Memurların Silah Altına Alınmaları Durumunun Tahlili

657 sayılı Kanunun “silah altına alınma” başlıklı 81’inci hususuna nazaran; hazarda ve seferde muvazzaflık hizmeti dışında silah altına alınan Devlet memurları, silah altında bulundukları sürece müsaadeli sayılırlar.

657 sayılı Kanunun “terhis edilenlerin misyonlarına dönmeleri” başlıklı 82’nci unsuruna nazaran; hazarda eğitim ve hareket amacıyla yahut seferde muvazzaflık hizmeti dışında silah altına alınan memurların terhislerinden sonra misyonlarına başlamaları, 62 ve 63’üncü hususların yer değiştirme suretiyle atamaya ait kararlarına tabidir.

657 sayılı Kanunun “muvazzaf askerliğe ayrılan memurların terhislerinde misyona başlatılmaları ile muvazzaf askerlikte geçen müddetlerin kademe ve derece intibaklarında değerlendirilmesi” başlıklı 83’üncü hususuna nazaran; Devlet memuru iken muvazzaf askerlik hizmetini yapmak üzere silah altına alınanlardan askerlik vazifesini tamamlayıp memuriyete dönmek isteyenler, terhis tarihinden itibaren 30 gün içinde kurumlarına başvurmak ve kurumları da başvurma tarihinden itibaren azami 30 gün içinde ilgilileri vazifeye başlatmak zorundadırlar. Bunların muvazzaf askerlikte geçen mühletleri muvazzaf askerliğe ayrıldıkları sırada iktisap etmiş oldukları derecede kademe ilerlemesi yapılmak suretiyle kıymetlendirilir. Bu gibilerin muvazzaf askerliğe ayrılmadan evvel işgal ettikleri takımda kazandıkları kademe ilerlemeleri ayrıyeten göz önünde bulundurulur. Askerlik öncesi kademe ilerlemeleri ile askerlikte geçen mühlet toplamının 3 yılı aşan kısmı yolu dairesinde üst dereceye terfi ettikleri vakit bu derecede kademe ilerlemesi yapılmak suretiyle kıymetlendirilir.

657 sayılı Kanunun “muvazzaf askerliğini yaptıktan sonra Devlet memurluğuna girenlerin kademe intibakları” başlıklı 84’üncü unsuruna nazaran; muvazzaf askerlik misyonunu yaptıktan sonra Devlet memurluğuna atananlar adaylık asıllarına tabi olurlar ve muvazzaf askerlikte geçen müddetleri asaletlerinin tasdikinden sonra kademe ilerlemesi yapılmak ve imtihan yahut seçmeye tabi tutulmak suretiyle derece yükseltilmesinde de kıymetlendirilir.

657 sayılı Kanunun “seferde yahut talim ve hareket için hazarda silah altına alınanların askerlik müddetlerinin kademe ve derece intibakları” başlıklı 85’inci unsuruna nazaran; Devlet memurlarından muvazzaflık hizmeti dışında talim ve hareket amacıyla yahut seferde silah altına alınanların kademe ilerlemeleri devam eder. Bu müddet içinde derece yükselmesi gerektiğinde terhislerinden sonra açık takım bulunması ve imtihan yahut seçmede muvaffakiyet göstermeleri koşuluyla silah altında geçen müddetleri yükselecekleri üst derecenin kademelerinde dikkate alınır.

7179 sayılı Askeralma Kanunu’nun “silahaltına alınan Devlet memurları ve işçiler” başlıklı 53’üncü unsurunun (1) numaralı fıkrasına nazaran; Devlet memuru olan yedek işçi silahaltına alındığında silahaltında bulunduğu sürece 657 sayılı Kanun yeterince müsaadeli sayılır. Seferberlik ve savaş hali sona erdiğinde, bu işçi barış vaktinde misyon yaptığı memuriyetin eşiti olan memuriyete geri döner. Barış vaktinde seferberlik tatbikatları ve ferdi seferberlik eğitimlerine katılıp terhis edilen Devlet memurları atanmış olduğu memuriyete geri döner.

Kelime manası ile “hazar” barış, “sefer” genellikle ülke dışına yapılan askeri harekat, savaş için yapılan seyahat, savaş, “muvazzaf” bir misyon ve hizmetle yükümlü olan (kimse) manalarına gelir.

7179 sayılı Askeralma Kanunu’nun 3’üncü hususuna nazaran “muvazzaf”; askerlik hizmetini yerine getirmek üzere silahaltına alınanları olarak tanım edilmiştir.

657/81’e nazaran; devlet memurlarının barışta ve savaşta zarurî askerlik hizmeti dışında silahaltına alınmaları halinde bu durumda bulundukları sürece müsaadeli sayılacaklardır.

Devlet memuru iken muvazzaf askerlik hizmetini yapmak üzere silahaltına alınanlardan askerlik vazifesini tamamlayıp memuriyete dönmek isteyenler; terhis tarihinden itibaren 30 gün içinde kurumlarına başvurmak, kurumları da başvurma tarihinden itibaren azami 30 gün içinde ilgilileri vazifeye başlatmak zorundadırlar. Bunların muvazzaf askerlikte geçen mühletleri muvazzaf askerliğe ayrıldıkları sırada iktisap etmiş oldukları derecede kademe ilerlemesi yapılmak suretiyle kıymetlendirilir. Er ve erbaş olarak askerliğini uzun müddet yapanlardan 3 aya kadar hava değişimi alanların, kısa devir askere alınanlardan da 45 güne kadar hava değişimi alanların bu müddetleri askerlik hizmet mühletinden sayılır, bu müddetleri aşan hava değişimleri ise askerlik hizmet mühletinden sayılmaz. Bu gibilerin muvazzaf askerliğe ayrılmadan evvel işgal ettikleri takımda kazandıkları kademe ilerlemeleri ayrıyeten göz önünde bulundurulur. Askerlik öncesi kademe ilerlemeleri ile askerlikte geçen mühlet toplamının 3 yılı aşan kısmı yöntemi dairesinde üst dereceye terfi ettikleri vakit bu derecede kademe ilerlemesi yapılmak suretiyle kıymetlendirilir.

Muvazzaf askerlik misyonunu yaptıktan sonra Devlet memurluğuna atananlar; adaylık temellerine tabi olurlar. Muvazzaf askerlikte geçen mühletleri asaletlerinin tasdikinden sonra kademe ilerlemesi yapılmak ve imtihan yahut seçmeye tabi tutulmak suretiyle derece yükseltilmesinde de kıymetlendirilir.

Devlet memurlarından muvazzaflık hizmeti dışında talim ve hareket gayesiyle yahut seferde silahaltına alınanların kademe ilerlemeleri devam eder. Bu mühlet içinde derece yükselmesi gerektiğinde terhislerinden sonra açık takım bulunması ve imtihan yahut seçmede muvaffakiyet göstermeleri kuralıyla silahaltında geçen müddetleri yükselecekleri üst derecenin kademelerinde dikkate alınır.

Mülga DPB görüşünde (T: 19.01.2011, S: 160); askerlik sebebiyle aylıksız müsaade alan lakin bu mühlet içerisinde askere gitmeyen memurun ilişiğinin kesildiği tarihi takip eden onuncu günden itibaren memuriyetten çekilmiş sayıldığı mütalaa edilmiştir.

Mülga DPB görüşünde (T: 03.03.1999, Bülten: 16, Sayfa: 15); askerlikten terhis olan memurun 657 sayılı Kanunun 83’üncü hususuna nazaran terhis tarihi günü misyona başlatılamayacağı, terhis tarihinden itibaren otuz gün içinde başlatılması gerektiği mütalaa edilmiştir.

Sayıştay Birinci Dairesinin kararında (T: 26.09.2002, K: 7476); bedelli askerlik hizmetinden yararlanan çalışana fiyatsız müsaadeli olmaları gereken periyotta maaş ödenmesinin, 657 sayılı Kanunun 81’inci hususundaki silahaltına alınan devlet memurları silahaltında bulundukları sürece müsaadeli sayılır kararına karşıt olması hasebiyle fazla ödemenin sorumlulara ödettirilmesi tarafında karar verilmiştir.

Danıştay Onikinci Dairenin kararında (T: 09.05.2008, E: 2006/5345, K: 2008/2776); memur olan davacının askere sevkini sağlamak emelinden bahisle askerlik şubesinin yazısına dayanılarak ilişiğinin kesilemeyeceği tarafında karar tesis ettirilmiştir.

Danıştay Beşinci Daire kararında (T: 30.05.1984, E: 1981/773, K: 1984/2510); kurumda davacının durumuna uygun takım bulunduğu halde askerlik dönüşü vazifeye alınmamasında yasaya uyarlık bulunmadığı tarafında karar kurulmuştur.

Kaynak: Memurlar