Umami: Bir uyarlama ne kadar lezzetli olabilir?

Disney Plus’ın yeni özgün sineması “Umami”, 12 Şubat’ta izleyiciyle buluştu. Sinema, Philip Barantini direktörlüğündeki 2021 imali “Patlama Noktası”nın (Boiling Point) uyarlaması.

Başrollerinde Burak Deniz ve Hikaye Karayel’in yer aldığı uyarlama üretim, İstanbul’daki lüks bir restoranın mutfağında geçen bir geceyi anlatıyor. Şef Sina Bora, hem restoranın işleyişi hem de takımının talepleriyle gayret ederken, içsel bir savaş da veriyor. Gecenin ilerleyen saatlerinde, artan müşteri talepleri, takım içindeki tansiyonlar ve ferdî çatışmalar bir noktada kaçınılmaz bir krize dönüşüyor.

“Umami”, hem bu kaotik atmosferi hem de karakterlerin içsel dünyalarını izleyiciye geçirme konusunda vakit zaman aksıyor. Tek plan çekim tekniğiyle, mutfakta geçen kaotik bir gecenin temposunu yansıtmayı hedefleyen sinema, birinci defa izleyenler için etkileyici bir tecrübe sunuyor. Fakat orjinal sineması bilenler için, bu uyarlamanın ne kadar başarılı olduğu tartışmaya açık.

SAMİMİYET SORUNU

Uyarlama bir sinemada, yerelleştirme kritik bir nokta. “Umami”, birtakım sahnelerde başarılı bir halde yerelleştirilmiş. Bilhassa “züppe influencer” üzere motifler, “zengin akrabası olan züppe” karakterlere uyarlanarak mantıklı tercihler yapılmış. Mutfak ortamındaki hiyerarşi, işveren ve çalışan bağlantıları üzere ayrıntılar da lokal ögelerle güçlendirilmiş. Lakin birçok sahnenin cümlesi cümlesine çevrilmesi, diyalogları doğallıktan uzaklaştırmış. Karakterlerin konuşmaları, senaryonun birebir çevrildiğini hissettirdiğinde samimiyet kayboluyor.

Bunun en besbelli örneklerinden biri, mutfakta geçen kimi ağır anlar. Orjinal “Patlama Noktası”, restoran içindeki gerilimin izleyiciye birebir geçmesini sağlarken, “Umami” tıpkı duyguyu yakalayamıyor. Mutfağın temposu hissedilse de, tansiyonun doruğa ulaştığı sahnelerde duygusal bağ kurulması zorlaşıyor. Bilhassa kimi kilit sahneler, izleyiciyi içine çekmesi gerekirken yüzeysel kalıyor.

OYUNCULUKLAR ÜZERİNE

Oyunculuklar açısından bakarsak, Onur Ünsal katiyen sinemanın en güçlü performanslarından birini sergiliyor. Karakteriyle mutfağın kaosunu ve kendi iç çatışmasını başarılı bir biçimde izleyiciye aktarıyor. Karakterin içinde bulunduğu durumun gerçekliği hissediliyor ve performansıyla sinemanın atmosferine en büyük katkıyı sunuyor.

Ancak tıpkı şeyi herkes için söylemek güç. Burak Deniz, şef Sina Bora rolünde fizikî olarak karakterin yükünü taşırken, duygusal manada birebir yoğunluğu veremiyor. Gerilimli bir mutfak ortamında, yaşadığı aile sorunları nedeniyle baskı altındaki bir şefin ruh halini tam olarak yansıtamadığı anlar var. Daha sert ve otoriter bir şef yerine, bazen olayların içinde kaybolan bir karakter hissi yaratıyor.

Öykü Karayel ise, karakterinin gerektirdiği kararlı duruşu tam olarak veremiyor. Olağanda baskın, dediğim dedik, denetimli ve istikrarlı olması gereken rol, Karayel’e tam uymamış görünüyor. Karayel’in canlandırdığı karakterin mutfakta fırtına üzere esmesi gerekirken, hafif bir esinti olarak kalıyor. Bunda beklentimizin orjinal sinemada Vinette Robinson’un canlandırdığı karakterle sahneyi yıkıp geçmesi nedeniyle yüksek olmasının da sebebi vardır elbette.

Filmin en farklı tercihlerinden biri de Osman Sonant’ın canlandırdığı karakterin, direkt bir şef olarak yaratılmak yerine Danilo Zanna üzere bir figüre dönüştürülmesi. Uyarlama bir üretim kelam konusu olduğunda karakterlerin yerelleştirilmesi anlaşılır bir tercih olabilir fakat burada işin içine ekstra bir taklit ögesi giriyor. Osman Sonant, başarılı bir şefi canlandırabilecek güçlü bir oyuncu.

Karakterin İtalyan bir şef olarak tasarlanması tekrar anlaşılabilir lakin MasterChef ile özdeşleşen Danilo Zanna’yı andıracak biçimde biçimlendirilmesi bir uyarlama içinde ikinci bir uyarlama yaratıyor. Bana kalırsa bu tercih, sinemaya derinlik katmak yerine yapay bir his uyandırıyor.

Yan karakterlerden kimileri hayli güçlü bir performans sergilese de, birtakım oyuncuların yapay bir biçimde rol yapıyormuş hissi verdiği sahneler de var. Örneğin, tatlıcı çırağı ve şefi ortasındaki sahne, birinci sinemada duygusal tepelerden biriyken, burada sadece özgün sinemada olduğu için atlanmaması gereken bir olay üzere işlenmiş. O anın hissini hissettirmek yerine, olması gerektiği için varmış üzere duruyor.

TEK PLAN ÇEKİM

Tek plan çekim tekniği, sinemanın en büyük artılarından biri. Kamera, izleyiciyi mutfağın içine çekiyor ve olayları dışarıdan izliyormuş hissi yaratıyor. İmaj idaresi ve sahne geçişleri açısından sinema çok başarılı. Restoranın temposu tüm sinema boyunca hissediliyor ve bu noktada direktör Emre Şahin’i tebrik etmek gerekiyor. Tek plan çekim epey güç bir teknik ve bu prosedürün altından kalkabilmek önemli bir uyum gerektiriyor. Sinema boyunca kameranın hareketleri, mutfağın içinde olup biten kaotik anları takip etmekte hayli başarılı.

YARATICILIK SORUNU

“Umami”, kendi içinde başarılı bir uyarlama olsa da, büyük resme baktığımızda Türkiye’deki yaratıcılık sıkıntısına da ışık tutuyor. Neden özgün kıssalar yerine yabancı üretimleri uyarlamaya devam ediyoruz? Uyarlama yapmak elbette makûs ya da olmaması gereken bir şey değil fakat birebir çeviri hissi veren diyaloglar ve yapay kalan sahneler, yepyeni bir şey üretmek yerine var olanı kopyalama yoluna gidildiğini düşündürtüyor.

Türkiye’de sinema dalı her geçen gün büyüyor ama bu büyüme beraberinde hakikaten özgün projeler getiriyor mu? “Umami”, temposu ve görselliğiyle etkileyici olsa da, sonunda bir soru bırakıyor: Bir uyarlamadan daha fazlasını hak etmiyor muyuz?

Kaynak: Gazete Duvar