Hırsızlık cürmünden alınan HAGB’ye karşın mukavele fesihi hukuka uygun bulundu

İlk derece mahkemesi süreci iptal etmiştir.

İstinaf: Hata katalog kabahattir ve kontrat feshini gerektirir

Asliye Ceza Mahkemesince sonuçta kararın açıklamasının geri bırakılmasına karar verilmiş olsa da, anılan unsurda belirtildiği üzere affa uğramış olsa bile bir devlet memurunda aranan katalog kabahatlerden mahkum olmamak şartını davacının kaybetmiş olması nedeniyle mukavelenin feshine ait dava konusu süreçte hukuka terslik, dava konusu sürecin iptaline ait istinafa husus Mahkeme kararında hukuksal isabet bulunmamaktadır.

Danıştay: Beraat etmediğinden fiil kesinleşmiştir

Disiplin cezasına bahis olan aksiyonun birebir zamanda Türk Ceza Kanununa nazaran de kabahat olması halinde ceza davasında verilecek kararın disiplin cezasını etkileyeceği açık olup, ceza yargılaması sonucunda “bina içinde koruma altına alınmış olan eşya hakkında hırsızlık” cürmü ile ilgili olarak verilen; “hükmün açıklanmasının geri bırakılması” kararı, davacı hakkında tüzel bir sonuç doğurmadığı üzere, masumiyet karinesi kapsamında “bina içinde koruma altına alınmış olan eşya hakkında hırsızlık” fiilinin sabit olduğu sonucuna ulaşıldığından bahisle disiplin cezası ile cezalandırılmasının, masumiyet karinesinin ihlali sonucunu doğurduğu da açıktır.
Lakin, disiplin cezasına temel olan soruşturma raporunun incelenmesinden; fiilinin işleniş biçimi ve niteliği, ortaya konulan kanıtlar ile şahit sözleriyle kanıtlanan ve 657 sayılı Kanun’un 125. hususunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendinde sözünü bulan; “Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlere bulunmak” fiilinin karşılığı olarak kontratlı işçi olan davacı hakkında tesis edilen kontratın feshine ait süreçte sonucu prestijiyle hukuka karşıtlık bulunmadığından; Bölge Yönetim Mahkemesi kararının münasebetinde hukuksal isabet bulunmamakta ise de, bu konu anılan kararın bozulmasını gerektirir nitelikte görülmemiştir.

T.C.
DANIŞTAY
ONİKİNCİ DAİRE
Temel No: 2024/2227
Karar No: 2024/4326

İSTEMİN KONUSU:
… Bölge Yönetim Mahkemesi… İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
…Nolu T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda kontratlı infaz ve müdafaa memuru olarak vazife yapan davacı tarafından, disiplin soruşturması nedeniyle kontratının feshine ait … İsimli Yargı Birinci Derece Mahkemesi Adalet Kurulunun…tarih ve …sayılı kararının onayına ilişkin Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkif Meskenleri Genel Müdürlüğünün … tarihli sürecinin iptali ile süreç nedeniyle mahrum kaldığı nakdî hakların yasal faiziyle birlikte ödenmesine ve özlük haklarının iadesine karar verilmesi istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti:
… Yönetim Mahkemesinin… tarih ve E:… K:… sayılı kararıyla; ilgili mevzuat uyarınca kontratlı işçi hakkında işe alınma açısından gerekli olan niteliklerden birini sonradan kaybetmesi nedeniyle kontrat feshi süreci tesis edilebilmesi için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. unsurunun birinci fıkrasının (A) bendinin (5) numaralı alt bendinde sayılan hatalardan mahkumiyet kararı verilmesi kaidesinin gerektiği, olayda ise davacı hakkında müsnet kabahatten açılan ceza davası sonucunda kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiği, hasebiyle hakkında mahkumiyet kararı bulunmayan davacı hakkında, “işe alınma açısından gerekli olan niteliklerden rastgele birini sonradan kaybetmesi” kararı uyarınca tesis edilen kontrat feshine ait süreçte hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu sürecin iptaline, süreç nedeniyle mahrum kaldığı nakdî haklarının her bir alacak için başka farklı olmak üzere hakediş tarihinden ödemenin yapılacağı tarihe tarihe kadar hesaplanacak yasal faiziyle birlikte ödenmesine ve özlük haklarının iadesine karar verilmiştir.

Bölge Yönetim Mahkemesi kararının özeti:
… Bölge Yönetim Mahkemesi… İdari Dava Dairesince; … Asliye Ceza Mahkemesinin… tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla, ”Kamu Kurum ve Kuruluşlarındaki Eşya Hakkında Hırsızlık, Bina İçinde Koruma Altına Alınmış Olan Eşya Hakkında Hırsızlık” hatasını işlediği gerekçesiyle davacıya 1 yıl, 4 ay, 20 gün mahpus cezası verildiği; bu cürmün, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. unsurunun birinci fıkrasının (A) bendinin (5) numaralı alt bendinde katalog hatalardan sayıldığı göz önüne alındığında, yüz kızartıcı bu hareketleri nedeniyle … Asliye Ceza Mahkemesince sonuçta kararın açıklamasının geri bırakılmasına karar verilmiş olsa da, anılan unsurda belirtildiği üzere affa uğramış olsa bile bir devlet memurunda aranan katalog cürümlerden mahkum olmamak şartını davacının kaybetmiş olması nedeniyle mukavelenin feshine ait dava konusu süreçte hukuka karşıtlık, dava konusu sürecin iptaline ait istinafa bahis Mahkeme kararında hukuksal isabet bulunmadığı gerekçesiyle davalı yönetimin istinaf isteminin kabulüne, Yönetim Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN ARGÜMANLARI:
Kontratlı İşçi Çalıştırılmasına Ait Asılların Ek 6. unsuru kararına istinaden kontratına son verildiği belirtilmiş ise de, bu sürecin desteği olan konuda daha evvel 657 sayılı Kanun kapsamında yapılan idari soruşturma sonucunda verilen kararın mahkeme kararı ile iptal edildiği, tıpkı konuda yönetimin tekrar bir karar vermesinin mümkün olmadığı, idarece birebir olayla ilgili olarak iki başka süreç yapılmış olması nedeniyle adapsız yapılan davaya bahis sürecin iptalinin gerektiği, hakkında verilen HAGB kararı nedeniyle bir isimli sicil kaydının kelam konusu olmadığı, HAGB kararının hukuk alanında mevcut olmaması dikkate alındığında masumiyet karinesi ve lekelenmeme hakkının göz arkası edilemeyeceği, edilmesi durumunda ise hak arama özgürlüğünü zedelediği ve adil yargılanma hakkının, eşitlik prensibinin ve masumiyet karinesinin ihlal edileceğinin kesin olduğu, idarece tesis edilen sürecin yerinde olmadığı belirtilerek, temyize mevzu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ NİYETİ:
Temyiz isteminin reddi ile yordam ve yasaya uygun olan Bölge Yönetim Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki evraklar incelendikten sonra, belge tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıyeten bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE MÜNASEBET:
MADDİ OLAY VE HUKUKSAL SÜREÇ:
Davacı, … İsimli Yargı Birinci Derece Mahkemesi Adalet Kurulu Başkanlığınca…6 ve devam eden tarihlerde yapılan imtihan sonucunda, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4/B unsuru kapsamında … Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna kontratlı infaz ve müdafaa memuru olarak yerleştirilmiş, bu vazifesi ifa ettiği sırada, 03/05/2018 tarihinde geçmişe dönük kamera kayıtlarında yapılan izlemelerde, 01/05/2018 tarihinde merkez denetim ünitesinde bilgisayar başında misyonlu iken kuruma ilişkin … marka 2 tb kapasiteli harddiski çekmeceden alarak cebine koyduğu ve kurum dışına çıkardığının görülmesi üzerine, tıpkı tarihli tutanak tutularak davacı hakkında soruşturma başlatılmış, soruşturma sonucunda Kontratlı İşçi Çalıştırılmasına Ait Temeller’in Ek 6. hususunun (b) bendinde düzenlenen “işe alınma açısından gerekli olan niteliklerden rastgele birini sonradan kaybetmesi” kararı uyarınca, … İsimli Yargı Birinci Derece Mahkemesi Adalet Kurulu Başkanlığının… tarih ve… sayılı kararıyla mukavelesi feshedilmiş, kelam konusu fesih sürecine karşı … Yönetim Mahkemesinin E:… sayılı belgesinde dava açılmış, anılan Mahkemece yapılan yargılama sonucunda… tarih ve E:…, K:… sayılı karar ile, ”…Uyuşmazlıkta, kontratlı infaz ve müdafaa memuru olarak vazife yapan davacının kontratının, 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile çıkarılan Kontratlı İşçi Çalıştırılmasına Ait Temeller’in “Sözleşmenin Feshi” başlıklı Ek 6. unsurunda belirtilen “işe alınma açısından gerekli olan niteliklerden rastgele birini sonradan kaybetmesi” kararı uyarınca 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. unsurunun (A) bendinin (5) numaralı alt bendinde belirtilen şartlardan “kasten işlenen bir hatadan ötürü bir yıl yahut daha fazla mühletle mahpus cezasına ya da affa uğramış olsa bile …. hırsızlık …. cürümlerinden mahkum olmamak” şartını kaybettiğinden bahisle feshedildiği anlaşılmış, lakin davacı argümanlarından ve UYAP üzerinden davacı hakkında yapılan sorgulamadan, davacı hakkında şimdi verilmiş bir mahkumiyet kararının bulunmadığı, davacının birebir hareketi nedeniyle … Asliye Ceza Mahkemesi’nde “Kamu Kurum ve Kuruluşlarındaki Eşya Hakkında Hırsızlık, Bina İçinde Koruma Altına Alınmış Olan Eşya Hakkında Hırsızlık” kabahatinden açılan E:… sayılı davada … tarihine duruşma günü verildiği görülmüştür. Bu durumda, üstte yer verilen mevzuat kararları uyarınca kontratlı işçi hakkında işe alınma açısından gerekli olan niteliklerden birini sonradan kaybetmesi nedeniyle mukavele feshi süreci tesis edilebilmesi için 657 sayılı Kanun’un 48. hususunun (A) bendinin (5) numaralı alt bendinde sayılan kabahatlerden mahkumiyet kararı verilmesi kaidesinin gerektiği, olayda ise davacı hakkında müsnet cürümden açılan ceza davasının şimdi derdest olduğu, hasebiyle hakkında mahkumiyet kararı bulunmayan davacı hakkında, “işe alınma açısından gerekli olan niteliklerden rastgele birini sonradan kaybetmesi” kararı uyarınca tesis edilen kontrat feshine ait süreçte hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Öte yandan, davacının hareketi sonucu … Asliye Ceza Mahkemesinde görülen E:… sayılı ceza davasında verilecek karara nazaran idarece yine süreç tesis edilebileceği de açıktır…” münasebetine yer verilerek dava konusu sürecin iptaline karar verildiği, anılan karara karşı yapılan istinaf müracaatının … Bölge Yönetim Mahkemesi…İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile reddedildiği, davalı idarece temyiz yoluna başvurulması sonucunda ise Danıştay Onikinci Dairesinin 23/10/2023 tarih ve E:2021/276,K:2023/5222 sayılı kararıyla; davacının, “Bina içinde koruma altına alınmış olan eşya hakkında hırsızlık” hatasından 1 yıl, 4 ay, 20 gün mahpus cezası ile cezalandırılmasına ve kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiği; anılan kararın, 14/06/2021 tarihinde mutlaklaştığı açıklaması ile temyize mevzu kararın onanmasına karar verilmiştir.
Yukarda belirtilen Mahkeme kararı mucibince vazifesine iade edilen davacı hakkında, ”Kamu Kurum ve Kuruluşlarındaki Eşya Hakkında Hırsızlık, Bina İçinde Koruma Altına Alınmış Olan Eşya Hakkında Hırsızlık” cürmünden açılan kamu davası sonucunda … Asliye Ceza Mahkemesini……tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla ‘Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasına’ karar verildiği ve kararın 14/06/2021 tarihinde mutlaklaştığı ve hareketin gerçekleştiğinin sabit olduğundan bahisle …Nolu T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunun 11/03/2022 tarih ve 2018/12 sayılı ek kararı ile, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. hususunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca davacının ‘Sözleşmesinin Feshi’ cezası ile cezalandırılması yönünde Adalet Bakanlığı Yüksek Disiplin Kuruluna teklifte bulunulmuş, Adalet Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulunun … tarih ve … sayılı kararıyla davacı hakkında çalışma prensiplerinin öncelikle hizmet kontratındaki koşullara nazaran belirlenecek olması ve kontratlı işçi olması sebebi ile hareketinin karşılığının kontratının feshi olması kıymetlendirilerek, disiplin amirliğinin talebi bakımından ‘karar verilmesine yer olmadığına’ karar verilmiş, bunun üzerine davacı hakkında … Asliye Ceza Mahkemesinin … tarihinde mutlaklaşan … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla ”Kamu Kurum ve Kuruluşlarındaki Eşya Hakkında Hırsızlık, Bina İçinde Koruma Altına Alınmış Olan Eşya Hakkında Hırsızlık” hatasından cezaya mevzu cürmün vasıf ve mahiyeti, aksiyonun sübut bulması, davacının vazife yaptığı Kurumun özellikleri ve … 1 Nolu T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunun … tarih ve … sayılı ek kararındaki teklifi münasebet gösterilerek Bakanlıkça uygun görülmesi halinde … İsimli Yargı Birinci Derece Mahkemesi Adalet Komitesinin …tarih ve …/… sayılı kararıyla kontratı feshedilmiş, anılan kararın Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğünün … tarihli istemiyle uygun görülmesi üzerine temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. unsurunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendinde, ”Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak” fiili, devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren fiil ve haller ortasında sayılmış; 131. hususunda ise, “Aynı olaydan ötürü memur hakkında ceza mahkemesinde kovuşturmaya başlanmış olması disiplin kovuşturmasını geciktiremez. Memurun ceza kanununa nazaran mahkum olması yahut olmaması halleri, ayrıyeten disiplin cezasının uygulanmasına mani olamaz.” kararına yer verilmiştir.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun “Hükmün Açıklanması ve Kararın Açıklanmasının Geri Bırakılması” başlıklı 231. unsurunun beşinci fıkrasında, “Sanığa yüklenen hatadan ötürü yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl yahut daha az periyodik mahpus yahut isimli para cezası ise; mahkemece, kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Uzlaşmaya ait kararlar gizlidir. Kararın açıklanmasının geri bırakılması, kurulan kararın sanık hakkında bir hukuksal sonuç doğurmamasını tabir eder.” kararına; yedinci fıkrasında, “Açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen kararda, mahküm olunan mahpus cezası ertelenemez ve kısa vadeli olması halinde seçenek yaptırımlara çevrilemez.” kararına; sekizinci fıkrasında, “Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde sanık, beş yıl mühletle kontrol mühletine tabi tutulur.” düzenlemesi yer almaktadır.

HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
657 sayılı Kanun kararları kapsamında ceza mahkemesi kararlarının, disiplin cezalarına tesirinin kıymetlendirilmesi gerekmektedir. Disiplin cezasının sebebini oluşturan aksiyon ve davranışlar, birebir vakitte ceza kanununda da kabahat sayılabilir. Bu durumda, disiplin cezası yaptırımı ile birlikte ceza yaptırımı da uygulanabilir. Bu iki yaptırım tipinin tüzel desteği, emel ve sonuçları birbirlerinden farklıdır. Ceza yargılamasında hatanın niteliği ve kanıtların takdirinde uygulanan prensip ve kurallar ile disiplin hukuku açısından uygulanan unsur ve kurallar birbirinden farklı olduğundan; yönetimin, kamu vazifelisi hakkında disiplin cezası vermemesi, ceza mahkemelerince ceza verilmesine tüzel pürüz oluşturmayacağı üzere, tıpkı halde, ceza yargılaması sonucu beraat kararı verilmiş olmasının, disiplin cezası verilmesine mahzur teşkil etmeyeceği de açıktır.

Ancak, katılaşan ceza yargılaması sonucunda hatanın ögelerinin oluşmadığı ya da kabahatin o kişi tarafından işlenmediği gerekçesiyle verilen beraat kararının, disiplin cezası bakımından da yalnızca birebir kabahat nev’i bakımından bağlayıcı olacağı; bir diğer sözle, ceza yargılamasının (beraat kararının) konusunu teşkil eden kabahat, disiplin hukuku tarafından de tıpkı hata kapsamında kıymetlendirilerek disiplin cezası verilemeyeceği kuşkusuzdur.

Öte yandan, ceza yargılaması sonucunda cürmün ögelerinin oluşmadığı gerekçesiyle ya da kanıt yetersizliğinden ötürü hakkında beraat kararı verilen memurun aksiyon, tavır ve davranışlarının bir diğer disiplin hatası kapsamına girmesi halinde, disiplin hukuku tarafından disiplin cezası ile cezalandırılmasına hukuksal bir mani bulunmamaktadır.

Davacının üzerine atılı bulunan ve disiplin soruşturmasına husus olan fiillerin birebir zamanda Türk Ceza Kanunu kapsamında da hata teşkil etmesi nedeniyle yargılandığı davada, …Asliye Ceza Mahkemesinin… tarih ve E…., K…. sayılı kararı ile bina içinde koruma altına alınmış olan eşya hakkında hırsızlık cürmünü işlediği gerekçesiyle neticeten 1 yıl, 4 ay, 20 gün mahpus cezası ile cezalandırılmasına ve kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiği ve bu kararın itiraz edilmeksizin 14/06/2011 tarihinde katılaştığı görülmektedir.

Yukarıda da belirtildiği üzere, disiplin cezasına husus olan aksiyonun tıpkı zamanda Türk Ceza Kanununa nazaran de cürüm olması halinde ceza davasında verilecek kararın disiplin cezasını etkileyeceği açık olup, ceza yargılaması sonucunda “bina içinde koruma altına alınmış olan eşya hakkında hırsızlık” kabahati ile ilgili olarak verilen; “hükmün açıklanmasının geri bırakılması” kararı, davacı hakkında hukuksal bir sonuç doğurmadığı üzere, masumiyet karinesi kapsamında “bina içinde koruma altına alınmış olan eşya hakkında hırsızlık” fiilinin sabit olduğu sonucuna ulaşıldığından bahisle disiplin cezası ile cezalandırılmasının, masumiyet karinesinin ihlali sonucunu doğurduğu da açıktır.
Lakin, disiplin cezasına temel olan soruşturma raporunun incelenmesinden; fiilinin işleniş formu ve niteliği, ortaya konulan kanıtlar ile şahit tabirleriyle kanıtlanan ve 657 sayılı Kanun’un 125. unsurunun birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendinde tabirini bulan; “Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlere bulunmak” fiilinin karşılığı olarak kontratlı işçi olan davacı hakkında tesis edilen mukavelenin feshine ait süreçte sonucu prestijiyle hukuka terslik bulunmadığından; Bölge Yönetim Mahkemesi kararının münasebetinde hukuksal isabet bulunmamakta ise de, bu konu anılan kararın bozulmasını gerektirir nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu sürecin iptaline, süreç nedeniyle mahrum kaldığı nakdî haklarının her bir alacak için başka farklı olmak üzere hakediş tarihinden ödemenin yapılacağı tarihe kadar hesaplanacak yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine ve özlük haklarının iadesine ait Yönetim Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf müracaatının kabulü, Yönetim Mahkemesi kararının kaldırılması ve davanın reddi yolundaki temyize husus … Bölge Yönetim Mahkemesi… İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının üstte belirtilen münasebet ile ONANMASINA,
3. Temyiz masraflarının istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Kullanılmayan … -TL yürütmeyi durdurma harcının davacıya iadesine,
5. 2577 sayılı İdari Yargılama Yolu Kanunu’nun 50. unsuru uyarınca, bu onama kararının taraflara bildirisini ve bir örneğinin de … Bölge Yönetim Mahkemesi …. İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen belgenin … Yönetim Mahkemesine gönderilmesine, kesin olarak, 17/10/2024 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Kaynak: Memurlar