Tarımda Bitki Islahçı Eğitiminde Neden Geriye Dönüldü?

STK’nın düzenlediği kursun sonucunda alınan doküman, kanundaki “Islahçı” tarifini karşılıyor mu? Bu kursun maksadı ve manası nedir? Neden bu türlü bir kurs için yetki alınmak istenmektedir?

Bitki ıslahçısı eğitiminden kim sorumlu?

Ülkemiz tarımına, büyük katkısı olan bitki ıslah çalışmaları sayesinde tarımda randıman artışı katlanmış ve katlanmaktadır. Bitki ıslah uzmanlarının, onlarca yılın birikimi, emeği ve alın teri ile bitkisel üretimde randıman artışına büyük katkı sağladıkları bilinmektedir.

Bitki ıslahçısı eğitimi konusunda tarım kanadının Ziraî Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü direk sorumlu kuruluştur. 2015 yılından evvel bitki ıslahı eğitimini tek başına bu genel müdürlüğün yaptığı bilinmektedir. Ve hala yetkilidir. Aslında bu kurumun ve organlarının ana omurgası bitki ıslahıdır.

2015 yılından itibaren, 2006 yılında çıkarılan 5553 sayılı tohumculuk kanunda geçen, birliklerin kendi üyeleri ve kendi kesimi için düzenleyebilecekleri kurs, sonunu aşmış genel bir bitki ıslahı kursu düzenlemeye yönelmiş, bu konuda yetkili olan Genel Müdürlüğün önüne geçmiştir. Üstelik bu uygulama bakanlıktan onay alınarak yapılmaya başlanmıştır. Üstelikte bu kurs bakanlığın imkanları kullanılarak gerçekleştirilmektedir.

2020-2023 yılları ortasında da Bakanlığa bağlı Genel Müdürlüğün tekrarla bitki ıslah kursu düzenlediği görülüyor. Lakin daha sonra tek başına Islahçılar Alt Birliği tek yetkiliymiş üzere bitki ıslah kursu düzenlemeye devam ediyor.

Bitki ıslahı uzmanı birkaç ayda olunur mu?

Bitki ıslahı alanında uzman olmak birkaç ayda gerçekleşecek bir olgu değildir. Bitki ıslah uzmanı unvanını hak etmek için Ziraat Fakültesini bitirdikten sonra bu alanda çalışmalar yaparak uzmanlaşmayı gerektirmektedir. Gerçekten Bitkisel Ar-Ge mevzuatında; Ziraat Fakültesini bitirdikten sonra en az 2 yıl ıslah alanında çalışan mühendis bitki ıslahçısı olarak kabul edilmektedir.

Bitki ıslahı alanında bilgilendirici ve geliştirici kurs düzenlemek, bitki ıslahçısı yetiştirmek manasına gelmemektedir. Bir sivil toplum kuruluşunun kendi üyelerine bilgilendirici ve geliştirici maksatla düzenlediği kursu, teknik bir alanda uzmanlık kazandırılan bir kurs olarak kıymetlendirmek dengeli bir yaklaşım değildir. Hele de yasal bir desteği eksikse ya da mevzuat yanlış yorumlanıyorsa!

Bu kursun bu halde düzenlenmesinin mevzuatta karşılığı var mıdır?

Mesleki manada bir kursun kamu kuruluşlarının dışında bir sivil toplum kuruluşu vb. bir kuruluşça düzenlenebilmesi için mevzuatta karşılığının besbelli bir biçimde olması gerektiğinin yanında öncelikle kursun mahiyetine nazaran uygun koşulları oluşturmuş olması gerekir.

Bu kuralları oluşturduktan sonra eğitim kursu için yasal onaya dayandırılacak formda yetkili mercie başvurup makul bir fiyat karşılığında kurs düzenleme müsaadesi alınabilir. Lakin düzenleyeceği kurs için kaideleri oluşturmadan ve yasal bir yere dayandırılmadan müsaade talep edilmesi ve bu talebe yetkili merciler tarafından kurs düzenleyebilir müsaadesi vermesi tutarsız bir uygulamadır.

Bitki ıslahı kursu düzenleyen STK’nın imkanları kâfi mi?

Dikkat cazip bir fiyat karşılığında düzenlenemeye devam edilen bu kursta daha da farklı olanı ise kursun eğitmenleri ve kursun uygulama alanlarıdır! Eğitmen işçisi kâfi olmayan ve uygulama alanı bulunmayan bir alt birlik; büsbütün Ziraî Araştırmalar Genel Müdürlüğüne bağlı enstitülerin işçisini ve uygulama alanlarını kullanarak bu kursu gerçekleştirdiği bildirilmektedir.

Bu alanda yeterlilik sahibi olan devletin esaslı kuruluşları varken ve daha evvel bu kuruluşlarca daha uygun kurallarda kurslar verilirken neden gerekli yeterliliği olmayan bir sivil kuruluşa bu yetkinin verildiğinin tartışması bitmeyecek üzere görünüyor!

Üç aylık kurs STK’nın kendi tüzüğüyle de çelişmektedir

Bakanlıkta çalışan ziraat mühendisi en az 2 yıl bu alanda çalıştıktan sonra ıslahçı olarak kabul edilirken, bu kursu düzenleme yetkisi verilen Islahçılar Alt Birliğinin tüzüğünde, üye ıslahçı olma koşulu olarak 3 yıl bitki ıslahı alanında çalışma koşulunu öne sürerken, imkan ve kurallar açısından yeterliliği olmayan bir sivil toplum kuruluşu, kendi dışına taşarak ve genele yayarak birkaç aylığına, geçerlilik düzeyi net olmayan böyle bir kursu neye dayanarak talep etmekte ve bu talep neye dayanılarak uygun görülmektedir?

Birkaç aylık ıslah eğitimi sonunda verilen doküman ve bu evrakın geçerlilik biçimi mevzuatla çelişirken ve bu kursa talip olan STK’nın kendi tüzüğüyle de çelişirken tohumculuk alanında çalışan özel kuruluşların ıslahçı bulundurma zaruriliği nedeniyle geçerli kabul edilmesi tam bir muammadır.

Üç aylık kursta verilen dokümanın, tohumculuk ticareti yapan özel kuruluşların araştırmacı kuruluş evrakı almalarında geçerli olması ve bu belgeyi alanın bitki ıslahçısı muamelesi görmesi, bu duruma da bakanlıkça uygunluk payesi verilmesi tam bir karmaşa yumağını andırmaktadır.

Kanundaki ıslahçı tarifi yanlışsız okunmalı!

Bu tezatı daha güzel görmek için kanunda geçen ıslahçı tarifini bakmak kâfi olacaktır. Yeni Bitki Çeşitlerine İlişkin Islahçı Haklarının Korunmasına ait Kanunda Islahçı tarifi “Yeni bir bitki çeşidini ıslah eden yahut bulan ve geliştiren kişiyi.” biçiminde geçmektedir. Bu tanıma nazaran rastgele bir bitkide ıslah çalışmasına katılmayan ıslahçı kabul edilmemektedir. Münasebetiyle bu kanun unsuru kursla bitki ıslahçısı olmayı devre dışı bırakıyor demektir.

Bitki Islah Kursu düzenlenirken, kursa katılanlar için “5553 sayılı yasa ile verilen Araştırmacı Kuruluş yetkisine sahip Özel Dal Araştırma Kuruluşlarında çalışma hakkına sahip olacaklar ve Bakanlıkça kabul edilen bir sertifikayı almaya hak kazanacaklardır” Halindeki tabir karşılığı olan bir tabir değildir. Zira STK’nın düzenlediği kurs ve kursun sonucunda alınan doküman kanundaki “Islahçı” tarifini karşılamamaktadır. Bu durumda bu kursun maksadı ve manası nedir? Neden bu türlü bir kurs için yetki alınmak istenmektedir?

Tohumculukla uğraşan şirketlerin “Araştırmacı Kuruluş” dokümanı alması için mi bu kurs düzenleniyor?

Eğer bu cins STK’lar bir taraftan kurs düzenleyip bir taraftan da “uzman yetiştirme tezimiz yok!” deniyorsa, o vakit uzman muamelesi görecek bir doküman verilmemelidir. Bu kurs için, kendi üyelerinin bilgi ve hünerlerini geliştirme niyetiyle diyerek kanundaki üzere hareket etmeleri, bakanlığında ona nazaran bir karşılık ve hudut belirlemesi gerekir.

Tohumculukla uğraşan şirketlerin “Araştırmacı Kuruluş” dokümanı alarak azı maddi imkanlardan faydalanmak için “ıslahçı” çalıştırma koşulunu esneterek, “tam ıslahçı yok lakin demosunu” verelim stilinden yaklaşımlar bu mevzunun ciddiyeti açısından ciddiyetsiz bir durumdur. Burada asıl sorulması gereken soru şu; bu mevzudaki birçok tutarsızlığı ve aksiliği yetkililer neden bir türlü düzlüğe çıkarmayı denemiyorlar?

Devletin tarım Ar-Ge kuruluşları ıslah eğitiminde kâfi değil mi?

Devletin araştırmacı kuruluşları ve tohumculuk alanında faaliyette olan kuruluşlar, bu mevzuda kendi alanlarındaki işlerini ve eğitimlerini ulusal ve milletlerarası seviyede gerçekleştirirken, hatta mevcutta gerçekleştirdiğinden daha fazlasını yapma potansiyeline sahipken değerli bir eğitim olan ıslah kursunu bir STK’ya devretmek ne derece makul bir davranıştır? Bu ve gibisi uygulamaların, hem de mevzuatı tevil ederek tarımın sivil kuruluşlarına devredilmesinin, ileride tarımımızı nasıl bir belirsizliğe iteceği fark edilemiyor mu?

On yıldır yaşanan bu tutarsız süreçle ilgili olarak tahlile ulaşmak için yetkililerin ilgili kanunun ve ilgili mevzuatların sayfalarını, büyük bir masanın üzerinde yan yana koyup incelemeleri ve birde dönüp uygulamaya bakmaları ortadaki tutarsızlıkları görmeleri açısından kâfi olacaktır.

M.Akif HAYIRLI

Kaynak: Memurlar