TÜİK açıkladı: Bayanlar erkeklerden daha düşük fiyat alıyor

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), “İstatistiklerle Bayan, 2024” çalışmasının sonuçlarını açıkladı.

Türkiye’de Ortalama Eğitim Mühleti ve Cinsiyete Nazaran Değişim

Buna nazaran, 25 yaş ve üzeri nüfusun ortalama eğitim müddetinin yıllara nazaran arttığı görüldü. Türkiye’de 25 yaş ve üzeri nüfusun ortalama eğitim mühleti 2011’de 7,3 yıl, bayanlarda 6,4 yıl, erkeklerde 8,3 yıl olurken, bu sayı 2023’te ülke genelinde 9,3 yıl, bayanlarda 8,6 yıl, erkeklerde 10,1 yıl oldu.

Yükseköğretim Mezunları Oranındaki Artış

Yüksekokul ve fakülte, yüksek lisans ve doktora mezunu olan 25 ve daha üst yaştaki nüfusun toplam nüfus içindeki oranı, 2008’de yüzde 9,1 iken 2023’te yüzde 24,4 oldu. Bu oran cinsiyete nazaran incelendiğinde, 2008’de yükseköğretim mezunu olan 25 ve daha üst yaştaki bayanların oranı yüzde 7,1, erkeklerin oranı yüzde 11,2 iken bu oran 2023’te bayanlarda yüzde 22,7, erkeklerde ise yüzde 26,2 düzeyine yükseldi.

Eğitim Düzeyi ve İş Gücüne İştirak Oranı

Ebeveynin tamamladığı eğitim seviyesine nazaran ferdin tamamladığı eğitim seviyesi oranına bakıldığında, ebeveynin eğitim düzeyi yükseldikçe bireyin eğitim seviyesinin de yükseldiği görüldü. 2023’te annesi yükseköğretim mezunu olanların yüzde 84,6’sının da yükseköğretim mezunu olduğu tespit edildi.

• Yükseköğretim mezunu bayanların iş gücüne iştirak oranı yüzde 68,9 oldu

2023’te 15 ve daha üst yaştaki nüfusun iş gücüne katılma oranının yüzde 53,3 olduğu görüldü. Bu oran bayanlarda yüzde 35,8, erkeklerde ise yüzde 71,2 olarak kayıtlara geçti.İş gücüne katılma oranı eğitim durumuna nazaran incelendiğinde, bayanların eğitim düzeyi yükseldikçe iş gücüne daha fazla katıldıkları görüldü.

• Okuryazar olmayan bayanların iş gücüne katılma oranı yüzde 13,8
• Lise altı eğitimli bayanların iş gücüne katılma oranı yüzde 26,8
• Lise mezunu bayanların iş gücüne katılma oranı yüzde 37,4
• Mesleki yahut teknik lise mezunu bayanların iş gücüne katılma oranı yüzde 45
• Yükseköğretim mezunu bayanların iş gücüne katılma oranı yüzde 68,9 oldu

Kadın İstihdam Oranları ve Bölgesel Farklılıklar

Kadınların istihdam oranının erkeklerin yarısından daha az olduğu görüldü. 2023’te 15 ve daha üst yaştaki nüfusun istihdam oranının yüzde 48,3 olduğu kaydedildi. Bu oran bayanlarda yüzde 31,3, erkeklerde ise yüzde 65,7 olarak kayıtlara geçti.En yüksek istihdam oranı yüzde 54,5 ile Tekirdağ, Edirne, Kırklareli bölgesinde, en düşük istihdam oranı ise yüzde 37,5 ile Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt bölgesinde gerçekleşti.En yüksek bayan istihdam oranı, yüzde 38,9 ile Antalya, Isparta, Burdur bölgesinde en düşük bayan istihdam oranı ise yüzde 19,8 ile Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt bölgesinde görüldü. En yüksek erkek istihdam oranı, yüzde 71,8 ile Tekirdağ, Edirne, Kırklareli bölgesinde, en düşük erkek istihdam oranı ise yüzde 56,7 Van, Muş, Bitlis ve Hakkari bölgesinde gözlendi.

• Kadınların istihdamda yarı vakitli çalışma oranı yüzde 16,1 olarak belirlendi

Yarı vakitli çalışanların istihdam içindeki oranının 2023’te yüzde 10,2 olduğu belirlendi. Bu oran bayanlarda yüzde 16,1, erkeklerde ise yüzde 7,3 olarak kayıtlara geçti.

Cinsiyetlerarası Fiyat Farklılıkları ve Temsiliyet Oranları

Hanesinde üç yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş kümesindeki bireylerin istihdam oranı 2014’te yüzde 59,8 iken 2023’te yüzde 60,1’e çıktı. Bu oran cinsiyete nazaran incelendiğinde, 2023’te hanesinde üç yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş kümesindeki bayanların istihdam oranının yüzde 27,1, erkeklerin istihdam oranının ise yüzde 90,1 olduğu tespit edildi.Cinsiyetlerarası fiyat yahut yarar farkı tüm eğitim seviyelerinde erkek lehine gerçekleşti. Cinsiyetlerarası fiyat yahut çıkar farkı, erkek ve bayan ortasındaki fiyat yahut çıkar farkının erkek fiyat yahut yararına yüzdesel oranı olarak tanımlanıyor.Kazanç Yapısı İstatistiklerine nazaran, yıllık ortalama brüt ücret-maaş ile hesaplanan gösterge için en yüksek fark yüzde 17,4 ile yükseköğretim mezunlarında, en düşük fark yüzde 13,2 ile yeniden ilkokul ve altı mezunlarda gerçekleşti. Yıllık ortalama brüt kar ile hesaplanan gösterge için ise en yüksek fark yüzde 20 ile lise mezunlarında, en düşük fark ise yüzde 14,9 ile ilkokul ve altı mezunlarda görüldü.

• Kadın büyükelçi oranı yüzde 26,9, bayan milletvekili oranı yüzde 19,9 oldu

Kadın büyükelçi oranı 2011’de yüzde 11,9 iken 2024’te yüzde 26,9’a yükseldi. Erkek büyükelçi oranı ise 2011’de yüzde 88,1 iken 2024’te yüzde 73,1 oldu.Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) bilgilerine nazaran 2024 sonu prestijiyle 593 milletvekili içerisinde bayan milletvekili sayısının 118, erkek milletvekili sayısının ise 475 olduğu görüldü. Meclisteki bayan milletvekili oranı 2007’de yüzde 9,1 iken, 2024’te yüzde 19,9’a yükseldi.

• Kadın profesör oranı yüzde 34,6

Yükseköğretim İstatistikleri’ne nazaran yükseköğretimde vazifeli profesörler içerisindeki bayan profesör oranı 2010-2011 öğretim yılında yüzde 27,6 iken 2023-2024 öğretim yılında yüzde 34,6 olarak belirlendi.Yükseköğretimde vazifeli doçentler içerisindeki bayan doçent oranı ise 2010-2011 öğretim yılında yüzde 32,2 iken 2023-2024 öğretim yılında yüzde 42,1 olarak kayıtlara geçti.Üst ve orta seviye yönetici konumundaki bayan oranı 2012’de yüzde 14,4 iken 2023’te yüzde 20,6’ya çıktı.Borsa İstanbul’da süreç gören en büyük 50 şirketin (BIST 50) yönetim kurulu üyelerine bakıldığında, 2016’da yüzde 12,2 olan bayan üye oranı 2024’te yüzde 19,4 oldu.Tam Vakit Muadili (TZE) cinsinden bayan AR-GE işçi sayısı, 2023’te 99 bin 195 kişi ile toplam AR-GE işçi sayısının yüzde 34,1’ini oluşturdu.Sektörler prestijiyle TZE cinsinden bayan AR-GE işçi oranı, yükseköğretimde yüzde 47,7, kar emeli olmayan kuruluşların da dahil edildiği genel devlette yüzde 29,6, mali ve mali olmayan şirketlerde ise yüzde 27,8 oldu.

Kadınların Ortalama Evlenme Yaşı ve Boşanma İstatistikleri

• Ortalama birinci evlenme yaşı bayanlarda 25,8 olarak belirlendi

Evlenme İstatistikleri’ne nazaran resmi olarak birinci evliliğini 2024’te yapmış olan bayanların ortalama evlenme yaşı 25,8 iken erkeklerin ortalama evlenme yaşı 28,3 olarak tespit edildi.Ortalama birinci evlenme yaşının en yüksek olduğu vilayet bayanlarda Tunceli (29.1), erkeklerde Tunceli (31.9) oldu. En düşük evlenme yaşı ise Ağrı (23.3) ile Şanlıurfa (26.5) olarak kaydedildi.Resmi evliliklerde eşler ortasındaki eğitim farkı incelendiğinde; bayanların %38.7’si daha yüksek eğitimli eşlerle evlidir. Yüksek eğitimli bayanlar %16.7; eşit eğitimliler %43.2 olarak kaydedildi.Boşanma İstatistikleri’ne nazaran; çocukların velayeti %74.4 anneye verilirken %25.6 babaya verildiği gözlemlendi.

İnternet Kullanımı ve Toplumsal Güvenlik

• İnternet kullanan bayanların oranı %85.4

2024 yılında internet kullanımı %88.8 olarak kaydedildi; bu oranın bayanlarda %85.4 ve erkeklerde %92.2 olduğu belirtildi.Yaş kümelerine nazaran yoksulluk yahut toplumsal dışlanma riski altında olanlar %29.3 olarak hesaplandı. Bayanlar için %31.5; erkekler için %27.1 belirlendi.18-64 yaş kümesinde yoksulluk riski altındaki bayanlar %29.5; erkekler %23.1 olarak tespit edildi.Kendini inançta hissetmeyenlerin gece yürürken %25.7 olduğunu; bu oranın bayanlarda %35.9 ve erkeklerde %15.2 olduğunu gösterdiği kaydedildi.

Kadınların Sıhhat Beklentileri ve Ömür Süresi

• Doğuşta beklenen ömür mühleti bayanlarda %80 yıl

Hayat Tablolarına nazaran; doğuşta beklenen ömür müddeti ülke genelinde %77.3 yıldır. Bayanlar için %80; erkekler için %74.7 yıl olarak belirlendi.Sağlıklı hayat müddeti sıfır yaşında bir kişi için Türkiye genelinde %57.6 yıldır; bu müddet bayanlar için %56.3 yıl; erkekler için %59 yıl olarak hesaplandı.Buna nazaran; erkeklerin doğuşta sağlıklı hayat mühletinin bayanlardan %2.7 yıl daha uzun olduğu tespit edildi.

Kaynak: Memurlar