Van’a tren gecikir, tahminen de hiç gelmez

VAN – Türkiye’nin en değerli uçak ve otobüs biletlerinin satıldığı, üstelik birçok vakit sefer sayılarının yetersiz kaldığı Van’a, yıllardır ‘kara tren’ bile uğramıyor. Van Gölü Ekspresi olarak bilinen turistik tren, son durak olarak Bitlis’in Tatvan ilçesini kullanırken, İran’dan gelen Trans Asya treni ise yalnızca yük nakliyeciliği yapıyor.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, 2025 yılı Yüksek Süratli Tren (YHT) projelerini duyurdu. Buna nazaran, Aydın, Afyonkarahisar, Trabzon ve Sivas, süratli tren projesine dahil edildi. Ulaşım konusunda yıllardır önemli sıkıntılar yaşayan Van ise yeniden listede kendine yer bulamadı.

Van’ın Tuşba ilçesindeki tren garı, Van ile İran’ın Sufiyan kenti ortasındaki demiryolu çizgisi üzerinde yer alıyor. Devlet Demir Yolları (TCDD) tarafından 27 Eylül 1971’de inşa edilen gar binası, yıllardır olduğu üzere duruyor. Ama ne bir geleni var ne de gideni…

Şair Özhan Eren’in yazdığı ve Yavuz Bingöl’ün seslendirdiği ‘Kara Tren’ türküsünün öyküsü farklı bir mevzuyu anlatıyor olsa da hiç gelmeyecek bir trenin beklendiği Van’da, duruma sitem de bu türkünün kelamlarıyla oluyor: “Van’a tren gecikir, tahminen de hiç gelmez.”

Turizmci Murat Beyaz

‘BİR TREN YOLU SINIRI BİLE YOK’

Turizmci Murat Beyaz, çabucak her platformda Van’ın ulaşım sorununu lisana getirerek tahlil üretilmesini isteyenlerden. Beyaz, ünlü türkünün, en azından demiryolu sınırı olan bir kentte yazıldığını tabir ederek, “Ancak Van’da durum daha vahim. Zira trenin gelebileceği bir tren yolu sınırı bile yok. Yani hiç gelmeyecek. Van Gölü Ekspresi’nin kullandığı sınır Tatvan’da bitiyor. Kuzey Van Gölü Demir Yolu Çizgisi olarak, biz Vanlıların vakit zaman lisana getirdiği o sınırın artık döşenmesi gerekiyor. Lakin artık beşerler süratli trenle ulaşımın konforunu yaşarken, 200 kilometrelik bu sınırın yapılması düşünülmüyor bile” diyor.

KUZEY VAN GÖLÜ DEMİRYOLU SINIRI’NIN YAPILMASI GEREKİYOR

Beyaz’ın da belirttiği üzere, Van’ı öteki kentlere bağlayan bir demiryolu bulunmuyor fakat İran’a gerçek uzayan bir sınır günümüzde de varlığını koruyor. Lakin bu yol şu anda yalnızca yük nakliyeciliği için kullanılıyor. 2015 yılına kadar, eskimiş raylar üzerinde ilerlemek zorunda kalan tren, birçok vakit saatte 20 kilometrenin üzerine çıkamıyordu. 2015 yılında yapılan yenileme çalışmasıyla, İran’dan ülkeye giren tren Van’a kadar daha süratli bir biçimde ulaşabilmeye başladı. Bu süreçte, Van’ı Tatvan’a bağlayabilecek olan yaklaşık 200 kilometrelik aralığa ise tüm taleplere karşın demiryolu döşenmedi.

Van ve Bitlis’in Tatvan ilçesi ortasında, tren vagonları feribotlarla taşınıyor.

FERİBOTLAR, GÜNDE 11 BİN 500 LİTRE YAKIT TÜKETİYOR

Van’ı Tatvan’a ve oradan da ülkenin öteki kentlerine bağlayabilecek bir demiryolu olmadığı için, İran’dan gelen yük trenleri feribotlarla gölün karşı kıyısına taşınıyor. Bu durum, vakit kaybına yol açtığı üzere ekonomik istikametten de daha büyük bir maliyetin oluşmasına neden oluyor.

TCDD’nin resmi internet sitesinden erişilebilen bilgilere nazaran, Van ve Tatvan ortasında trenleri taşıyan, her biri 50 vagon kapasiteli iki feribot bulunuyor. Bu feribotlarla günde 10 bin 500 ton yük taşınıyor. Üstelik feribotlar, ton başına 1,1 litre yakıt harcaması yapıyor. Düz bir hesaplama ile ortaya çıkan tabloya nazaran bu ulaşım, günde 11 bin 500 litre yakıta mal oluyor. Öte yandan 91 kilometrelik bu seyahat 3 saat 30 dakika sürüyor.

‘DEMİRYOLU ÇİZGİSİNİN YAPILMASI DAHA AZ MALİYETLİ OLACAKTIR’

Bu durumun önemli bir ekonomik kayba neden olduğunu söyleyen Beyaz, “Tatvan’a kadar gelen yük trenleri, buradan feribotlara bindirilip Van’a getiriliyor. O feribotların üretimi, yenilenmesi, bakımı, limanların işletilmesi, yaktığı yakıt, her biri farklı bir külfettir. Bir demiryolu sınırının yapılması daha az maliyetli olacaktır. Bu durum, ülke iktisadı için de kıymetlidir. Lakin karar vericiler, taleplerimizi dikkate almayıp taşıma su ile değirmen döndürmeye çalışıyorlar” diyor.

Türkiye ve İran ortasında sırf yük nakliyatı yapılıyor.

TRANS ASYA’DAN 5 YILDIR YOLCU İNMEDİ

Van’da sesi duyulan tek tren ise Trans Asya… Ankara’yı, Van’a ve akabinde İran’ın başşehri Tahran’a demiryoluyla bağlayan Trans Asya Ekpresi, 2015 yılına kadar yolcu nakliyeciliği yapıyordu. Fakat 2015 yılında güvenlik gerekçesiyle trenin seferleri durduruldu. İki ülke ortasında değerli bir ulaşım aracı olan Trans Asya Ekspresi, yolcu nakliyatına 11 Temmuz 2019 tarihinde tekrar başladı. Lakin bu sefer de pandemi münasebeti ile seferler durduruldu. Ortadan 5 yılı aşkın vakit geçmiş olmasına karşın, bölge iktisadı için kıymetli bir potansiyeli olan Trans Asya Ekspresi’nde hala yolcu nakliyeciliği yapılmıyor.

Murat Beyaz, Trans Asya Ekspresi’nin kentin iktisadı ve turizmi için büyük bir ehemmiyete sahip olduğunu belirterek, “Bizden bir şeyi almak çok kolay, ama onu geri alabilmek çok zor” diyerek duruma reaksiyon gösteriyor.

TREN İKİ ASIRDIR VAN’A GELEMEDİ

Van Ticaret ve Sanayi Odası (Van TSO) da demiryolu eksikliğinden yakınıyor. Lakin TSO, “Kuzey Van Gölü Demiryolu Hattı” diyerek taleplerini sınırlamıyor. Bunun yerine “İster kuzeyden ister güneyden geçsin. Kâfi ki kesintisiz bir demiryolu sınırımız olsun” diyor.

Van Ticaret ve Sanayi Odası (Van TSO) Yönetim Kurulu Lider Yardımcısı Fevzi Çeliktaş

Van TSO Yönetim Kurulu Lider Yardımcısı Fevzi Çeliktaş, yolcu ve yük nakliyatı için kullanılan trenin birinci olarak 1825 yılında raylara çıktığını hatırlatarak, iki asırdır hala Van’a gelemediğinin altını çiziyor: “Yer altı kaynağı bakımından dünyanın kıymetli ülkeleri ortasında yer alan İran’a komşu olan kentimiz, İpekyolu ile Uzak Doğu’dan Avrupa’ya uzanan İpekyolu’nun üzerinde yer alıyor. Bu nedenle ucuz ve kullanışlı bir ulaşım aracı olan tren, ülkemiz ve kentimiz için de büyük değer taşıyor. Kapıköy Gümrük Kapısı’ndan İran’a oradan da Uzak Doğu’ya, öteki taraftan İstanbul’dan Avrupa’ya kadar uzanan demiryolu çizgimizin ne yazık ki çok büyük bir eksiği var. Bu eksik, Van ile Tatvan ortasında demiryolu ağının bulunmamasıdır.”

‘HARCANAN PARA İLE İKİ KERE DEMİRYOLU ÇİZGİSİ YAPILIRDI’

Demiryolu ağının yapılmaması nedeniyle Van ile Tatvan ortasındaki aralığın feribotlarla aşıldığını lakin bu durumun daha fazla maliyete sebep olduğunu belirten Çeliktaş, “Bu kadar kısa bir ara için demiryolu yapmak yerine feribotların üretimine verilen paralar ve eser taşımak için harcanan paralarla, kesintisiz demiryolu sınırı iki kere yapılabilirdi. Ticaretimizin gelişmesi, kesintisiz, masrafsız ve daha süratli ulaşım için kesintisiz demiryolu sınırı olmazsa olmazımızdır. Acilen demiryolu sınırının hayata geçmesini talep ediyor, dünyanın hiçbir yerinde olmayan bu uygulamanın ülkemizde ve kentimizde son bulmasını istiyoruz. Van, Tatvan’a demiryolu ile bağlanmalı. Bu sayede gerek batıyla olan ticaret gelişir gerekse İran üzerinden Uzak Doğu’ya ve Orta Asya’ya açılmamız çok daha rahat olur.”

Kaynak: Gazete Duvar