Yazma Mushaflar Dairesi Başkanlığı Kuruldu

Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı (TYEKB) bünyesinde “Yazma Mushaflar Dairesi Başkanlığı” kuruldu. Başkanlığın kurulma kararı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile dün Resmi Gazete’de yayınlandı. Yazma Mushaflar Dairesi Başkanlığı, kararnameye nazaran TYEKB bünyesinde yurt içinde ve yurt dışındaki yazma ve ender matbu Mushafların kataloglamasını yaparak bir data tabanı oluşturacak. Mushaflar üzerine ulusal ve memleketler arası seviyede stant, sempozyum, konferans ve seminer üzere bilimsel ve kültürel etkinlikler düzenlenecek.

Mushaf Tarihi ve Kültürü Üzerine Araştırmalar

Mushaf tarihi ve kültürü ile ilgili araştırma ve çalışmalar, Diyanet İşleri Başkanlığı Mushafları İnceleme ve Kıraat Kurulu ile üniversitelerin ilgili bölümleriyle iş birliği ve uyum halinde gerçekleştirilecek. Mushafların konservasyon ve onarımları, Kitap Şifahanesi ve Arşiv Dairesi Başkanlığı ile iş birliği içerisinde yapılacak. Mushaflar üzerine yayınlar da hazırlayacak olan Başkanlık, çeşitli yazı tiplerinde Mushaflar yazdıracak ve Mushaf yazıcılığında dijital imkan ve teknikleri geliştirecek.

Yazma Mushafların Önemi

Yazma Mushaflar Dairesi Başkanlığına dair AA muhabirine açıklamada bulunan Türkiye Yazma Eserler Kurumu Lideri Coşkun Yılmaz, “İslam kültür ve medeniyetinde kitaba verilen kıymet ve kıymetin bir yansıması olarak sınır, tezhip ve cilt üzere klasik kitap sanatlarının en müstesna örneklerini üzerlerinde taşımaları itibariyle el yazması Kur’an-ı Kerim nüshaları, hem ülkemizde hem dünyada kütüphanelerin sahip olduğu en pahalı kültür varlıkları olarak öne çıkmaktadır.” dedi. Yılmaz, TYEKB’ye bağlı hizmet veren yazma eser kütüphanelerinin envanterlerindeki yazma Mushafların sayısının binleri aştığına işaret ederek şunları kaydetti:

• Yazma Mushaflar, erken devirlere ilişkin olma,
• Ünlü hattatlar tarafından yazılmış olma,
• Tarihteki değerli şahsiyetler tarafından vakfedilme yahut temellük edilme,
• Kendi periyodunun en hoş tezhip özelliklerini yansıtma üzere açılardan sanatsal ve tarihi pahaya sahiptir.

Yazma Mushaflar hakkında yapılacak çalışmalar, Kur’an-ı Kerim ve Mushaf tarihi bahislerindeki uzmanlığın yanında paleografya, kodikoloji, konservasyon ve onarım, kağıt, cilt, sınır ve tezhip üzere alanlarda da ileri uzmanlık ve birden çok lisanda araştırma yapabilme yetkinliği gerektirmektedir.

Uzmanlaşmış Çalışma Kümelerinin Gerekliliği

Ne var ki ülkemizde yazma Mushaflar, özellikle Mushaf tarihi üzerine yapılan akademik ve kültürel yayımların şimdi sonlu olduğu bilinmektedir. Meğer Kur’an-ı Kerim üzerinde yapılacak Mushaf tarihi ve kültürü çalışmaları, iki milyarı aşkın nüfusa sahip İslam alemi için son derece büyük kıymete sahiptir.Yazma Mushaflar üzerine yapılan araştırmaların çoğunlukla yurt dışındaki çeşitli kuruluşların bünyesinde, alanında uzman oryantalist araştırmacılar tarafından yürütüldüğüne dikkati çeken Yılmaz, “Yazma Mushaf çalışmalarına tüm dünyada her geçen gün artmakta olan bir ilgi ve ehemmiyet kelam mevzusudur. Ne var ki ülkemizde bu bahiste derli toplu, hakikat ve ayrıntılı bilgi sağlama konusundaki eksiklikler, kataloglamalardaki karışıklıklar ve yanlışlar, araştırmacıların Mushaflara ulaşmasına bir pürüz teşkil etmektedir.”

Mushafların Yanlışsız Kataloglanmasının Önemi

Mushafların topluca nizamlı bir halde kodikolojik, sanatsal ve tarihi taraftan incelenmesi, yanlışsız bir halde kataloglaması, ayrıntılı bir bilgi tabanının oluşturulması ve araştırmacıların hizmetine sunulması, bu alanda yapılacak çalışmaların geleceğini belirleyici bir ehemmiyete sahiptir. Belirtilen sebeplerle Yazma Mushafların hakikat bir biçimde kataloglaması ve araştırmacıların hizmetine sunulması büyük ehemmiyet arz ediyor.Coşkun Yılmaz, Mushaflarda kullanılan kağıt, mürekkep, cilt üzere gereçlerin tespiti, Mushafların korunmasında olduğu üzere tarihlendirilmesinde ve coğrafik özelliklerinin belirlenmesinde de kıymet arz ettiğini anlattı. Bilhassa erken devir yazma Mushafların tarihlendirilmesi konusunda Karbon-14 testi üzere süreçlerin tarihe ışık tutmada değerli bilgiler sağladığını aktaran Yılmaz, “Bu çalışmalar, bilimsel araştırma laboratuvarları ve teknolojik ekipmanlar ile kimyager, biyolog ve restoratörlerden oluşan, el yazması Mushaflar konusunda uzmanlaşmış çalışma kümelerine muhtaçlık duyulmaktadır.”Yazma Mushaf tıpkıbasım projeleri, Mushaflarımızın kültür dünyasına kazandırılması için yapılan çalışmaların değerli bir ayağını oluşturmaktadır. Mushafların aslına uygun bir formda tıpkıbasımı, ileri teknoloji kullanımı yanında el yazması Mushaflarda sıklıkla tercih edilen çizgi, tezhip ve cilt sanatlarına, ayrıyeten hattatlar, müzehhipler ve mücellitlerin öne çıkan hususiyetlerine hakim olmayı gerektirmektedir.

Kur’an Sanatları Tarihinde Yeni Bir Dönem

Yılmaz, TYEKB bünyesinde bugüne kadar yazma ve az yapıtların kıymetli bir kısmını oluşturan yazma Mushaflara ait farklı özel bir ana hizmet ünitesinin bulunmadığını belirterek şunları söyledi: “Bu sebeple yazma Mushaflar hakkında derli toplu, hakikat ve ayrıntılı data sağlama konusundaki eksiklikler bulunmakta olup, kataloglamalardaki karışıklıklar ve yanlışlar, araştırmacıların yazma Mushaflara ulaşmasına bir mahzur teşkil etmektedir. Bunun yanında ülkemiz genelinde bulunan yazma Mushafların fiziki durumlarına ait takibin tek elden yapılması mevcut durumda mümkün olamamaktadır.”Tüm bu sebeplerle Mushaflara ait dataların tek merkezde toplanması ve kataloglamasının sağlanması ile fiziki kuralların güzelleştirilip en yeterli ortamlarda korunması üzere konulara ait misyonları yerine getirmek üzere ‘Yazma Mushaflar Dairesi Başkanlığının kurulmasına karar verilmiştir. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığımız bünyesinde Yazma Mushaflar Dairesi Başkanlığı, Kur’an-ı Kerim’le ilgili çalışmaların tarihinde büyük bir atılım ve bir dönüm noktasıdır. Kur’an-ı Kerim’in tarihiyle ilgili araştırmalarda, Kur’an sanatları tarihinde ve Mushafların neşrinde kıymetli hizmetler ifa edeceğine ve yeni bir sayfa açıldığına inanıyorum.”Yeni başkanlık konusunda şimdi yolun başında olduklarını lisana getiren Yılmaz, “Kararname daha yeni ilan edildi. Fakat Başkanlığımız varlıklı insan kaynağı ve deneyimiyle bu alanda da kıymetli hizmetlere imza atacaktır. Kadir Gecesi gelen bu kutlu müjde için Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’a müteşekkiriz. Bakanımız Mehmet Nuri Ersoy’a, seleflerime ve katkıda bulunan herkese teşekkür ediyorum. Allah mahcup etmesin.” tabirlerini kullandı.

Kaynak: Memurlar