Öğretmenlerin Yer Değiştirmesinde Sıra Tayini Tahlil mü?

7528 sayılı Öğretmenlik Mesleği Kanununun yayımlanmasının akabinde yaptığımız değerlendirmelerde MEB Öğretmen Atama Ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin de değişmesi gerektiğini, kanuna uygun hale getirilmesi gerektiğini vurgulamıştık. Ekim ayından bugüne kadar bu noktada bir adım atıl(a)madı. Hatta bu süreçte eski düzenlemelere nazaran norm fazlası resen atamaları hukuka/kanuna uygun olmayan bir halde gerçekleştirildi.

Yine düzenleme yapılmadan 2025 yer değiştirme takvimi Ocak ayı başında açıklandı. MEB Yönetici Görevlendirme Ve Öğretmen Yer Değiştirme Takvimleri Açıklandı – Memurlar.Net Yapılan açıklamaya nazaran vilayet içi isteğe bağlı yer değiştirmelerde yıllardır gündeme gelen sıra tayini uygulaması da yerini aldı.

13 Mayıs 2025’de vilayet içi isteğe bağlı birinci küme atamanın yanı sıra 18 Haziran 2025 ve 11 Ağustos 2025 tarihleri ortasında sıra çalıştırılacak.

İki sıra ataması ortasında vilayetler ortası isteğe bağlı ve mazeret tayinleri de yapılacak.

Geçmişte Sıra Tayini Uygulaması Nasıl İşliyordu?

Öğretmenliğe birinci başladığım 1997 yılında ve öncesinde de sıra tayini uygulaması vardı. Bu uygulamaya nazaran öğretmenler vilayet içi yer değişikliği için istedikleri bir elin parmaklarını geçmeyecek sayıda okul tercihinde bulunuyorlardı. Tüm öğretmenlerin tercihleri göz önüne alınarak tercih edilen okullar sıralı okul olarak isimlendirilirdi.

Örneğin çok yüksek (hatta alanında o vilayetteki en yüksek) puanlı Esra öğretmen sırasıyla A,B,C,D okullarını tercih etmiş olsun. Esra öğretmen boş kadro olmadığından yapılan birinci küme atamada hiçbir okula atanamamışsa bu okulların hepsi artık sıralı okul olarak kabul edilirdi. Bir sonraki yıl yapılacak atamaya kadar (yani bir yıl) sıra çalıştırılırdı. Örneğin bu okullardan C okulunda yeni norm açılması, bir öğretmenin yer değiştirmesi, istifa etmesi ya da emekli olması üzere sebeplerle takım boşalması durumunda sıra çalıştırılır ve Esra Öğretmenin ataması C okuluna yapılırdı. Bu durumda Esra öğretmen diğer tercihlerinden çekilmiş olurdu.

Bu okulları tercih eden hiç öğretmen kalmadığında okul sıralı olmaktan çıkardı. Sıralı okullara hiçbir biçimde sıra dışından atama yapılmazdı. Yani bu okullar başka atamalara kapalı olurdu.

Yani, bu durumda vilayetler ortası ya da mazeret atamalarında sıralı okullara atama yapılması mümkün değildi.

Bu sistemin doğal ki olumlu istikametleri var ancak olumsuz tarafları de kelam konusu.

Evet bir yıl içinde oluşacak boşluklarda sıradan atama yapılarak yüksek puanlı öğretmenler korunmaktaydı ama bu müdafaa tam olmamaktaydı. Üstteki örnekte belirttiğimiz üzere Esra Öğretmen C okuluna atandıktan sonra sıradan çıkmış oluyordu. Yani C okuluna gittikten sonra ilk tercihi olan A okulunda boşluk oluşursa bu okula, bu okul için sırada bekleyen Esra öğretmenden daha düşük puanlı bir öğretmen atanırdı.

Yeni Uygulama Nasıl Olacak?

MEB sıra tayinini gündeme aldı lakin bu uygulamanın üstte bahsettiğimiz halde olmayacağı görülmektedir. Zira MEB yıl uzunluğu değil Ağustos ayına kadar sıra çalıştıracak. Bilhassa sıralı atamalar için tercih sayısının bugünkü sistemde olduğu üzere 40 olması mümkün değil. 40 olursa okulların çok büyük bir çoğunluğu sıralı olur ki bu durumda vilayetler ortası isteğe bağlı ve mazerete bağlı vilayet içi/iller ortası atamalara takım kalmaz. Ya da çok az kalır. Yani sistem kitlenir.

Sıra tayini taleplerinde gündeme gelen en büyük mağduriyet konusu; yüksek puanlı öğretmenlerin vilayet içi isteğe bağlı yer değiştirmelerde tercih ettikleri halde atanamadıkları okullara vilayet içi atamalardan sonra yapılan mazeret ya da norm fazlası atamalarında düşük puanlı öğretmenlerin atanması halinde ortaya çıkmaktadır. Bu haklı bir serzeniş ya da mağduriyettir.

Fakat uygulanacak sıra tayini uygulaması üstte altını çizdiğimiz formda işletilirse yeniden altını çizdiğimiz mağduriyetler oluşacaktır. Hatta Ağustos sonundan itibaren sıra ortadan kalkacağı için bu tarihten sonra yapılacak her tıp atamada oluşan boşluklara daha düşük puanlı öğretmenler atanabilecektir.

Sorunun Tahlili Nedir?

Sorununun tahlilinde mutlak ve sıfır mağduriyet pek mümkün olmasa da mağduriyetleri minimize etmek mümkündür. Bunun için sorunu sıra tayinindeki yaklaşımla ele almak gerekir. Sıra tayininde, sonradan ortaya çıkacak boşluklara sıradan yüksek puanlı öğretmenlerin atanması amaçlandığına nazaran yaklaşımı bu noktadan ele almamız gerekir.

Peki 2025 takvimindeki Mayıs ile Ağustos periyodunda boşluk nasıl oluşur?

1. Norm güncellemesi olursa (ki pek mümkün değil norm güncellemeleri Ekim ve sonrasında yapılıyor.
2. Emeklilik nedeniyle takım boşalması,
3. İstifa/kadro ya da kurum değişimi nedeniyle takım boşalması,
4. Soruşturma sonucu boşalma,
5. Yöneticiliğe geçiş nedeniyle boşalma,

İşte bu gerçekliği ortaya koyarsak azamî yarar için tahlil noktasında baş yorabiliriz.

Önceliğimiz vilayet içi atamalar olduğuna nazaran (ki mantık vilayet içinde boşlukları vilayet içindeki isteklilere verelim, onların da boşalttığı takımları vilayetler ortası ve mazeret atamalarında kullanalım) vilayet içi atamalar öncesinde;

1. İyi bir planlama ile (yeni öğretim yılında açılacak/kapanacak şube sayıları, kayıt durumları hesaplanarak) yeni öğretim yılına ilişkin norm takımlar oluşturulmalıdır. Yani normlar şimdiki olmalıdır.
2. Yönetici atamaları(yeni ismiyle görevlendirmeleri) öğretmen yer değiştirmelerinden önce tamamlanmalıdır.
3. Emeklilik müracaatları Mayıs ayında alınmaya devam edilmeli, emeklilik başvurusu yapan öğretmenin takımı yer değiştirmelerde kullanılabilmelidir. Emeklilikten vazgeçen olursa takımının dolması halinde boş bir yere atanması biçiminde düzenleme yapılabilir.

İşte bu tedbirler sonrasında yapılacak vilayet içi atamalar sorunu minimize edebilir.

MEB şayet Mayıs-Ağustos ayları ortasında sıra çalıştırma mantığını ve yayımladığı takvimi sürdürecekse;

• Bu tarihler ortasında yapılacak mazeret ve vilayetler ortası atamalarla ilgili önlemini açıklamalıdır.
• İl içi yer değiştirmelerde tercih sayısını fazla tutabilir lakin sıraya girilecek okul sayısını kısıtlamak zorundadır. (örneğin 20 tercih hakkınız var ancak bunlardan yalnızca birinci 3 tercihiniz sıralı olacak gibi)
• Sıralı atamada, ataması örneğin 3. tercihine yapılan öğretmeni sıradan çıkarmamalı 2. ya da 1.tercihi boşaldığı anda bu okullardaki atanma hakkı korunmalı ya da 3. tercihe atandıktan sonra ben 1 ve 2. tercihlerimden çekiliyorum/çekilmiyorum diye başvurusu alınabilir.
• Mazeret atamalarında tüm takımların ilanı noktasında önlem alınmalıdır.
• İller ortası yer değiştirmelerde de boş takımların tamamı duyuruya çıkarılmalıdır.
• Proje okulu üzere takım gizlemenin, liyakat aslının dışına çıkmanın formülü niteliğindeki uygulamalar son bulmalı, bu ve imtihanla öğrenci alan kurumlar için de liyakat temelli bir yol geliştirilmelidir.

İşte bu tıp önlemler alınmadan yapılacak sıra tayinleri sorunun tahliline çok da merhem olmayacaktır.

Geçmişteki sıra atamalarında olmayan teknoloji bugün mevcuttur ve teknolojinin nimetlerinden de yararlanılarak sorunun tahlili yoluna gidilmelidir.

Maksut BALMUK

Öğretmen, Yazar

Kaynak: Memurlar