Arif Bilgili: ‘Aile içi cinsel istismar hepimizin tanıdığı bir hikâye’

Oasis Yayınları etiketine sahip “Mavi: Görüldü” isimli roman geçtiğimiz günlerde raflardaki yerini aldı. Biz de bu vesileyle kitabın müellifleri Arif Bilgili ve Belgin Kuşoğlu’na sorularımızı yönelttik.

‘BİZİM MAVİ İLE TANIŞMAMIZSA TESADÜFİYDİ’

“Mavi: Görüldü” nasıl ortaya çıktı? Kitap gerçek bir kıssadan hareketle yazıldığı için soruyorum; bu öyküyle nasıl tanıştınız ve bunu yazmaya nasıl karar verdiniz?

Arif Bilgili

Arif Bilgili: Aile içi cinsel istismar, yakından ya da uzaktan, hepimizin tanıdığı bir öykü. İnsanın öldürme potansiyelinin öyküsü nasıl ki hepimizin malumuysa, ensest istismarı da birebir onun üzere hepimizin bir biçimde bildiği bir acı aslında. Ancak aklımız almadığı için birden fazla vakit bu acının karşısında dilsiz kalıyoruz. Ya da bu insanlık ayıbına maruz kalanın yanında olmak istediğimizde, ne yazık ki birçok vakit susturuluyoruz. Bizim Mavi ile tanışmamızsa tesadüfiydi. Yani öyküsünü öğrenip de bulmadık onu. Tanışıklığımız dostluğa evrilmeye başladığında, az evvel kelam ettiğimiz o dilsiz kalma ya da susturulma sıkıntısını bir tek edebiyatın aşabileceğini sezmiş olmalı. Yaşadığı insanlık acısını güvendiği dostları olarak bize değil, edebiyata aktarma isteğiydi onunki. Bu dokunaklı isteğe ve inanca kayıtsız kalamazdık.

İki yazarlı bir roman bu. Pekala masa başında nasıl bir iş birliği, nasıl bir paylaşım içindeydiniz?

Belgin Kuşoğlu: Tıkandığımız, dağıldığımız, devam edemediğimiz, katılıp kaldığımız ve yıkıldığımız yerlerde birbirimize güç vermeye çalıştık. Üstelik bunlar ruhsal değil, fizikî tepkilerdi. Tıkanmak derken yemek yiyememeyi, dağılmak derken kendimizi ve birbirimizi acıdan körleşip tanıyamaz olmayı, yıkılmak derken de klozetin önünde dizlerimizin üzerine düşüp kusmayı kastediyoruz. Edebi açıdansa -belki edebiyat dışı bir tasa üzere görünecek ama- şunu hissetmiştik: Acının böylesi, müellif olarak yalnızca erkeğe ya da bayana teslim edildiğinde, o denli ya da bu türlü, bir kesim bile olsa, karanlıkta kalabilirdi. Bizse bu acıya, ne ise o olarak göründüğü, çiğ bir ışık tutmak istedik.

Belgin Kuşoğlu

‘ONLARA YAŞATILAN ŞEY CEHENNEM DEĞİL, ÖLÜM’

Kitabın girişinde pek çok danışman ismi görüyoruz. Bize biraz da araştırma sürecinden bahseder misiniz? Hassasiyetleriniz ve üstüne üstüne gittiğiniz şeyler nelerdi?

Arif Bilgili: Romandaki birden fazla karakterin, bilhassa de baba Caner Sancar, anne Hande Sancar ve psikolog Ender Kara’nın psikolojileri hem bize hem de genel olarak insanlığa kapalıydı. Ne ruhları ne de yapıp ettikleri insanlığa dairdi. İnsanlık dışıydılar. Mavi’yi elimizden geldiğince anlayabilirdik lakin o üçünü ve birtakım yan karakterleri anlamamıza imkân yoktu. Künyedeki uzman takımla çalışmamızın nedeni, anlaşılmaz olduğunu hissettiğimiz bu karakterleri anlamaya çalışmak değildi. Bu türlü bir şeyin olamayacağının farkındaydık. Lakin rastgele bir yanılgı da yapmak istemedik. Bazıları ya da kimi durumlar psikiyatriye, psikolojiye ya da konusu insan olan öbür branşlara da kapalıdır aslında. Biz, en azından bu roman çerçevesinde, bunun hakikaten de bu türlü olduğundan emin olmak istedik diyelim.

Aile çocukların yegâne sığınadır. Onları tehlikelerden korur, kollar fakat tehlikenin içeriden geldiği durumlarda bu sığınak bir cehenneme dönüşüverir. Bize Mavi’nin cehennemini nasıl özetlersiniz?

Belgin Kuşoğlu: Mavi’nin içine doğduğu cehennem, her ne kadar az evvel insanlık dışı olduklarını söylemiş olsak da, sonuçta insan hatta anne baba eliyle yaratılmış bir cehennem. Ama Mavi’nin ya da ablası Deniz’in bu cehennemi hak etmek için hiçbir şey yapmamış olduklarını düşünürsek, şu sonuca varırız: Onlara yaşatılan şey cehennem değil, mevt. Upuzun bir mevt.

Mavi / Görüldü – Arif Bilgili, Belgin Kuşoğlu, 426 syf., Oasis Yayın Gurubu, 2024

‘İNSANIN GEÇMİŞİ YALNIZCA YAŞADIKLARINDAN MI İBARETTİR?’

İstismar mağduru iki kardeşten biri intihar ederken, başkası yaşama tutunuyor ve kendi ayakları üzerinde durmak ve geçmişle hesaplaşmak için öteki bir mağdura el uzatıyor. Pekala yeni bir gelecek kurmak, geçmişle savaşmaktan mı geliyor yoksa geleceğimizi direkt geçmişimiz mi belirliyor? Mavi, bu istikrarın neresinde?

Arif Bilgili: Mavi, bu istikrarın bıçak sırtı diye tabir edilen kısmında duruyor. Mavi’nin, evet, bir geçmişi var ancak aslında yok. Geçmişinin yokluğu, geleceğini de yokluğa çekiyor. Geçmiş olmadan, gelecek olabilir mi? Mavi biraz da bu soruya karşılık arıyor. Yaşananlar, yaşatılanlar bazında kendi kendini yok eden bir geçmişi var Mavi’nin. Lakin insanın geçmişi yalnızca yaşadıklarından mı ibarettir? Yaşadıklarının, ona yaşatılanların karşısına neyi, neleri koyarsa, insan geçmişe baktığında her şeye karşın kendini görüp geleceğe de bakma gücü bulabilir kendinde? Mavi, bu sorunun karşılığını düzgün insan olmakta ve yeterlilik yapmakta buluyor diyebiliriz.

Kitabın tartışma noktalarından biri de sessizlik. İstismarı bilen anne buna sessiz kalıyor. Görmezden gelmeyi, değersizleştirmeyi, yok saymayı vb. şeyleri de bir ruhsal şiddet, bir istismar olarak kıymetlendirebilir miyiz?

Arif Bilgili: Kesinlikle. Romandaki anne, sessiz kalmanın ötesine geçip çocuklarını vahim gecelere hazırlıyor. Tamam, bunu kendi istediği için değil, eşi istediği için yapıyor. Lakin tam da o andan itibaren hem anne hem bayan hem de insan olmaktan çıkıyor.

‘YAZARIN GERÇEK BİR İTİRAZI OLMALI BU HAYATA’

Mavi ile Pınar’ın aşkı romana fakat okuyanın anlayabileceği diğer bir boyut katıyor. Mavi, hemcinsine yönelimini başta babası olmak üzere geçmişindeki erkek figürlerine de bağlıyor güya. Sizce bu kâfi bir sebep mi?

Belgin Kuşoğlu: Bizce kâfi değil. Şayet o denli olsaydı, annesinden ötürü, hemcinsinden de ümidi kesmesi ya da nefret etmesi için yeteri kadar sebebi olurdu. Mavi, babası ve babası gibileri eleştirdiği o pasajlarda, direkt lezbiyenliğine neden aramıyor aslında. İnsan cinselliğinin ikiyüzlü ve hastalıklı olduğunu ileri sürüyor. Fecî cinsel cürümleri pek rahat içine sindirebilenlerin, mevzu bireyin özgürce yaşamasına gelince, kendilerinde ahlaksızca kınama, ayıplama, dışlama, hatta yasaklama hakkı bulabilmelerini eleştiriyor. Öylelerinin karşısına Pınar ile ortalarındaki saf aşkla ve tensel tutkuyla çıkıyor romanda.

Günümüz romanı hakkında neler düşünüyorsunuz? Beğeni ve tenkitlerinizi öğrenebilir miyiz?

Arif Bilgili: Her muharrir her yıl ya da iki yılda bir roman yazamaz. Ancak günümüzde buna zorlandıkları için işin tabiatı gereği ortaya vasat eserler çıkıyor. Halbuki müellifin gerçek bir itirazı olmalı bu hayata. Ya da insanın gerçeğini görüp duyabilmeli ve bunu derinlikli bir biçimde kavrayıp aktarabilmeli. En bariz eksiklik ve aksama burada galiba.

Yeni çalışmalarınız hakkında bilgi verir misiniz?

Belgin Kuşoğlu: Mavi’nin kıssası şimdi bitmedi. Devam ediyor. Okurlarla 2025’te buluşacak üzere görünüyor.

Kaynak: Gazete Duvar