İnsanın en derin dehşetleri: Nosferatu

“Nosferatu”nun öyküsünü çok ayrıntılandırmaya gerek yok zira sinema, esasen Bram Stoker’ın ‘Dracula’ romanının bir uyarlaması olarak hayli bilinen bir üretim. F. W. Murnau’nun 1922’deki orjinal sineması, sinemaya bu dehşet başyapıtını aktararak bir periyodun sinematik estetiğini yaratmıştı. Robert Eggers’ın yeni “Nosferatu” versiyonu da Murnau’nun temel kıssasını ve karakterlerini takip ediyor.

Robert Eggers’ın sineması, mutlaka tanımlanması güç bir alanı kapsıyor. Endişe, onun sinemalarında sadece bir araç; asıl odak noktası, izleyiciyi atmosferle, karakterlerle ve vaktin sonlarını zorlayan anlatılarla yakalamak. Eggers’ın emeli sadece korkutmak değil, izleyiciyi içsel bir seyahate çıkarmak üzere görünüyor. “The Lighthouse”, bu bağlamda hakikaten öbür bir düzeyde. Klâsik anlatı kalıplarını kıran ve vaktin, yerin ötesine geçen yapısı, sineması o denli bir noktada bırakıyor ki onu rastgele bir çeşit kategorisine koymak neredeyse imkansız. Kaygı cinsine uzaklıklı biri olarak, “The Lighthouse”un tesiriyle “Nosferatu”yu izleme kararım, Eggers’ın dehşet anlayışını daha derinlemesine keşfetmeye yönelik bir adımdı. “Nosferatu”, endişenin klasik bir temsilcisi olsa da Eggers’ın yorumunu izlememek olmazdı.

KARANLIĞIN HUDUTLARINDAKİ KORKU

“Nosferatu”, çağdaş manada korkutuculuğu farklı izleyiciler için farklı hallerde karşılayabilecek bir üretim. Bazılarına nazaran kaygı, sinemada vurgulanan derin atmosferde gizli. Lakin, “Nosferatu”nun bana etkileyici gelen tarafı daha çok sanatsal tarafıydı. Eggers, korkutmayı direkt hedeflemeden, izleyicinin aklında uzun mühlet kalacak sahneler yaratıyor. Onun cihanında vampirler sadece fizikî varlıklar değil, daha çok gölgelerin ve karanlığın içinde büyüyen kötülüklerin simgesine dönüşüyor. Sinema, bu berbatlığın vefatla beslendiği karanlık bir hayat döngüsünü ortaya koyuyor. Burada, endişenin yalnızca varlıkların üzerine sıçrayıp onlara saldırmasından ibaret olmadığını, daha derin bir tehdit olarak insan tabiatının ve karanlığın hudutlarında gizlendiğini görüyoruz.

Öte yandan, sinemanın içinde bilinmeyen kalan erotik temayı da vurguluyor Eggers. Burada, Batı’nın “öteki”yi fetişleştirme eğilimiyle birleşen, vebayı taşıyan fare sürülerinin simgelediği dışsal enfeksiyon korkusu, insan tabiatının en karanlık yanlarını yüzeye çıkarıyor. Eggers, bu zıtlıkla insanın primal dilek ve endişelerine dair kozmik bir lisan kuruyor: Cinsel atak, vefat, ve arzu… Hepsi birebir Freudyen id kaynağından besleniyor.

“Nosferatu”, insanın en derin kaygılarını da derinlemesine işliyor. Savaş, hastalık ve mecnunluk üzere üniversal dertler, Eggers’ın görsel estetiğiyle güçlü bir halde lisana geliyor. Sinema, bu endişeleri yalnızca anlatmakla kalmıyor, birebir vakitte atmosferiyle bu kaygıların derinliğini ve izleyicideki yankısını da yaratıyor. Gölgeler, karanlıklar ve asimetrik kompozisyonlar, izleyiciye daima bir tehdit hissi verirken, birebir vakitte endişelerin yüzeyin altındaki karanlıkta nasıl büyüdüğünü de gösteriyor. Berbatlığın karanlıktan beslenmesi, sinemadaki endişelerin salt bir dış tehditten çok, insanın içindeki karanlıkla ilişkili olduğuna dair güçlü bir metafor.

BİR KAYIP VE ARAYIŞ HİKAYESİ

Filmde hayatın ve mevtin hudutları ortasındaki boşluk, ölümsüzlerin varoluşsal bir çıkmaza girmesine sebep oluyor. Orlok ve öteki karakterler, ölümsüzlüklerini büyük bir boşluk içinde sürdürürken, mevtten sonraki ömürleri hakkında rastgele bir ipucu verilmiyor. Bu, “Nosferatu”yu tıpkı vakitte bir kayıp ve arayış kıssasına dönüştürüyor; zira sinema, ne vefatı ne de hayatı tam manasıyla sunuyor. Sonuç olarak, izleyiciye yalnızca varoluşun karanlık ve kasvetli bir istikameti bırakılıyor, ömrün kendisi üzere.

“Nosferatu”, finale yanlışsız yaklaşırken izleyiciyi alışılmadık bir yola sokuyor. Son yüzleşmeye kadar devam eden kıssa, klasik bir katil ve kahraman temasıyla ilerlerken, Eggers’ın sinemasındaki anlatı diğer bir istikamete kayıyor. Bayan kahramanın Orlok’la olan gayreti, yalnızca bir kurtuluş arayışı değil, tıpkı vakitte acı ve zevkin iç içe geçtiği, neredeyse mistik bir tecrübeye dönüşüyor. Bu an, geçmişin sıkışmış, tıkanmış vaktine karşı bir tıp uyanış üzere. Acı ve zevkin akışındaki bu derin, içgüdüsel çatışma, sadece karakterlerin değil, izleyicilerin de duyusal sonlarını zorluyor. Eggers’ın sinemasındaki ham açlıklar, insanın en derin dürtülerini simgeliyor. Bu, bir manada, şimdiki vakte dair bir farkındalık yaratıyor; izleyici, karakterlerin yaşadığı travmalarla yüzleşirken, kendisini de bir cins uyanışın içinde buluyor. Bu, tıpkı bir duşun sonunda yaşanan keskin bir farkındalık üzere, insanın bilinçaltındaki en karanlık yerlerle yüzleşmesinin bir yansıması.

Kaynak: Gazete Duvar