SGK Bildirimlerini Vaktinde Yerine Getirmeyen Memura Para Cezasının Rücu Edilmesi

5018 sayılı Kamu Mali İdaresi ve Denetim Kanunu’nun “Kamu zararı” başlıklı 71’inci hususunun birinci fıkrasında, kamu ziyanı, kamu vazifelilerinin kasıt, kusur yahut ihmallerinden kaynaklanan mevzuata alışılmamış karar, süreç yahut aksiyonları sonucunda kamu kaynağında artışa mani yahut eksilmeye neden olunması biçiminde tanımlanmış olup, Kamu Ziyanlarının Tahsiline Ait Yol ve Asıllar Hakkında Yönetmelik’in “Kamu ziyanının belirlenmesi” başlıklı 6’ncı unsurunda ise, kamu yönetiminin yükümlülüklerinin mevzuatına uygun bir halde yerine getirilmemesi nedeniyle kamu yönetimine faiz, tazminat, gecikme artırımı, para cezası üzere ek mali külfet getirilmesi kamu ziyanı olarak değerlendirilmiştir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Kişisel sorumluluk ve zarar” başlıklı 12’nci unsurunda,

“Devlet memurları, vazifelerini dikkat ve itina ile yerine getirmek ve kendilerine teslim edilen Devlet malım korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli önlemleri almak zorundadırlar. Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal yahut tedbirsizliği sonucu yönetim ziyana uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödenmesi temeldir…” denilmektedir.

Devlete ve Şahıslara Memurlarca Verilen Ziyanların Nevi ve Ölçülerinin Tespiti, Takibi, Amirlerinin Sorumlulukları, Yapılacak Başka Süreçler Hakkında Yönetmelik’in;

“Tanımlar” başlıklı 3’üncü unsurunda, “İhmal sonucu ziyan, memurların sorumlu oldukları işlere gerekli itinası göstermemeleri yahut işleri savsaklamaları sebebiyle yönetim yahut bireylerin ziyana uğraması halidir.”,

“Amirlerin sorumlulukları” başlıklı 9’uncu hususunda, “Memurlarca verilen ziyanların ölçüsünün tespiti ve ilgililerden bu yönetmelik yahut genel kararlara nazaran tahsili konusunda yapılacak süreçlerin vaktinde ve eksiksiz yürütülmesinden, ziyanı veren memurların vazifeli bulundukları kurum ve kuruluşların o mahaldeki amirleri müteselsilen sorumludurlar.”,

“Zararların takibi ve yapılacak öteki işlemler” başlıklı 10’uncu hususunda ise, “Zararı veren memurun amirleri, zararın vuku bulduğu tarihi izleyen 3 gün içinde zararın konusu ile memurun sorumluluğunu belirten tüm bilgi ve dokümanları, o kurum ve kuruluşun en üst yöneticisine iletirler. En üst yöneticiler bilgi ve dokümanların kendilerine intikal ettiği tarihi izleyen 10 gün içinde bu yönetmeliğin “Zararın ve ölçünün tespiti” başlıklı 7’inci hususunda belirtilen yöntem ve temeller uyarınca ziyan ölçüsünü tespit ettirirler.

… Ayrıyeten ziyan veren memurdan ödemeyi kabul edip etmediği konusunda yazılı beyanda bulunması istenir…
…

İdareye verdikleri ziyanı ödemeyi kabul etmeyen memurlar hakkında genel kararlara nazaran takibat yapılmak ve dava açılmak üzere ziyana ilişkin bütün bilgi ve evraklar kurum ve kuruluşun en üst yöneticilerince hususla ilgili mercilere gönderilir.”,
kararları yer almaktadır.

5510 sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu’nun “Kurumca verilecek idari para cezaları” başlıklı 102’nci unsurunun birinci fıkrasının (f) bendinde, “85’inci unsurun beşinci fıkrasında belirtilen yükümlülükleri belirtilen müddet içinde yerine getirmeyenlere aylık taban fiyatın iki katı meblağında idari para cezası uygulanır.”, (g) bendinde, “… 90’ıncı unsurun birinci fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyenlere aylık minimum fiyat fiyatında idari para cezası uygulanır…” kararları yer almakta olup, tıpkı hususun beşinci fıkrasında ise, idari para cezalarının, Kuruma itiraz edilmeden ve yargı yoluna başvurulmadan evvel bildirim tarihinden itibaren on beş gün içinde peşin ödenmesi halinde, bu meblağın dörtte üçünün tahsil edileceği karar altına alınmıştır.

Yukarıdaki mevzuat kararlarına nazaran, Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal yahut tedbirsizliği sonucu yönetim ziyana uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödenmesi temeldir. Birebir formda, memurların mevzuat ve misyon tarifi gereği yapması gereken iş ve süreçlerle ilgili bildirimleri vaktinde yapmamaları durumunda bir ziyan meydana gelirse, bu zararın yükümlülüklerini yerine getirmeyen çalışandan tahsil edilmesi gerekmektedir.

Sayıştay 6. Daire, 16/925, T. 14.12.2023 tarihli kararında; Sosyal Güvenlik Kurumuna 5510 sayılı Kanun’un 85 ve 90’ıncı hususlarında karar altına alınan gerekli bildirimlerin vaktinde yapılmaması yahut gerekli bildirgelerin vaktinde verilmemesinden dolayı Belediyeye idari para cezasının uygulandığı, uygulanan idari para cezasının bildiri tarihinden itibaren on beş gün içinde indirimli bir halde bütçeden ödendiği ve ödenen bu meblağın bildirim misyonunu vaktinde yerine getirmeyen ilgili işçiye rücu edilmediği anlaşılmıştır.

Açıklanan münasebetlerle, Toplumsal Güvenlik Kurumuna yapılması gereken bildirim yükümlülüklerinin yerine getirilmemesine bağlı olarak uygulanan idari para cezasının sorumluluğu bulunan çalışana rücu edilmemesi sonucunda toplam … TL fiyatında kamu ziyanına neden olunmuştur.

Dolayısı ile devlet memurlarının kanunlarla kendilerine yüklenen sorumluluk ve ödevleri müddetinde yerine getirmelerine bağlı olarak kurumları hakkında uygulanan yönetim yaptırımların bu sorumlulukları yerine getirmeyen memurlara kamu ziyanı olarak icra edilmesi ve zararın bunlar tarafından ödenmesi gündeme gelebilecektir. Sonuç olarak memurların yapılan sürecin niteliğine nazaran bu konulara dikkat etmeleri değer arz etmektedir.

Kaynak: Memurlar