her adımda tarihinin kıssalarını hissettiren bir kenttir.”

Üstad Sezai Karakoç hoş özetlemiş Amasya’yı.

“Amasya, tabiatın ve insanın harmonisinin yaşandığı büyülü bir kenttir.”

Necip Fazıl Kısakürek

Evet. Hakikaten de insanıyla, doğasıyla, tarihiyle, havasıyla, Yeşilırmak Irmağı ile Necip Fazıl’ın söylediği üzere büyülü bir kentimiz.

Amasya kışın bambaşka bir hoşluğa bürünüyor. Strabon’un, şehzadelerin, hükümdarların, evliyaların, alımların, aşıkların, Ma’nın kenti Amasya’da kendinizi masallar diyarında üzere hissedip, o mistik havasını koklayıp, tarihin derinliklerine hakikat kaybolup gideceksiniz.

“Dağlar dağlar

Kurban olam, yol verin geçem

Sevdiğimi son bir olsun yakından görem

Kuşlar uçmaz, güller soldu

Yüce dağlar duman oldu

Belli ki gittiğin yerden kara haber var’’

Barış Manço!nun “Dağlar Dağlar” müziğini sevimli Amasya’da askerlik yaptığı sırada yazdığını tahminen de bir çoğumuz bilmiyoruz. Amasya’yı saran dağlara ithafen bu yapıtı yazmış merhum Barış Manço.

Yeşilırmak, Yalıboyu Konutları, taş döşeli sokakları, nezih insanları, tarihi yapıtları, değer biçilmez kral mezarları ile Strabon’un kenti Amasya’yı kesinlikle gezmeden geçmeyiniz.

“Amasya, tarihle iç içe geçmiş, yeşille dans eden bir kenttir.”

Orhan Veli Kanık

Sevgi ve saygıyla…

Kaynak: Haber7