Cet Tohumu Ticari Tohumla Rekabet Edebilir mi?

Ata tohumunu ve ticari tohumu ne kadar tanıyoruz?

Gündemden neredeyse hiç düşmeyen cet tohumu ya da lokal tohum ya da yerli tohum, ticari tohum çeşitleri ile rekabet edebilir mi?

Tohumları rekabete bahis etmeden evvel hem cet tohumunu hem ticari tohum çeşitlerini yanlışsız tanımlamak, özelliklerini ve farklarını uygun bilmek gerekiyor.

Ata tohumu geçmişten günümüze kırsalda, köylerde üretilip yıldan yıla aktarılarak bugüne gelmiş olan sayıları ve ölçüsü sonlu tohumlar olup, mevcut özelliklerini geliştirmek için üzerinde rastgele bir çalışma yapılmamış tohumlar olarak bilinir.

Ticari tohum çeşitleri ise üzerinde ıslah çalışmaları yapılarak bilhassa randıman istikametinden geliştirilmiş, özellikleri dahilinde tescil edilerek ticarete mevzu edilmiş, ekonomik bedeli olan çiftçilerimizin ve üreticilerimizin tercih ettikleri tohumlardır.

Ata tohumu ve ticari tohumun farkları nelerdir?

Ata tohumu ile ticari tohum çeşitleri ortasında bilinen ve çeşitli metotlarla tespit edilen farkları sıralayacak olursak; genel manada en bilinen tarafı ile ata tohumu verimli değildir, randıman oranı düşüktür. Ticari çeşitlerin randıman oranı epeyce yüksektir.

Ata tohumu birtakım hastalık ve zararlılara karşı ticari çeşitlere nazaran daha sağlam kabul edilir. Ticari çeşitlerin kimi hastalıklara karşı hassasiyeti mevcuttur lakin randımanı yüksek olduğu için hastalık ziyanını minimuma indirmek mümkündür.

Ata tohumu ile ticari tohumların genetik yapılarında fark olmamasına rağmen besin kıymeti ve lezzetlilik açısından cet tohumu ticari tohuma nazaran daha çok kabul görür.

Ata tohumunun ticari tohum çeşitleri kadar çoğaltılması ve yaygınlaştırılması ihtimali zayıftır. Ayrıyeten cet tohumunun pazar bahtı yoktur. Münasebetiyle ekonomik bedeli de çok sonludur.

Ata tohumu genetik çeşitlilik açısından kıymetlidir. Ticari tohumlara genetik malzeme olarak alt yapı oluşturmaktadır. Ticari çeşitlerin geliştirilmesinde alt yapı olma takviyesi büyüktür. Esasen ticari çeşitlerin kaynağı bir tarafıyla cet tohumlarıdır.

Ata tohumlarının randımanları ticari tohumlardan genel olarak düşüktür. Buğdaydan örnek verecek olursak; ticari çeşitlere nazaran yaklaşık 1/6 ile 1/10 oranında cet tohumlarında randıman düşüklüğü vardır. Bu tarafıyla cet tohumu ülke nüfusunu doyuracak ve ticari olarak üretime katkı sunacak durumda değildir. Bu nedenle de Cet tohumunun ticari tohum çeşitleri ile rekabet etme bahtı yoktur. Ayrıyeten cet tohumu üzerinde ıslah çalışması yapmadan randımanını artırma ihtimali yoktur.

Ata tohumu nasıl gündem edilmeli?

Ata tohumunu, birbirine girmiş tartışmaların içine sokmak, popülist anlayışlara kurban etmek yerine her bahiste olduğu üzere kendi varlığının sonları içinde düşünmek daha faydalı olacaktır.

Bunun içinde öncelikle hem kültürel hem biyolojik çeşitlilik açısından bir miras olarak kabul edilmeli, korunmalı ve varlığını emniyetli ellerde sürdürmelidir. Tarım ve Orman Bakanlığının bu hususta en faal ve sağlam kurallarda çalışmalar yaptığı bilinmektedir. Cet tohumunun korunması ve sürekliliğinin sağlanması için Bakanlığın projeli ve faal çalışmalarının öne çıktığı görülmektedir.

Ata tohumu şu anda kullanıldığı üzere tarımın Ar-Ge çalışmalarında daha yaygın olarak kullanılmasının yolları aranmalıdır.