TCMB’den enflasyon tahlili: İki daldaki artırımlar öne çıkıyor

TCMB, Ocak Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’nu yayımladı.

Rapora nazaran, yıllık enflasyon güçte görece yatay seyrederken, öbür ana kümelerde geriledi.

Aylık fiyat artışında hizmetler kesimi öne çıktı. Tüketici sepetindeki güncellemeyle hizmetler bölümünün hissesi artarken, yük yapısındaki değişimin ocak ayı enflasyonuna tesirinin yaklaşık 0,3 puan artırıcı istikamette olduğu ölçüldü.

Gıda kümesi aylık fiyat artışında, ekmek ve tahıllar kalemi öncülüğünde işlenmiş besin alt kümesinin tesiri daha besbelli oldu.

Enerji kümesi fiyat artışını, şebeke suyu tarifelerindeki yükselişe ek olarak, global güç emtia fiyat artışının yansımaları sürükledi.

Rapora nazaran, temel mal enflasyonu ise ölçülü seyrini sürdürdü.

Ocak ayında fiyat artışı, yönetilen/yönlendirilen fiyat ve maktu vergi güncellemelerinin tesiriyle, dönemsel fiyatlamaya tabi ve geriye gerçek endeksleme davranışının yüksek olduğu kalemler öncülüğünde hizmet kümesinde aylık enflasyon değerli ölçüde güçlendi.

Fiyat artışları küme geneline yayılırken, sıhhat hizmetlerindeki tarife güncellemeleri sonucunda öteki hizmetler alt kümesi yüksek aylık enflasyonuyla dikkati çekti. SGK Sıhhat Uygulamaları Bildirimi kapsamında, resmi sıhhat hizmeti sunucularında ödenen muayene iştirak hissesi meblağlarında 2017 yılından bu yana birinci sefer güçlü bir artışa gidildi.

Rapora nazaran, düzenlemenin şubat ayı tüketici enflasyonuna sarkan tesirlerinin olacağının not edilmesi gerekirken, son aylarda üretici fiyatlarında hakim olan ölçülü artış eğilimi ocak ayında kesintiye uğradı.

Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin mevsim tesirlerinden arındırılmış aylık artışları yükselirken, yıllık artışları gerilemeye devam etti. Tüm göstergeler birlikte değerlendirildiğinde, enflasyonun ana eğiliminde birinci çeyreğe has süreksiz bir yükseliş gözlendi.

Hizmet kümesinin yükü kira ve öteki hizmetler kalemleri öncülüğünde arttı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), hane halkı tüketim kalıplarındaki değişimleri göz önüne alarak tüketim sepeti ve yük yapısını her yılın başında güncellerken, 2025 yılında besin kümesinin sepet içindeki yükü değişmedi.

Hizmet kümesinin tartısı ise kira ve öteki hizmetler kalemleri öncülüğünde 3,11 puan arttı.

Bu doğrultuda, B ve C göstergelerinin tartıları 1,28’er puan yükselişle sırasıyla yüzde 74,10 ve yüzde 60,83’e ulaştı. Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde; temel mal, besin, alkol-tütün-altın, güç ve hizmet kümelerinin katkıları bir evvelki aya kıyasla sırasıyla 1,30, 0,60, 0,23, 0,11 ve 0,02 puan azaldı.

Mevsimsellikten arındırılmış bilgilerle incelendiğinde, tüketici fiyatlarındaki aylık artışın evvelki aya kıyasla yükseldiği gözlendi.

Aylık artışlar bir evvelki aya kıyasla B’de daha besbelli olmak üzere B ve C göstergelerinde yükseliş kaydetti. Fiyat artışları B endeksini oluşturan kümelerin geneline yayılırken, işlenmiş besin kümesindeki artış öne çıktı.

TCMB bünyesinde takip edilen göstergeler, ocak ayında enflasyonun ana eğiliminde yükselişe işaret etti. Hizmet fiyatları ocak ayında yüzde 10,26 ile kıymetli ölçüde yükselirken, küme yıllık enflasyonu ise 2,78 puan düşüş kaydederek yüzde 62,95 oldu.

Aylık fiyat artışları küme geneline yayılırken yıllık enflasyon, haberleşme ve başka hizmetlerde yükseldi ve lokanta-otellerde daha bariz olmak üzere başka alt kümelerde geriledi.

Hizmetler kümesi içinde başka hizmetler kümesi aylık yüzde 16,72’lik yüksek artışla öne çıkarken, bu gelişmede, geçmiş enflasyona endeksleme ve vakte bağlı fiyatlama davranışının yaygın olduğu sıhhat hizmetleri, tekrar değerlemeye bağlı kalemler, iş gücü masraflarını de içeren bakım tamirat kalemleri ile özel kesim eğitim hizmetlerindeki yüksek fiyat artışlarının tesirleri hissedildi.

Sağlık hizmetlerinde, özel kesimdeki tarife artışları yanında SGK Sıhhat Uygulamaları Bildirisi’ndeki (SUT) muayene iştirak hissesi artışlarının da tesiri bariz oldu. SUT kapsamında, resmi sıhhat hizmeti sunucularında ödenen muayene iştirak hissesi meblağlarında 2017 yılından bu yana birinci kez artışa gidilirken, bu düzenlemenin ocak ayı tüketici fiyat artışına tesiri 0,56 puan oldu.

Rapora nazaran, yapılan düzenlemenin ocak ayı ortasından itibaren yürürlüğe girmesi nedeniyle, şubat ayı tüketici enflasyonuna sarkan tesirleri olacağının not edilmesi gerekiyor.

Aylık bazda kira kümesi enflasyonu kontrat yenileme oranındaki mevsimsel yükselişin tesiriyle yüzde 8,66 artarken, bu kümede yıllık enflasyon 5,18 puan düşüşle yüzde 100,64 düzeyine geriledi. Ulaştırma hizmetleri alt kümesinde aylık enflasyon (yüzde 7,89) yönetilen kalemler öncülüğünde güçlendi. Ocak ayında fiyat gelişmelerinin tesirinin hissedildiği emek ağır lokanta-otel fiyatları yüzde 6,50 artarken, haberleşme kümesinde aylık fiyat artışı yüzde 2,82 ile görece sonlu kaldı.

Ocak ayında yıllık enflasyon tüm alt kümelerde geriledi

Temel mal kümesi fiyatları yüzde 0,74 ile ölçülü bir oranda artarken, küme yıllık enflasyonu 3,48 puanlık düşüşle yüzde 23,95 oldu. Ocak ayında yıllık enflasyon tüm alt kümelerde geriledi.

Dayanıklı mal (altın hariç) fiyatları yüzde 2,74 oranında yükselirken, küme yıllık enflasyonu yüzde 20,05’e indi. Bu periyotta emek ağır mobilya kalemi fiyatları yüzde 7,27 yükselirken, elektrikli ve elektriksiz mesken aletleri yüzde 2,12, araba fiyatları yüzde 1,29 ile görece ölçülü fiyat artışları kaydetti. Mevsimsel tesirlerle, giysi ve ayakkabı alt kümesinde fiyatlarda yüzde 5,46 gerileme görülürken, yıllık enflasyon 4,84 puanlık düşüşle yüzde 26,83 oldu.

Diğer temel mallarda ise fiyatlar yüzde 2,52 yükseldi. Güç fiyatları ocak ayında yüzde 6,10 artarken, küme yıllık enflasyonu 0,06 puan düşerek yüzde 43,05 oldu.

Bu gelişmede, şebeke suyundaki yükseliş (yüzde 20,30) öne çıktı.

Buna ek olarak, TL cinsi memleketler arası güç fiyat gelişmelerinin yanı sıra maktu ÖTV artışının tesiriyle akaryakıt ve tüp gaz fiyatları sırasıyla aylık yüzde 4,96 ve 4,05 oranlarında arttı. Alkollü içecekler ve tütün fiyatları yüzde 1,02 oranında yükselirken, bu kümede yıllık enflasyon 5,18 puan düşüşle yüzde 34,10’a geriledi.

Alkollü içeceklerde fiyatlar otomatik maktu vergi artışını takiben yükselirken (yüzde 12,77), tütün eserlerinde kelam konusu vergi artışına karşın fiyat değişikliği olmadı.

Ocak ayında, besin ve alkolsüz içecekler kümesi fiyatları yüzde 3,86 artarken, yıllık enflasyon 1,82 puan gerileyerek yüzde 41,76 oldu.

Yıllık enflasyon, işlenmiş besin kümesinde 1,77 puan yükselerek yüzde 39,44 oranında gerçekleşirken, işlenmemiş besinde 6,12 puan düşüşle yüzde 44,17 oldu.

Ocak ayında işlenmemiş besin fiyatları yüzde 2,66 yükseldi ve bu gelişmede taze meyve ve zerzevat (yüzde 3,41) ile kırmızı et (yüzde 3,32) fiyatları tesirli oldu.

İşlenmiş besin kümesi fiyatları ise ocak ayında yüzde 4,92 arttı. Bu alt kümede, ekmek ve tahıllar (yüzde 8,08) ile süt ve süt eserleri öne çıkan alt kalemler oldu. Yurt içi üretici fiyatları ocak ayında yüzde 3,06 arttı ve yıllık enflasyon 1,32 puan düşerek yüzde 27,20’ye geriledi.

Bu devirde ana sanayi kümeleri prestijiyle, güçlü, dayanıksız tüketim malı ve sermaye malı kümelerindeki fiyat artışı sırasıyla yüzde 6,39, yüzde 4,45 ve yüzde 3,25 olurken, güç ve orta malları fiyatlarında ise sırasıyla yüzde 2,27 ve yüzde 1,81 ile nispeten daha ölçülü bir artış kaydedildi.

Kaynak: Memurlar