Ulaşım kartı meblağı çalışana nakit olarak verilebilir mi?

Savunma: Ulaşım kartındaki ölçünün birebiri ödendi

Bununla birlikte memur çalışana yapılan ulaşım yardımlarının net meblağların belirlenmesinde kent içi ulaşım fiyatlarına yapılan artırım oranlarının dikkate alındığı tabir edilmiş olsa da, net olarak ödenen meblağlara bu ödemeler için kesilen gelir vergileri eklenildiğinde Yönetim bütçesinden çıkan brüt fiyatlar, kent içi ulaşım fiyatlarına yapılan artırım oranlarının üstündeki oranlara tekabül etmektedir. Bir diğer deyişle, yönetimde çalışan memur işçinin bulunduğu takım, sahip olduğu unvan ve varsa fazla mesai saatleri farklılık gösterdiğinden her birinin elde ettiği vergiye tabi toplam gelir farklı meblağlarda gerçekleşmekte, buna bağlı olarak her biri kendi gelir vergisi oranına nazaran vergilendirilmektedir. Bu noktada, işçinin toplam geliri bir üst vergi dilimine tabi olduğunda ödenen vergi kadar fiyat, ulaşım yardımına eklenilmekte olduğundan kelam konusu yardımların brüt fiyatları Yönetimin belirlediğinin üzerinde gerçekleşmektedir.

Tahsis edilen araçlar mesaiye geliş gidiş için kullanılıyorsa kart bile verilemez

Ayrıca savunmalarda, Yönetimin sorumlu olduğu hizmet alanının genişliğinden bahsedilerek içme suyu ve kanalizasyon hizmetlerinin aksatılmadan kesintisiz olarak sürdürülmesi gayesiyle Yönetim hizmet araçlarının (taşıtlarının) 24 saat aslı ile işçi tarafından kullanıldığı tabir edilmişse de; sorguda… Genel Müdürlüğünde bulunan hizmet araçlarının İdarece sunulması gereken hizmetlerin gereği olarak işçi tarafından kullanılması noktasında bir konuya değinilmemiştir. Kurumca sunulan resmi hizmetler gereği işçi tarafından taşıtların kullanılmasının bir gereklilik olduğu açıktır. Sorguda değinilen konu, resmi hizmetlerin ifasında kullanılmak üzere tahsis edilen araçların, genel müdür, genel müdür yardımcıları, daire liderleri ve ilçe şube müdürleri tarafından mesaiye geliş ve gidişlerinde kullanılmasına karşın kelam konusu bireylere bir de nakden ulaşım fiyatı ismi altında ödeme yapılmasıdır. Hasebiyle kelam konusu çalışanın ulaşımı esasen Kurum araçları ile sağlanırken bu bireylere ayrıyeten nakden ulaşım yardımı ödenmesi kelam mevzusudur. Kaldı ki, ilgili mevzuat kararlarına nazaran kamu görevlilerine yalnızca toplu ulaşım kartı verilerek ulaşım yardımı yapılması gerekirken bu hususta nakit ödeme yapılması esasen mümkün değildir.

Daire: 6
Karar Tarihi: 19.12.2024
Karar No: 958
İlam No: 24
Husus No: 3
Kamu Yönetimi Çeşidi: Belediyeler ve Bağlı İdareler
Hesap Yılı: 2023

Genel Müdürlüğünde (…) istihdam edilen memur işçiye mesaiye geliş ve gidişleri için mevzuata muhalif olarak nakdi yol yardımı ödendiği ve 24 saat müddetle araç tahsis edilmesine karşın genel müdür, genel müdür yardımcıları, daire liderleri ve ilçe şube müdürlerine nakden ulaşım fiyatı ismi altında ödeme yapıldığı görülmüştür.

375 sayılı Kanun Kararında Kararname’nin Ek 15’inci unsurunda, “Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile vilayet özel yönetimlerinin takım ve konumlarında istihdam edilen kamu görevlilerine toplumsal istikrar tazminatı ödenebilir. Toplumsal istikrar tazminatının ödenebilecek aylık meblağı, 4688 sayılı Kamu Vazifelileri Sendikaları ve Toplu Kontrat Kanununa nazaran yapılan toplu mukavelede belirlenen tavan meblağı geçmemek üzere ilgili belediye ve vilayet özel yönetimi ile ilgili belediye ve vilayet özel yönetiminde en çok üyeye sahip kamu vazifelileri sendikası ortasında anılan Kanunda öngörülen kararlar çerçevesinde yapılabilecek mukaveleyle belirlenir.” denilmektedir.

4688 sayılı Kamu Vazifelileri Sendikaları ve Toplu Mukavele Kanunu’nun “Mahalli Yönetimlerde Kontrat imzalanması” başlıklı 32’nci hususunun birinci fıkrasında, “27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin ek 15 inci unsuru kararları çerçevesinde toplumsal istikrar tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye liderinin teklifi üzerine belediye meclisince, vilayet özel yönetiminde valinin teklifi üzerine vilayet genel meclisince karar verilmesi halinde, kontrat devrinde verilecek toplumsal istikrar tazminatı fiyatını belirlemek üzere ilgili mahalli yönetimde en çok üyeye sahip sendikanın genel lideri veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali ortasında toplu kontrat sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde kontrat yapılabilir. Bu kontrat bu Kanunun uygulanması bakımından toplu mukavele sayılmaz ve bu kapsamda Kamu Vazifelileri Hakem Konseyine başvurulamaz.” kararı bulunmaktadır.

25.08.2021 tarihli ve 31579 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Vazifelilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Toplumsal Haklara Ait 2022 ve 2023 Yıllarını Kapsayan 6’ncı Periyot Toplu Sözleşme’nin “Yerel İdare Hizmet Koluna Ait Toplu Sözleşme” başlıklı Dördüncü Kısmının;

“Sosyal istikrar tazminatı” başlıklı 1’inci unsurunun birinci fıkrasında, “.Sosyal istikrar tazminatının verilmesi istikametinde yapılabilecek mukavelelerde, tavan meblağı aşmamak kaydıyla çeşitli isimler altında yapılan ödemeler dahil ödenebilecek tazminatın aylık meblağı, misyon yapılan ünite ve iş hacmi, misyonun ehemmiyet ve zahmeti, vazife yerinin özelliği, çalışma müddeti, takım yahut misyon unvanı ile derecesi üzere kriterlere nazaran farklı olarak belirlenebilir.”,

“Toplu taşıma kartı” başlıklı 11’inci hususunun birinci fıkrasında, “Büyükşehir kapsamına giren vilayetlerdeki belediyelerde yahut büyükşehir belediyelerine bağlı kamu hukukî kişiliğini haiz kuruluşlarda çalışmakta olan kamu görevlilerine toplu taşıma araçlarından yararlanacak formda mesaiye geliş ve gidişlerinde kullanılmak üzere toplu taşıma kartı verilebilir.”,

düzenlemeleri yer almaktadır.

… Genel Müdürlüğü ile … Sendikası (…) ortasında 25.01.2016 tarihinde imzalanan ve 01.01.2016-31.12.2017 tarihleri kapsayan Toplumsal İstikrar Tazminatı Mukavelesi’nin “Sosyal İstikrar Tazminatı Meblağı ve Ödeme Zamanı” başlıklı 7’nci unsurunun birinci fıkrasının (b) bendinde memur işçiye verilecek ulaşım fiyatlarına ait, “İşverence, bu mukavele kapsamındaki çalışanlara Toplumsal İstikrar Tazminatı 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi Emekli Sandığı iştirakçisi memur işçiye ulaşım fiyatı, her ay net . TL ödenir. Lakin; . A.Ş. tarafından, kent içi (Otobüs-Dolmuş) ulaşım fiyatlarına yapılacak yüzdelik artırım oranında artırılır.” formunda düzenleme yapılmıştır.

Söz konusu Toplumsal İstikrar Kontratının geçerlilik mühleti Ek Protokollerle uzatılmış olup, nihayet Yönetim ile … Sendikası (…) ortasında yapılan bila tarihli Ek Protokol ile de Kontratın 01.01.2022-31.12.2023 tarihleri ortasında da uygulanacağına karar verilmiştir.

Yukarıda belirtilen mevzuat kararlarına nazaran, mahallî idarelerde çalışan kamu çalışanına yapılan toplumsal istikrar ödemeleri, yasal hudutlar içinde kalmak kaidesiyle kontrat kararlarına nazaran belirlenmesi gerekmektedir. Kamu Vazifelilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Toplumsal Haklara Ait 2022 ve 2023 Yıllarını Kapsayan 6’ncı Periyot Toplu Sözleşme’nin “Yerel İdare Hizmet Koluna Ait Toplu Sözleşme” başlıklı Dördüncü Kısmının 1’inci unsurunda yer alan karar gereği, toplumsal istikrar kontratında çeşitli isimler altında farklı ödeme çeşitlerinin belirlenmesi bu ödemelerin niteliğini değiştirmeyecek, kelam konusu ödemeler toplumsal istikrar ödemesi sayılacaktır. Öte yandan birebir Toplu Sözleşme’nin “Yerel İdare Hizmet Koluna Ait Toplu Sözleşme” başlıklı Dördüncü Kısmının 11’inci hususunda ise işçinin mesaiye geliş ve gidişlerinin sağlanmasında yapılması gereken uygulamanın, toplu taşıma kartı verilmesi olduğu ayrıyeten ve açıkça tabir edilmiştir.

Buna nazaran, 6’ncı Devir Toplu Sözleşme’de nasıl yapılması gerektiği münhasıran tabir edilen bir mevzunun, toplumsal istikrar mukavelesi kapsamına alınarak nakit ödeme formunda yapılması yasal destekten mahrumdur. Hasebiyle Yönetimde çalışmakta olan kamu görevlilerine mesaiye geliş ve gidişleri için toplu taşıma araçlarından yararlanacak biçimde toplu taşıma kartı verilebilecek, lakin bu hususta nakden rastgele bir ödeme yapılamayacaktır.

Açıklanan münasebetlerle, ilgili mevzuatta öngörülmemesine karşın Yönetim bünyesinde çalışan memur işçiye ve 24 saat mühletle araç tahsis edilmesine karşın genel müdür, genel müdür yardımcıları, daire liderleri ve ilçe şube müdürlerine nakden ulaşım fiyatı ismi altında ödeme yapılması sonucu . TL fiyatında kamu ziyanına neden olunmuştur.

Sorumluların savunmalarında, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı Bütçe Genel Müdürlüğünün 27.02.2020 tarihli ve 801 sayılı yazısı ile Kamu Vazifelilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Toplumsal Haklara Ait 2022 ve 2023 Yıllarını Kapsayan 6’ncı Devir Toplu Sözleşme’nin Dördüncü Kısmında yer alan Lokal İdare Hizmet Koluna Ait Toplu Sözleşme’nin “Toplu taşıma kartı” başlıklı 11’inci unsurundaki düzenlemeden bahsedilerek Yönetimin hizmet alanının geniş olması ve kent merkezi dışında bulunan hizmet ünitelerinden kimilerine kent içi toplu taşıma araçları ile ulaşımın mümkün olmaması nedeniyle Yönetimde çalışan memur işçiye nakdi yol yardımında bulunulduğu tabir edilmişse de;

Bütçe Genel Müdürlüğünün kelam konusu yazısında, kamu yönetimlerinde çalışan işçinin mesaiye geliş ve gidişleri için rastgele bir nakdi ödeme yapılmasından bahsedilmemiş olup, kamu kaynaklarının tesirli, ekonomik ve verimli kullanılması bakımından Yönetimlerce bu bahiste yarar maliyet tahlili yapılarak işçinin ulaşımının servis hizmeti yerine toplu taşıma kartı verilerek karşılanmasının uygun olacağı tabir edilmiştir. Birebir halde, kamu vazifelilerinin genelinin yararlanacağı mali ve toplumsal hakların düzenlendiği 2022 ve 2023 yıllarını kapsayan 6’ncı Periyot Toplu Sözleşme’de mahallî idare kapsamındaki Yönetimlerde çalışan işçiye verilebilecek ulaşım yardımının toplu taşıma kartıyla yapılabileceği açıkça söz edilmiş olup, nakdi bir yardımdan kelam edilmemiştir. Bununla birlikte ne bahsi geçen Genel Müdürlük yazısında ne de 6’ncı Periyot Toplu Sözleşme’de, kamu işçisine toplu taşıma kartıyla yapılacak ulaşım yardımında Kurumların hizmet alanlarının genişliği ile ilgili bir konuya da değinilmiştir. Münasebetiyle sorumluların bu istikametteki savunmalarına katılmak mümkün değildir.

Savunmalarda, çalışanın büyük çoğunluğunun toplu taşıma kartı kullanamayacağı, bu nedenle kelam konusu çalışana kent içi ulaşım fiyatlarına yapılan artırım oranında arttırılmak üzere nakden ulaşım fiyatı ödendiği belirtilmişse de; sorumlularca belirtilen toplu taşıma kartı kullanılması suretiyle mesaiye geliş ve gidişin işçinin büyük çoğunluğu için mümkün olmaması savunmasına katılmak mümkün değildir. Zira, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 2023 yılı için açıklanan nüfus datalarına nazaran Türkiye’nin .’inci büyük kenti olan .’da, memur işçinin çoğunluğunun vazife yaptığı Vilayet merkezinde bulunan… Genel Müdürlüğüne kent içi toplu taşıma araçları ile ulaşımın sağlanabilmesi mümkündür.

Bununla birlikte memur işçiye yapılan ulaşım yardımlarının net fiyatların belirlenmesinde kent içi ulaşım fiyatlarına yapılan artırım oranlarının dikkate alındığı söz edilmiş olsa da, net olarak ödenen fiyatlara bu ödemeler için kesilen gelir vergileri eklenildiğinde Yönetim bütçesinden çıkan brüt meblağlar, kent içi ulaşım fiyatlarına yapılan artırım oranlarının üstündeki oranlara tekabül etmektedir. Bir öbür deyişle, yönetimde çalışan memur çalışanın bulunduğu takım, sahip olduğu unvan ve varsa fazla mesai saatleri farklılık gösterdiğinden her birinin elde ettiği vergiye tabi toplam gelir farklı meblağlarda gerçekleşmekte, buna bağlı olarak her biri kendi gelir vergisi oranına nazaran vergilendirilmektedir. Bu noktada, çalışanın toplam geliri bir üst vergi dilimine tabi olduğunda ödenen vergi kadar meblağ, ulaşım yardımına eklenilmekte olduğundan kelam konusu yardımların brüt fiyatları Yönetimin belirlediğinin üzerinde gerçekleşmektedir.

Ayrıca savunmalarda, Yönetimin sorumlu olduğu hizmet alanının genişliğinden bahsedilerek içme suyu ve kanalizasyon hizmetlerinin aksatılmadan kesintisiz olarak sürdürülmesi hedefiyle Yönetim hizmet araçlarının (taşıtlarının) 24 saat aslı ile işçi tarafından kullanıldığı tabir edilmişse de; sorguda… Genel Müdürlüğünde bulunan hizmet araçlarının İdarece sunulması gereken hizmetlerin gereği olarak işçi tarafından kullanılması noktasında bir konuya değinilmemiştir. Kurumca sunulan resmi hizmetler gereği işçi tarafından taşıtların kullanılmasının bir gereklilik olduğu açıktır. Sorguda değinilen konu, resmi hizmetlerin ifasında kullanılmak üzere tahsis edilen araçların, genel müdür, genel müdür yardımcıları, daire liderleri ve ilçe şube müdürleri tarafından mesaiye geliş ve gidişlerinde kullanılmasına karşın kelam konusu bireylere bir de nakden ulaşım fiyatı ismi altında ödeme yapılmasıdır. Hasebiyle kelam konusu çalışanın ulaşımı esasen Kurum araçları ile sağlanırken bu şahıslara ayrıyeten nakden ulaşım yardımı ödenmesi kelam mevzusudur. Kaldı ki, ilgili mevzuat kararlarına nazaran kamu görevlilerine yalnızca toplu ulaşım kartı verilerek ulaşım yardımı yapılması gerekirken bu bahiste nakit ödeme yapılması aslında mümkün değildir.

Diğer taraftan savunmalarda, Sayıştay 6’ncı Dairesinin. tarihli ve. sayılı İlamında mevzu ile ilgili olarak ilişilecek konu bulunmadığına karar verildiği belirtilmişse de; kelam konusu karara temel konu, . tarihli Rapor konusu ile farklılık arz etmekte olup, farklı içerik ve kapsama sahip bahislerde birinci derece mahkemesi niteliğindeki dairelerce farklı kararlar verilebilmesi yargı sisteminin doğal bir sonucudur.

Konunun Sorumluluk İstikametinden Değerlendirilmesinde;

5018 sayılı Kamu Mali İdare ve Denetim Kanunu’nun;
“Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32’nci hususunun ikinci fıkrasında, “Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe prensip ve asıllarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile öbür mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin tesirli, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken öteki süreçlerden sorumludur.”,

“Giderin gerçekleştirilmesi” başlıklı 33’üncü hususunda, “Bütçelerden bir sarfiyatın yapılabilmesi için iş, mal yahut hizmetin belirlenmiş yordam ve asıllara uygun olarak alındığının yahut gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi yahut komitelerce onaylanması ve gerçekleştirme dokümanlarının düzenlenmiş olması gerekir. Sarfiyatların gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen vazifeli tarafından düzenlenen ödeme buyruğu evrakının harcama yetkilisince imzalanması ve fiyatın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır.

Gerçekleştirme vazifelileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal yahut hizmetin alınması, teslim almaya ait süreçlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli evrakların hazırlanması vazifelerini yürütürler.

.

Gerçekleştirme vazifelileri, bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken iş ve süreçlerden sorumludurlar.”,

hükümleri yer almaktadır.

5018 sayılı Kanun’un anılan unsurları dikkate alındığında, mali karar ve süreçlerin uygunluk istikametinden denetimi, harcama ünitelerine verilen bir sorumluluktur. Bu sorumluluk ise harcama yetkililerine ve gerçekleştirme görevlilerine aittir. Mevzuat kararlarına karşıt olarak ulaşım yardımının nakdi olarak ödenmesine ait harcama yetkilileri tarafından verilen harcama talimatı ve bu talimat doğrultusunda ödemeye ait süreçleri gerçekleştiren gerçekleştirme vazifelilerinin bu ödemelere ait sorumlulukları bulunmaktadır.

Ayrıca, ödeme buyruğu ve eki evraklarda imzası bulunan harcama yetkilileri ve gerçekleştirme vazifelileri ile birlikte, Yönetim ismine Ek Protokolü imzalayarak 6’ncı Periyot Toplu Sözleşme’ye karşıt kararlar içeren Kontratın 01.01.2022-31.12.2023 tarihleri ortasında uygulanmasını sağlayan Belediye Başkanı .’in sorumluluğu da bulunmaktadır.

Bu prestijle, … Genel Müdürlüğünde (…) istihdam edilen memur işçiye mesaiye geliş ve gidişleri için mevzuata alışılmamış olarak nakdi yol yardımı ödenmesi ve 24 saat müddetle araç tahsis edilmesine karşın genel müdür, genel müdür yardımcıları, daire liderleri ve ilçe şube müdürlerine nakden ulaşım fiyatı ismi altında ödeme yapılması sonucu oluşan kamu ziyanı meblağı . TL’nin;

. TL’sinin Harcama Yetkilisi (Genel Müdür Yardımcısı) ., Gerçekleştirme Vazifelisi (İnşaat Teknikeri) . ve Diğer Sorumlu (Belediye Başkanı) .’e,

. TL’sinin Harcama Yetkilisi (Tekniker) ., Gerçekleştirme Vazifelisi (V.H.K.İ.) . ve Diğer Sorumlu (Belediye Başkanı) .’e,

. TL’sinin Harcama Yetkilisi (Destek Hizmetleri Dai. Bşk.) ., Gerçekleştirme Vazifelisi (Satınalma Şube Müdür V.) . ve Diğer Sorumlu (Belediye Başkanı) .’e,

.,

müştereken ve müteselsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 53’üncü unsuru mucibince karar tarihinden itibaren işleyecek faiziyle ödettirilmesine, anılan Kanun’un 55’inci unsuru uyarınca İlamın bildiri tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.

Kaynak: Memurlar