Şikayet hakkını kullanan polise disiplin cezası verilebilir mi?

Davacının, Anayasa ve kanunlarla kendisine tanınan şikayet hakkını kullanmak suretiyle şikayet dilekçesi vermesinde, ilgilileri haksız yere şikayet etmek kastı ve amacının bulunmadığı anlaşıldığından, davacının şikayet hakkının aktif bir formda kullanılmasını engelleyecek formda disiplin cezası ile cezalandırılmasına ait dava konusu süreçte hukuka uyarlık bulunmadığına hükmetti

İlk derece mahkemesi, emniyet hiyerarşisi mucibince davayı reddetti

Emniyet Teşkilatı Kanunu ve öbür düzenleyici süreçlerden anlaşıldığı üzere emniyet teşkilatı içerisinde sıkı bir ast üst alakasının kelam konusu olduğu, yürütülen vazifenin niteliği gereği, ünite içerisinde yaşanan her türlü sorunun direkt isimli makamlara aksettirilmesinin, misyonun karşılıklı itimat ve eşgüdüm içerisinde yürütülmesini sekteye uğratacağının açık olduğu, bu sebeple dava konusu süreçte hukuka karşıtlık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Danıştay: Haksız yere şikayette kasıt ögesi gereklidir

Uyuşmazlıkta; davacının, savcılık şikayetinde ileri sürdüğü savların yönetimin iç işleyişine ve muhatap olduğu uygulamalara ait olduğu, bu tezlerin araştırma ve inceleme süreci sonunda gerçek olmadığının anlaşılmasının davacının açık ve bariz halde amirini haksız yere şikayet ettiği formunda yorumlanamayacağı, davacının haksızlığa uğradığını samimi olarak düşünerek şikayet hakkını kullandığı ve bu durumun Anayasa’da sözünü bulan hak arama hürriyeti kapsamında kıymetlendirilmesi gerektiği, şikayet dilekçesi üzerine yapılan ön inceleme sonucunda ilgili amir hakkında “soruşturma müsaadesi verilmemesine” dair karar verilmesinin de, tek başına, üstlerini haksız yere şikayet etmek cürmünü işlediğinin kabulüne imkan vermeyeceği sonucuna varılmıştır.

Bu durumda; davacının, Anayasa ve kanunlarla kendisine tanınan şikayet hakkını kullanmak suretiyle şikayet dilekçesi vermesinde, ilgilileri haksız yere şikayet etmek kastı ve amacının bulunmadığı anlaşıldığından, davacının şikayet hakkının aktif bir formda kullanılmasını engelleyecek halde disiplin cezası ile cezalandırılmasına ait dava konusu süreçte hukuka uyarlık, davanın reddi yolunda verilen Yönetim Mahkemesi kararında ise tüzel isabet görülmemiştir.

T.C.

D A N I Ş T A Y

İKİNCİ DAİRE

Esas No: 2021/8924

Karar No: 2023/5366

İSTEMİN KONUSU:

Trabzon Yönetim Mahkemesince verilen 07/02/2013 günlü, E:2012/797, K:2013/105 sayılı kararın bozulmasına ait Danıştay Beşinci Dairesinin 12/03/2020 günlü, E:2016/17047, K:2020/1927 sayılı kararının; 2577 sayılı İdari Yargılama Yolu Kanunu’nun Süreksiz 8. hususu uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. unsuru uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:

Dava Konusu İstem:

Dava; polis memuru olarak vazife yapan davacının, “amirini haksız yere şikayet etmek” cürmünü işlediğinden bahisle Emniyet Teşkilatı Disiplin Tüzüğü’nün 6/A-9. hususu uyarınca 4 ay kısa periyodik durdurma cezası ile cezalandırılmasına ait Van Valiliği Vilayet Polis Disiplin Konseyinin 06/03/2012 günlü, K:2012/14 sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.

İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:

Trabzon Yönetim Mahkemesinin 07/02/2013 günlü, E:2012/797, K:2013/105 sayılı kararıyla; davacının amiri hakkında verdiği şikayet dilekçesinde ileri sürdüğü argümanların idari iç işleyişte yaşanan sıkıntılara ait olduğu, üst ünitelere müracaat yolunu tüketip sorunun tahlili yoluna gitmeden direkt cürüm duyurusunda bulunduğu, öte yandan şikayet hususlarının bir kısmının soyut olduğu, bir kısmının ise mevzuat uyarınca tanınan yetki kapsamında ilgili amir tarafından misyonun yerine getirilmesi sırasında yapılan uygulamalara ait olduğu, Emniyet Teşkilatı Kanunu ve öteki düzenleyici süreçlerden anlaşıldığı üzere emniyet teşkilatı içerisinde sıkı bir ast üst bağlantısının kelam konusu olduğu, yürütülen vazifenin niteliği gereği, ünite içerisinde yaşanan her türlü sorunun direkt isimli makamlara aksettirilmesinin, vazifenin karşılıklı inanç ve eşgüdüm içerisinde yürütülmesini sekteye uğratacağının açık olduğu, bu sebeple dava konusu süreçte hukuka terslik bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Daire Kararının Özeti:

Davacının temyiz başvurusu üzerine, Danıştay Beşinci Dairesinin 12/03/2020 günlü, E:2016/17047, K:2020/1927 sayılı kararıyla; davacının, hakkında yürütülen disiplin soruşturması kapsamında alınan 03/02/2012 tarihli savunmasında; ., ., ., ..’nın ve 28/11/2010-15/03/2011 tarihleri ortasında kendisiyle tıpkı ünitede misyon yapan mesai arkadaşlarının şahit olarak dinlenmesini istediği halde anılan şahısların sözlerine başvurulmadığı, soruşturma kapsamında kâfi araştırmanın yapılmadığı ve davacıya isnat edilen fiillerin sübuta erip ermediği konusunun açık ve net bir formda ortaya konulamadığı; bu durumda, bahsi geçen konulara uyulmadan eksik soruşturma sonucu tesis edilen dava konusu süreçte hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.

KARAR DÜZELTME TALEBİNDE BULUNANIN SAVLARI:

Davalı yönetim tarafından; dava konusu sürecin yetki, form, sebep, bahis ve hedef istikametlerinden hukuka uygun olduğu ileri sürülerek, Danıştay Beşinci Dairesince verilen kararın düzeltilmesi istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN YANITI: Yanıt verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ KANISI:

Karar düzeltme isteminin kabulü ile Yönetim Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İkinci Dairesince; Danıştay Beşinci Dairesi tarafından Danıştay Başkanlık Heyetinin 18/12/2020 günlü, K:2020/62 sayılı kararının “Ortak Hükümler” kısmının 6. fıkrası uyarınca, ayrıyeten bir gönderme kararı verilmeksizin Dairemize iletilen belgede, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki evraklar incelendikten sonra gereği görüşüldü:

Kararın düzeltilmesi dilekçesinde ileri sürülen nedenler, 2577 sayılı Kanun’un Süreksiz 8. hususu uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. hususu kararına uygun bulunduğundan, davalı yönetimin karar düzeltme isteminin kabulü ile Danıştay Beşinci Dairesinin 12/03/2020 günlü, E:2016/17047, K:2020/1927 sayılı kararı kaldırılarak uyuşmazlığın aslı tekrar incelendi:

İNCELEME VE MÜNASEBET:

MADDİ OLAY:

Polis memuru olarak vazife yapan davacının, “amirini haksız yere şikayet etmek” kabahatini işlediğinden bahisle Emniyet Teşkilatı Disiplin Tüzüğü’nün 6/A-9. unsuru uyarınca 4 ay kısa müddetli durdurma cezası ile cezalandırılmasına ait Van Valiliği Vilayet Polis Disiplin Heyetinin 06/03/2012 günlü, K:2012/14 sayılı kararının iptali istemiyle temyizen incelenmekte olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:

Anayasa’nın “Hak arama hürriyeti” başlıklı 36. unsurunun 1. fıkrasında; “Herkes, yasal vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı yahut davalı olarak sav ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir” kararına yer verilmiştir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun, “Müracaat, şikayet ve dava açma” başlıklı 21. hususunda; “Devlet memurları kurumlarıyla ilgili resmi ve şahsi işlerinden ötürü müracaat; amirleri yahut kurumları tarafından kendilerine uygulanan idari hareket ve süreçlerden ötürü şikayet ve dava açma hakkına sahiptirler. Müracaat ve şikayetler kelam yahut yazı ile en yakın amirden başlayarak silsile yolu ile şikayet edilen amirler atlanarak yapılır. Müracaat ve şikayetler incelenerek en kısa vakitte ilgiliye bildirilir. Müracaat ve şikayetlerle ilgili temel ve tarzlar Başbakanlıkça hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.” kararı yer almıştır.

Bu karara istinaden hazırlanan ve 12/01/1983 günlü, 17926 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Devlet Memurlarının Şikayet ve Müracaatları Hakkında Yönetmeliğin “Şikayet edenin sorumluluğu” başlıklı 10. unsurunda ise; “Şikayet haklarını kullanan Devlet memurlarına şikayetlerinden ötürü bir ceza verilemez. Lakin, şikayet haklarını bu Yönetmelikte tespit edilen yöntem ve asıllara alışılmamış surette kullananların yahut her ne surette olursa olsun bu haklarını kullanırken bir hata işleyenlerin sorumlulukları gizlidir.” düzenlemesine yer verilmiştir.

Emniyet Teşkilatı Disiplin Tüzüğü’nün 6/A unsurunun 9. fıkrasında, “Astlarını, tıpkı rütbedeki arkadaşlarını, üstlerini ya da amirlerini haksız yere şikayet etmek” fiilinin “4 ay mühletle durdurma” cezası ile cezalandırılmayı gerektirdiği kurala bağlanmıştır.

HUKUKİ KIYMETLENDİRME:

Yukarıda yer verilen mevzuat kararları ile Devlet memurlarına demokratik bir hak ve garanti olarak, amirleri yahut kurumları tarafından kendileri ile ilgili olarak yapılan idari hareket ve süreçlerden ötürü şikayet hakkı verilmiş; bu hakkını kullanmaları nedeniyle Devlet memurlarına, Yönetmelik’te tespit edilen yöntem ve asıllara ters surette yahut her ne surette olursa olsun bu haklarını kullanırken bir cürüm işlememiş olması kaydıyla ceza verilemeyeceği belirtilmiş ve bu yolla bu hak teminat altına alınmıştır. Bu teminatın, sırf disiplin hukuku manasında cezai süreçleri değil, mahiyeti prestijiyle cezalandırmaya yönelik her türlü süreci de kapsayacağı tartışmasızdır. Bununla birlikte, bu düzenlemeler ile ulaşılmaya çalışılan emelin yönetim hukukunun en temel unsurlarından olan yönetime inanç ve idari istikrar unsurlarını korumak olduğu açıktır.

Dava belgesinin incelenmesinden; davacının Van Emniyet Müdürlüğünde polis memuru olarak misyon yaptığı devirde, 12/05/2011 tarihinde Van Cumhuriyet Başsavcılığına verdiği dilekçe ile amiri pozisyonunda bulunan Muhafaza Şube Müdürü 4. Sınıf Emniyet Müdürü. hakkında; işçi ortasında ayrımcılık ve haksızlık yaptığı, kendisinin misyon yerinin değiştirildiği, vazife istirahatlı gününde nöbet yazıldığı tarafında şikayette bulunması nedeniyle. hakkında 4483 sayılı Yasa kapsamında ön inceleme başlatıldığı ve hazırlanan 25/07/2011 günlü ön inceleme raporunda; davacının şikayet dilekçesinde ileri sürdüğü tezlerin yersiz olduğu, şikayet olunanın maddelerin verdiği yetki çerçevesinde vazifesini ifa ettiği, vazifesi berbata kullanmadığı, işçi ortasında ayrımcılık ve haksızlık yaptığı argümanı ile ilgili bilgi ve bulguya rastlanmadığının belirtilmesi üzerine Van Valiliğinin 26/07/2011 günlü, 2011/63 sayılı kararıyla. hakkında soruşturma açılmasına müsaade verilmediği, davacının bu karara karşı yaptığı itirazın Van Bölge Yönetim Mahkemesinin 07/09/2011 günlü, E:2011/147, K:2011/134 sayılı kararıyla reddedildiği, davacı hakkında amirini haksız yere şikayet ettiği gerekçesiyle başlatılan disiplin soruşturması sonucunda hazırlanan raporda; davacının Emniyet Teşkilatı Disiplin Tüzüğü’nün 6/A- 9. unsuru uyarınca 4 ay kısa müddetli durdurma cezası ile cezalandırılmasının teklif edildiği, kelam konusu teklifi pahalandıran Van Valiliği Vilayet Polis Disiplin Konseyinin 06/03/2012 günlü, 2012/14 sayılı kararı ile, davacının “astlarını, birebir rütbedeki arkadaşlarını, üstlerini ya da amirlerini haksız yere şikayet etmek” fiilini işlediğinden bahisle Emniyet Teşkilatı Disiplin Tüzüğü’nün 6/A-9. unsuru uyarınca 4 ay kısa vadeli durdurma cezası ile cezalandırılmasına karar verildiği görülmektedir.

Uyuşmazlıkta; davacının, savcılık şikayetinde ileri sürdüğü argümanların yönetimin iç işleyişine ve muhatap olduğu uygulamalara ait olduğu, bu argümanların araştırma ve inceleme süreci sonunda hakikat olmadığının anlaşılmasının davacının açık ve bariz formda amirini haksız yere şikayet ettiği biçiminde yorumlanamayacağı, davacının haksızlığa uğradığını samimi olarak düşünerek şikayet hakkını kullandığı ve bu durumun Anayasa’da sözünü bulan hak arama hürriyeti kapsamında kıymetlendirilmesi gerektiği, şikayet dilekçesi üzerine yapılan ön inceleme sonucunda ilgili amir hakkında “soruşturma müsaadesi verilmemesine” dair karar verilmesinin de, tek başına, üstlerini haksız yere şikayet etmek hatasını işlediğinin kabulüne imkan vermeyeceği sonucuna varılmıştır.

Bu durumda; davacının, Anayasa ve kanunlarla kendisine tanınan şikayet hakkını kullanmak suretiyle şikayet dilekçesi vermesinde, ilgilileri haksız yere şikayet etmek kastı ve niyetinin bulunmadığı anlaşıldığından, davacının şikayet hakkının aktif bir formda kullanılmasını engelleyecek formda disiplin cezası ile cezalandırılmasına ait dava konusu süreçte hukuka uyarlık, davanın reddi yolunda verilen Yönetim Mahkemesi kararında ise tüzel isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1. DAVACININ TEMYİZ İSTEMİNİN KABULÜNE;

2. Trabzon Yönetim Mahkemesince verilen 07/02/2013 günlü, E:2012/797, K:2013/105 sayılı kararın, 2577 sayılı Kanun’un temyize husus kararın verildiği tarih prestijiyle yürürlükte olan haliyle 49/1-b hususu uyarınca BOZULMASINA;

3. Birebir Kanun hususunun 3622 sayılı Kanun ile değişik 3. fıkrası uyarınca ve üstte belirtilen konular da gözetilerek tekrar bir karar verilmek üzere evrakın anılan Mahkemeye gönderilmesine, 09/11/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Kaynak: Memurlar