Vilayet hukuk müşavirliği takımına atanan vali yardımcısını Danıştay haklı buldu

Davacının vali yardımcılığı misyonundan, mevzuatta vazife tarifi belirtilmemiş olan vilayet hukuk müşavirliği takımına atanmasını gerektirecek somut bir tespitin davalı yönetimler tarafından sunulamaması karşısında, kamu faydası ve hizmet gereklerine alışılmamış olarak tesis edilen dava konusu süreçte hukuka uyarlık bulunmadığını belirtti

3 sayılı CBK’da sayılan takımlara ait misyondan süreçleri yargısal kontrole açıktır

09/07/2018 tarihinde yürürlüğe giren Anayasa değişiklikleri ile Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçilerek idare ve hukuk sisteminde kıymetli değişiklikler yapılmış; lakin, anılan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne ekli (I) ve (II) sayılı cetvellerde yer alan takımlarda, durumlarda ve vazifelerde bulunan işçi hakkında yapılacak tasarruflara ait olarak, farklı bir yargısal kontrol yapılmasını gerektiren yasal bir değişiklik yapılmamıştır.

3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne ekli (II) sayılı cetvelde yer alan unvanlarda vazife yapan bireylerin atanmaları ve vazifeden alınmalarında Cumhurbaşkanının takdir yetkisine sahip olduğu konusunda tereddüt bulunmamaktadır. Fakat, Cumhurbaşkanının sahip olduğu bu yetki, mutlak ve sınırsız nitelikte olmayıp, kamu faydası ve hizmet gerekleri ile sonludur ve bu açılardan idari yargı kontrolüne tabidir. Tersine bir yorum, Cumhurbaşkanınca tesis edilen bu tıp süreçlerin, yargı kontrolünün dışında bırakılması sonucunu doğuracak olup, bunun da, aksi Anayasa’da düzenlenmediği sürece, bir hukuk devletinde kabulü mümkün değildir

İşlem sebep ögesi açısından hukuka aykırıdır

Bu manada, hakkında idari süreç tesis edilenlerce hukuka karşıtlık argümanlarının faal bir biçimde ileri sürülebilmesi ve yargı mercii tarafından idari sürecin tüzel kontrolünün gerçekleştirilebilmesi için idarece, tesis edilen sürecin maddi ve tüzel sebeplerinin açıkça ortaya konulması gerekmektedir.

Öte yandan, “idarenin sahip olduğu takdir yetkisi” bir idari sürecin sebebi olamaz. Takdir yetkisi; başka ögeleri ile birlikte sebep ögesine da sahip bir sürecin tesis edilip edilmeyeceği noktasında yönetime tercih hakkı tanıyan yetkidir. Özcesi, yönetimin takdir yetkisinden kelam edilmeden evvel, yönetimin “bu yetkiyi kullanmasının sebebi” açıklanmalıdır.

Bu durumda, davacının vali yardımcılığı misyonundan, mevzuatta misyon tarifi belirtilmemiş olan vilayet hukuk müşavirliği takımına atanmasını gerektirecek somut bir tespitin davalı yönetimler tarafından sunulamaması karşısında, kamu faydası ve hizmet gereklerine alışılmamış olarak tesis edilen dava konusu süreçte hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

T.C.

DANIŞTAY

İKİNCİ DAİRE

Esas No: 2023/2425

Karar No: 2023/6014

İSTEMİN KONUSU:

Samsun Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 28/04/2023 günlü, E:2023/167, K:2023/385 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:

Dava Konusu İstem: .Vali Yardımcısı olarak misyon yapmakta olan davacı; 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 2 ve 3. unsurları uyarınca Konya Vilayet Hukuk Müşavirliğine atanmasına ait 12/08/2022 günlü, 31921 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 11/08/2022 günlü, 2022/392 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararının iptali istemiyle dava açmıştır.

İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:

Tokat Yönetim Mahkemesince verilen 20/12/2022 günlü, E:2022/593, K:2022/986 sayılı kararla; 16/07/1986 günlü, 19166 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Mülki Yönetim Amirleri Atama, Kıymetlendirme ve Yerdeğiştirme Yönetmeliği düzenlemelerine nazaran, meslek mensuplarının küme hizmetinde geçecek toplam hizmet mühletinin 25; Muadil Misyon Cetvelinin (I) numaralı küme hizmetinde geçecek hizmet müddetinin 5 yıl olduğu, bu süreyi tamamlamış olanlardan üstün başarılı olanların, hizmet gerekleri ve gereksinimler gözetilerek, yeniden (I) küme hizmetinde yer alan muadil bir vazifeye atamasının yapılabileceği, bununla birlikte, bu müddetler de dahil olmak üzere tüm hizmet kümelerinde geçecek hizmet mühletini tamamlayan meslek mensuplarının, muadil vazife, sınıf ve coğrafik bölge temeline bakılmaksızın uygun görülen yer ve misyonlara atanması konusunda yönetime takdir yetkisi tanındığı, öte yandan, bulunduğu kümede iki yıllık misyon mühletini tamamlayanların, birebir küme içinde, hizmet gereklerine bağlı olarak, muadil yahut tıpkı vazifeye, yer değiştirme suretiyle atanabileceği, bu durumda, 25 yıl, 10 ay, 11 gün müddetle meslek mensubu olarak vazife yapan, hasebiyle öbür hizmet kümeleri ile birlikte (I) numaralı küme hizmet mühletini de tamamlayan ve bulunduğu (I) numaralı kümede 2 yıl, 10 gün mühletle Tokat Vali Yardımcısı olarak vazife yaptığı anlaşılan davacının, muadil vazife olan “hukuk müşaviri” takımına, hizmet gerekleri gözetilmek suretiyle takdir yetkisi kapsamında atanmasına ait dava konusu süreçte hukuka karşıtlık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine hükmedilmiştir.

Bölge Yönetim Mahkemesi Kararının Özeti:

Samsun Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin temyize mevzu kararıyla; Mahkeme kararının kaldırılmasını gerektirecek bir neden bulunmadığı gerekçesiyle davacının istinaf müracaatının reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN SAVLARI:

Davacı tarafından; dava konusu atama sürecine rastgele bir objektif ve/veya somut sebep gösterilmediği; atamasının yapıldığı Konya Valiliğinde hizmetine muhtaçlık bulunmadığı; vilayet hukuk müşavirliği takımının, haklarında “makul şüphe” bulunan meslek çalışanın, icrai vazifelerden uzaklaştırılmalarını temin maksadıyla oluşturulduğu ve misyon tarifinin bulunmadığı; vali yardımcılığı ile vilayet hukuk müşavirliğinin eş bedel vazife olarak sayılmış olmasının, bunların takım açısından eşit olduğu manasına gelmediği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN KARŞILIĞI:

Davalı yönetimler tarafından; temyiz dilekçesinde ileri sürülen konuların, 2577 sayılı Kanun’un 49. hususunda sayılan sebeplerden hiçbirisine uymadığı, davacının temyiz isteminin reddi gerektiği yolunda yanıt verilmiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ NİYETİ:

Temyiz istemine mevzu edilen Bölge Yönetim Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İkinci Dairesince; evrakın tekemmül ettiği anlaşıldığından davacının yürütmenin durdurulması istemi hakkında bir karar verilmeksizin, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve belgedeki dokümanlar incelendikten sonra, işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE MÜNASEBET:

MADDİ OLAY:

1991 yılında Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun olan davacı, 1992 yılında kaymakam adayı olarak memuriyete başlamış, 1996 yılında Bursa ili, Büyükorhan Kaymakamı olarak atandıktan sonra, dava konusu sürecin tesis edildiği tarihe kadar, Mülki Yönetim Amirleri Atama, Kıymetlendirme ve Yerdeğiştirme Yönetmeliği eki Muadil Misyon Cetvelinde belirtilen küme hizmetlerinde geçecek müddetleri tamamlamış, müteakiben dava konusu süreç tesis edilmiştir.

HUKUKİ KIYMETLENDİRME:

Mülki Yönetim Amirleri Atama, Kıymetlendirme ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin üstte yer verilen düzenlemeleri incelendiğinde, mülki yönetim amirlerinin misyona başlamalarından itibaren nerede ve hangi mühletle misyon yapacaklarına, bulunduğu yerde vazife müddetini tamamlayanların hangi küme hizmetine atanacağına, atamalarda hangi sıranın takip edileceğine, küme hizmetlerinde geçecek mühletlere, bu mühletlerin hangi durumlarda ve ne kadar mühletle kısaltılabileceğine ait detaylı düzenlemelere yer verilmiştir.

Anılan Yönetmelik’in 11 ve 22. hususları uyarınca, mülki yönetim amirlerinin küme hizmetlerini, tıpkı küme hizmeti içindeki birden çok misyonda geçirebilecekleri, bulunduğu vazifede iki yıldan fazla misyon yapan mülki yönetim amirlerinin hizmet gerekleri ve Bakanlığın muhtaçlığı üzerine bulunduğu küme hizmetindeki tıpkı yahut muadil vazifelere yer değiştirme suretiyle atanması konusunda yönetime takdir yetkisi tanındığı görülmektedir.

Kamu vazifelilerinin hak, ödev ve sorumluluklarını belirleyen kurallardan oluşan memurluk statüsü, maddelerle düzenlenmiş ve bu düzenleniş; statü hukuku olarak isimlendirilen bir hukuk alanının oluşmasına yol açmıştır. Bu alan, kendine has hukukî unsurlar yaratmıştır. Meslek ve liyakat unsurları, atama tasarrufunda takdir yetkisinin kamu faydası ve hizmet gerekleri ile hudutlu biçimde kullanımının gerekliliği, bu unsurlara örnek olarak verilebilir.

Somut uyuşmazlıkta davalı yönetimlerin savunma dilekçelerinde; 09/07/2018 tarihinde yürürlüğe giren Anayasa değişiklikleri ile Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçilerek idare ve hukuk sisteminde kıymetli değişiklikler yapıldığı, bu kapsamda Anayasa’nın 104. hususu ile üst seviye kamu yöneticilerini atama ve vazifelerine son verme noktasında Cumhurbaşkanına anayasal yetki tanındığı, 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne ekli (II) sayılı cetvelde yer alan unvanlarda misyon yapan şahısların misyondan alınmasına ait olarak Cumhurbaşkanının takdir yetkisine sahip olduğu, vali yardımcılarına (II) sayılı cetvelde yer verildiği; davacının, 24 yıllık küme hizmetlerinin tamamını tamamladığı, 1. sınıf vali yardımcısı iken birebir hizmet kümesi içerisindeki 1. sınıf hukuk müşavirliği vazifesine, hizmetine duyulan gereksinim nedeniyle atanmasında hukuka terslik bulunmadığı konularına değinilmiştir.

Öncelikle şu konunun ehemmiyetle vurgulanması gerekmektedir:

09/07/2018 tarihinde yürürlüğe giren Anayasa değişiklikleri ile Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçilerek idare ve hukuk sisteminde değerli değişiklikler yapılmış; lakin, anılan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne ekli (I) ve (II) sayılı cetvellerde yer alan takımlarda, konumlarda ve misyonlarda bulunan işçi hakkında yapılacak tasarruflara ait olarak, farklı bir yargısal kontrol yapılmasını gerektiren yasal bir değişiklik yapılmamıştır.

3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne ekli (II) sayılı cetvelde yer alan unvanlarda vazife yapan bireylerin atanmaları ve vazifeden alınmalarında Cumhurbaşkanının takdir yetkisine sahip olduğu konusunda tereddüt bulunmamaktadır. Fakat, Cumhurbaşkanının sahip olduğu bu yetki, mutlak ve sınırsız nitelikte olmayıp, kamu faydası ve hizmet gerekleri ile sonludur ve bu açılardan idari yargı kontrolüne tabidir. Tersine bir yorum, Cumhurbaşkanınca tesis edilen bu cins süreçlerin, yargı kontrolünün dışında bırakılması sonucunu doğuracak olup, bunun da, aksi Anayasa’da düzenlenmediği sürece, bir hukuk devletinde kabulü mümkün değildir.

Bu prestijle, idari yargı kontrolüne tabi tutulacağı konusunda kuşku bulunmayan dava konusu sürecin hukuksal kontrolüne geçilmiştir.

İdari Yargılama Metodu Kanunu’nun 2. hususu uyarınca bir idari sürecin, dava konusu edilmesi halinde, öbür ögeleri yanında sebep ögesi tarafından de yargı merciince hukuka uygunluk kontrolüne tabi tutulacağı açıktır.

Sebep ögesi, idari sürecin yapılmasını gerektiren, idareyi süreç tesis etmeye sevk eden maddi yahut türel durumlardır. Yönetim hukukunda sebepsiz idari süreç olamaz. Yönetimin tüm süreçleri, idari faaliyetlerin en son hedefi olan kamu faydasını gerçekleştirmeye yönelen bir sebebe dayanmalıdır.

Bu manada, hakkında idari süreç tesis edilenlerce hukuka terslik argümanlarının faal bir biçimde ileri sürülebilmesi ve yargı mercii tarafından idari sürecin türel kontrolünün gerçekleştirilebilmesi için idarece, tesis edilen sürecin maddi ve tüzel sebeplerinin açıkça ortaya konulması gerekmektedir.

Öte yandan, “idarenin sahip olduğu takdir yetkisi” bir idari sürecin sebebi olamaz. Takdir yetkisi; öbür ögeleri ile birlikte sebep ögesine da sahip bir sürecin tesis edilip edilmeyeceği noktasında yönetime tercih hakkı tanıyan yetkidir. Velhasıl, yönetimin takdir yetkisinden kelam edilmeden evvel, yönetimin “bu yetkiyi kullanmasının sebebi” açıklanmalıdır.

Bu durumda, davacının vali yardımcılığı misyonundan, mevzuatta misyon tarifi belirtilmemiş olan vilayet hukuk müşavirliği takımına atanmasını gerektirecek somut bir tespitin davalı yönetimler tarafından sunulamaması karşısında, kamu faydası ve hizmet gereklerine alışılmamış olarak tesis edilen dava konusu süreçte hukuka uyarlık, davanın reddine dair Yönetim Mahkemesi kararına yönelik istinaf müracaatının reddi yolunda verilen Samsun Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesi kararında ise türel isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1.DAVACININ TEMYİZ İSTEMİNİN KABULÜNE,

2.Samsun Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 28/04/2023 günlü, E:2023/167, K:2023/385 sayılı kararın, 2577 sayılı İdari Yargılama Yolu Kanunu’nun 49. hususunun 2/a fıkrası uyarınca BOZULMASINA,

3.Aynı Kanun’un 6545 sayılı Kanun’la değişik 50. hususunun 2. fıkrası mucibince ve üstte belirtilen konular da gözetilerek yine bir karar verilmek üzere evrakın, kararı veren Samsun Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesine gönderilmesine, kullanılmayan 296,40 TL yürütmeyi durdurma harcının davacıya iadesine,

4.2577 sayılı İdari Yargılama Yolu Kanunu’na 6545 sayılı Kanun’un 27. hususu ile eklenen Süreksiz 8. hususu uyarınca karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere, 14/12/2023 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY

Temyize bahis Samsun Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 28/04/2023 günlü, E:2023/167, K:2023/385 sayılı kararının onanması gerektiği oyuyla aksi istikamette oluşan Daire kararına katılmıyoruz.

Kaynak: Memurlar