Şiir üzere direniyorlar

İlk yazınsal yaratımlardan olan şiirin gayreti kesintisiz bir formda devam ediyor. Anlayışı değişti, formları değişti ele aldığı hususlar değişti. Fakat şiirin özü olan o ruh değişmedi. O ruhta sesleniştir, direniştir, çabadır, coşkudur, sözdür, yaşanılan, yaşatılanlara not düşmedir. Şiir hayatın içinde her daim kendine yer bulmuş, karşılık bulmuştur. Çok az kimse vardır şiire bulaşmamıştır o az kimseler bile aklından, dudaklarının ortasından kendisine ilişkin bir dize geçirmemiş olsun.

Şiir herkese dokunmuştur, herkes şiire bir kez bile olsa bulaşmıştır. Şiir daima direniş ekseninde var oldu. En azından bendeki karşılığı odur. Anlatamadığımız ne varsa anlatmak için imdadımıza yetişmedi mi? Şiir kendisinde çok şey doğurdu. Şiirin şuuru binlerce yıldır yolumuzu bilhassa insan ruhunun anahtarıdır. Dinler ve peygamberler yarattı, destansı direnişleri tarihe not olarak düşürdü. Edebiyatın her alanında doğumlar gerçekleştirdi, farklı alanlar açtı.

Arthur Rimbaud, ben bir diğeridir, dediği yerden ele alırsak şiir her vakit bir diğeri olmuştur, ses olmuştur, söz biçimi olmuştur. Direniş edebiyatı ezilen uluslara su, hava kadar elzem olmuştur. Cegerxwînler, Mahmud Dervişler, Lorcalar, Jîla Huseynîler şiirin daima direniş kısmında mevzilendiler, oradan halklarının seslerini dışarıya taşıdılar. İktidarların, egemenlerin kıskancında sesi bastırılmış, ötelenmiş hatta kökten ret edilmişlerin, varlığı bile kabul edilmek istenmeyenlerin sığınağı olmuştur. Çok uzaklara gitmeye gerek yok. Kürtlerin dört devlet tarafından yok sayıldığı vakitler hala zihnimizde canlı ve canlı; kültürü, var olmayı, lisanın inceliklerini ve gelişim serüveninin günümüze kadar taşınmasında aracılık ettiğini kim inkâr edebilir? Verilen uğraş yalnızca birkaç cepheden oluşmadığının en hoş delili Kürt halkının verdiği uğraş içinde kültürün, sanatın, edebiyatın, müziğin direnişe kattığı muazzam güç ve sonuçları ortada.

Özgür şuurun oluşmasında şiirin yeri ve onun poetikası ve sonuçlarını pek okuyabiliyoruz. Direniş hiçbir vakit tek bir yoldan kendini gerçekleştirmedi. Şuurun olduğu yerde fiziki işgallerin dönemsel ve kısa vadede olacağını hepimiz pek tabi dünya tarihinde çok güzel biliyoruz. Esad’ın devrilmesiyle, bayanları bir köle ve meta olarak gören, oburunun emeğine oturmayı, gasp etmeyi kendinde haklı gören bir yapı şimdilerde Şam’ı yönetiyor.

İrlandalı şair Yeats’nın “Paskalya, 1916” şiirinde şu dizelere kulak verelim, “her şey değişti, büsbütün değişti: fecî bir hoşluk doğdu”. Evet şair bunu işgalci İngilizleri def eden İrlandalı direnişçiler için tarihe not düşmüştü. Bugün Şam’ı IŞİD’çiler, onların arta kalanları işgal etmiş durumda. Batılılar her zamanki üzere korkulu ve temkinli lakin ülkenin İslamcı cephesi bu durumdan pek hoşnut görünüyor ve haftalardır Şam-Hayat yolunu su yoluna çevirip durmadan namaz fotoğrafları paylaşıyorlar. Bayanların, çocukların ve gençlerin geleceği bilinmeyen ve dehşet içinde olduklarını çok güzel biliyoruz. Ne hikmetse Türk televizyonları ve onların yüzleri cihadistleri paklamak için adeta birbirleriyle yarışıyorlar. Artık bir Suriye’nin olmadığını, olamayacağını herkes pek düzgün biliyor. Kim ne koparırsa, içerde-dışarda durumu güçlendirmek için devletler atılım üstüne atılımlar yaptıklarını görüyoruz. Üçüncü paylaşım savaşlarının en ürkütücü yüzü şu an Suriye’nin bütününde gerçekleşiyor.

Tüm Batılı ve Ortadoğu diplomatlar Şam’da cihadistlerle işbirliği yapmak için tabir yerindeyse sıraya girmiş durumdalar. Dünyanın dört bir tarafına dağılmış Suriyelilerin geri dönüşünü hızlandırmak; bela olarak gördüklerini, bir yük ve tehdit algısıyla yaklaştıklarını bir havuzun içinde tutmak içindir çok efor. Yoksa kimse Colani’nın kaşına gözüne hayran değil ya da cihadistlerin.

Şimdi haracı cihadistlere verecekler, özgürlükler, özgür hayat tabi ki umurlarında olmayacaktır. Uygar Avrupa yalnızca kendine uygardır inanmıyorsanız gidin ortalarında bir süre yaşayın. Kürtler ve onların dostları yalnızca Kürtlerin değil uygar dünyanın da yüz akıdır. Kürtlerin bu dünyadan, bilhassa uygar, çağdaş dünyadan alacakları var, bu alacakların artık tahsili gerçekleşmeli ve milletlerarası muhafaza altına alınmalı. Kendilerine “Kürt muhalefeti” misyonunu yükleyenlerin Antep otellerinden öbür bir yerde varlık göstermemesi ve var olacak olan birliği de sabote ettiklerini sağır sultan da biliyor. Otelcilerle, onun lobilerinde oturanların bize ve özgür yaşama verecekleri ne olabilir ki? Kaos, fitne, kaos dışında pekte bir şeye mazhar olmadıklarını başta kendileri olmak üzere tüm taraflar bal üzere biliyor. Kullanışlı kişilikler hamallığı içselleştirip köleliğine devam etmek isteye bilir ve bunu bir fikir içinde çok kurnazca lisana getirebilirler lakin artık o değirmen dönmeyeli yıllar oluyor. Alanda direnen ve canıyla, ruhuyla, zirveden tırnağa uğraş kesilenler son kelamı söyleyeceklerdir.

Amerikalı şair ve aktivist Audre Lorde “Hayatta kalmak için bir ilahi” şiirinde şöyle seslenir; “ve sessiz kaldığımızda/ölüm çoktan başlamış olur”. Kuzey Doğu Suriye’ye saldırlar başladığında gazeteci bir arkadaşla telefonda konuşurken karamsar bir halla, “sanki bu sefer kazanımlar elden gidecek” diyordu. Elbet iktidar ve onların denetimindeki medyadan olan biteni okuyup, değerlendirirsen vardığın sonuç bu olur. Bu gerçeklik önümüzde duruyor dört bir koldan düşman kültürünü, düşmanlaştırma algısı durmadan topluma pompalanıyor.

Herkes birbirine düşman gözüyle bakıyor, bakışların keskin bir bıçağa dönüşünü okuyoruz hızlardan, her an her şey olabilir havası maalesef üstün geldi ve toplumun birçok kısmını de tesiri altına almayı başardı. Allahtan bağımsız, unsurlu ve özgür medyanın hakikat haber alma yeteneğinin varlığını neyseki bize unutturmuyor.

Şair Percy Bysshe Shelley’ın “ode to the west wind” şiirinde söylediği üzere; “ey yıkıcı ve yaratıcı güç/dirilt bu dünyayı, yine doğsun insanlık”. Hayatın yine doğmasını sağlayacak dinamiklerin üzerine tankla topla yürümenin hayatı boğmak ve köleleştirmekten öteki bir sonuç ve çıkarıma ulaşamıyoruz. “Zayıfların sesi boğulur/güçlülerin adaleti zalimdir/ama tekrar de direnmeyi öğrenir” diyor Bertolt Brecht, Sonraki Nesiller, şiirinde. “Ama”dan evvel gelen tüm telaffuzlar temelinde yok kararındadır, şair burada güçlülerin ve zalimlerin adaletinin de yok olacağını ince bir estetikle ve göndermeyle gerçekleştiriyor. Seyirci ve pasif bireyi sahneye davet ediyor. Hakikati ne kadar eğip bükseniz de hakikat gerçektir ve acıdır. Daha hoş günler bizi bekliyor, enseyi karartmayalım, bu denli vakit ayakta umutla ve uğraşla ayakta kalmadık mı? Kaldık. O vakit hak ettiğimiz ve aslanlar üzere bedelini ödediğimiz hayatı daima birlikte emekle kuracağız, savunacağız!

Kaynak: Gazete Duvar