Türkiye’nin İlk İklim Kanunu Teklifi TBMM’de

AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan Türkiye’nin ilk “İklim Kanunu Teklifi”, TBMM Başkanlığına sunuldu. Yeşil büyüme vizyonu ve net sıfır emisyon amacı doğrultusunda iklim değişikliğiyle çabayı amaçlayan teklif, iklim değişikliği ile uğraşta temel olan sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine ahenk faaliyetlerini, planlama ve uygulama araçlarını, gelirleri, müsaade ve kontrol ile bunlara ait yasal ve kurumsal çerçevenin yöntem ve asıllarını kapsıyor.

Teklifte Yer Alan Tanımlar

Teklifte, “Adil geçiş”, “Birincil piyasa”, “Denkleştirme”, “Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)”, “Gömülü sera gazı emisyonları” ile “Gönüllü karbon piyasaları”, “İklim adaleti” üzere tanımlar yer alıyor.

İklim Değişikliğiyle Çaba İlkeleri

İklim değişikliğiyle gayrette genel prensiplerin belirlendiği teklife nazaran, Türkiye’nin ortak ancak farklılaştırılmış sorumluluklar ve izafî kabiliyetler prensibi dikkate alınarak, eşitlik, iklim adaleti, ihtiyatlılık, iştirak, entegrasyon, sürdürülebilirlik, şeffaflık, adil geçiş ve ilerleme yaklaşımları temel alınacak.

• Kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve hükmî şahıslar, kamu faydası gözetilerek alınacak önlemlere ve düzenlemelere müddetinde uymakla ve bunları uygulamakla yükümlü olacak.
• Ulusal Katkı Beyanında, net sıfır emisyon maksadı doğrultusunda ülkenin kalkınma öncelikleri ve özel şartları göz önünde bulundurulacak.

İklim Değişikliği Başkanlığı

Sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine ahenk faaliyetlerine ait ilerlemeler yıllık bazda İklim Değişikliği Başkanlığınca izlenecek. Gerekli görülen önlemlerin alınması maksadıyla vazife alanı dahilinde; kurumlar ortası uyumu sağlamak, faaliyetleri ve standartları belirlemek, gelişmeleri izlemek, karbon fiyatlandırmasına ait piyasaya dayalı düzenekleri düzenlemekle İklim Değişikliği Başkanlığı yetkili olacak.

• Kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve hukuksal şahıslar; kendi yetki ve sorumlulukları çerçevesinde plan ve projeler yapacak, yaptıracak, uygulayacak, destekleyecek ve işbirliği yapacak.
• Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kararları gizli kalmak kaydıyla, İklim Değişikliği Başkanlığı; düzenlemenin uygulanmasına yönelik olarak gerekli gördüğü bilgi, evrak ve bilgiyi; kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve hükmî şahıslardan direkt istemeye yetkili olacak.
• Başkanlık; kendi iş ve süreçleri için gereksinim duyduğu dataları de öncelikli olarak Ulusal Coğrafik Bilgi Platformundan temin edecek.

İklim Değişikliğiyle Çaba Faaliyetleri

Teklifle, iklim değişikliğiyle çaba faaliyetleri belirleniyor. Buna nazaran, sera gazı emisyonları, Ulusal Katkı Beyanı, net sıfır emisyon maksadı ve İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından yayımlanan yahut güncellenen strateji ve aksiyon planları doğrultusunda azaltılacak.

• Ulusal Katkı Beyanında sektörel bazda belirtilen sera gazı emisyonlarının azaltım faaliyetleri, ilgili kurum ve kuruluşlara mevzuatla verilen misyon ve sorumluluklar dahilinde gerçekleştirilecek.
• Ulusal Katkı Beyanında yer alan sektörel siyasetlerin uygulanması ve gayelere ulaşılması gayesiyle ortaya çıkan muhtaçlıklar doğrultusunda ilgili kurum ve kuruluşların mevcut misyon ve sorumlulukları gözden geçirilecek.
• İlgili kamu kurum ve kuruluşları, orta ve uzun periyotlu maksatlarını içeren planlama araçlarını sera gazı emisyonlarının azaltım faaliyetleri çerçevesinde uyarlamak, hazırlamak, uygulamak, izlemek ve güncellemekle yükümlü olacak.

İklim Değişikliğine Ahenk Faaliyetleri

Ulusal Katkı Beyanı, net sıfır emisyon gayesi ve İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından yayımlanan yahut güncellenen strateji ve hareket planları doğrultusunda; ilgili kurum ve kuruluşlarca iklim değişikliği ile bağlı mevcut yahut muhtemel kayıp ve ziyanları önlemeye, riskleri en aza indirmeye yahut fırsatlardan yararlanmaya yönelik ahenk faaliyetleri gerçekleştirilecek.

• Ayrıca Ulusal Katkı Beyanında yer alan iklim değişikliğine ahenk faaliyetleri, kurum ve kuruluşlara mevzuatla verilen vazife ve sorumlulukları dahilinde gerçekleştirilecek.
• Ulusal Katkı Beyanında yer alan sektörel siyasetlerin uygulanması ve gayelere ulaşılması hedefiyle ortaya çıkan gereksinimler doğrultusunda ilgili kurum ve kuruluşların mevcut misyon ve sorumlulukları gözden geçirilecek.
• İlgili kamu kurum ve kuruluşları, ulusal ve lokal ölçekte iklim değişikliğine ahenkle ilgili planlama araçları ile etkilenebilirlik ve risk tahlillerini hazırlamak, hazırlatmak, hazırlanan bu araçları ve tahlilleri yatırım ve planlama faaliyetlerinde göz önünde bulundurmak ve bunları uygulamakla yükümlü olacak.

Planlama ve Uygulama

Kurum ve kuruluşlarca hazırlanan plan, program, strateji, aksiyon planı ve sair siyaset evraklarında; yeşil büyüme vizyonu ve net sıfır emisyon amacı kapsamında iklim değişikliği ile uğraşa yönelik İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından yayımlanan strateji ve hareket planları ile belirlenen asıllar dikkate alınacak.

• İklim değişikliği strateji ve aksiyon planları; sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine ahenk faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi emeliyle İklim Değişikliği Başkanlığı uyumunda hazırlanacak.
• İlin kaidelerine uygun olarak strateji, aksiyon ve uygulama alanlarını belirlemek için her vilayette vali başkanlığında Vilayet İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu kurulacak.
• Yerel iklim değişikliği aksiyon planları; sera gazı emisyonlarının azaltımı maksadıyla her ilin bütüncül bir planı olacak halde hazırlanacak yahut hazırlatılacak.

Finansal Araçlara Ait Esaslar

Kurum ve kuruluşlarca iklim değişikliği ile uğraş emeliyle yapılacak faaliyetler için iklim finansmanı teşviki kaynaklarının geliştirilmesi temel olacak. Döngüsel iktisat amaçları çerçevesinde eserlerin yine kullanımı üzere çalışmalar yapılacak.

• İklim Değişikliği Başkanlığı, ulusal raporlar hazırlayacak; finansal kaynakları iklim değişikliği yatırımlarına yönlendirmeyi kolaylaştırmak üzere teşvik düzenekleri geliştirecek.
• Türkiye Gümrük Bölgesinde ithal edilen malların gömülü sera gazı emisyonlarını ele almak için Sonda Karbon Düzenleme Düzeneği (SKDM) kurulabilecek.

Teknoloji Araçlarına Ait Esaslar

İlgili kurum ve kuruluşlarca hazırlanan planlama araçlarında teknolojik öz yeterlilik kapasitesinin artırılması öncelikli amaç olarak belirlenecek. Başkanlık; karbon yakalama teknolojileri üzere yeni teknolojik gelişmelerin takibi için işbirliği yapabilecek.

• Kamuoyu farkındalığının artırılması için eğitim faaliyetleri gerçekleştirilecek.
• Tüm eğitim seviyelerinde müfredatların güncellenmesi çalışmaları yapılacak.

Gelirler ve Yaptırımlar

Teklifte düzenleme kapsamında elde edilecek özel gelirlerin bütçeleştirilmesine ait kararlar düzenleniyor. Bu gelirler karşılığı meblağların tamamı İklim Değişikliği Başkanlığı bütçesinde özel ödenek olarak öngörülecek.

• Döner sermaye işletmesinin faaliyet alanları Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile Hazine Bakanlığının uygun görüşüyle düzenlenecek.
• Yeşil dönüşüm dayanaklarının kullanımı karar altına alınıyor.

“İklim Değişikliği ile Uğraş İçin Uygun Sistemler Oluşturulacak”

Karbon Piyasası Kurulu kararları doğrultusunda yeşil dönüşüm takviyelerinin kullanımı teşvik edilecek. Kurumlar bu takviyeleri kullanarak risk algısını azaltmaya yönelik sigortacılık araçlarını geliştirebilecekler.

• Yeşil dönüşüm takviyelerinin kullanımında yıllara sari taahhütler stok meblağı sonlu olacak.
• Bu kararın uygulanmasına ilişkin usul Çevre Bakanlığı tarafından belirlenecek.

Kaynak: Memurlar