Cemre Su Salur: ‘Kendi Var İsmi Yok, salt bir oyun değil, bir deneyim’

“Yürekli ve sadık bir askerin güç ile yozlaştığı bu ünlü kıssanın teatral enstalasyonu “Kendi Var İsmi Yok” Endless Arka Taksim’in 2 katı ve 4 farklı alanında gerçekleşir. Seyircilerin oyunun tamamını alan değiştirerek deneyimleyeceği yapımda performans boyunca bir yarısı Cadılar’ı bir öbür yarısı ise Macbeth’i takip edecektir. Tıpkı anda yalnızca 20 kişinin deneyimleyebileceği bu performansta ani sesler, cinsel öğe, kan, ani ışık değişimleri bulunmaktadır ve epeyce karanlıktır.

Oyun boyunca takip edilecek karakter seçimi kura ile kararlaştırılacaktır. Kurada çekilen karakter dışında bir başka karakterin gözünden kıssayı deneyimlemek isteyen seyircilerimiz bir sonraki gelişlerinde biletlerini yarı fiyatına ile temin edebilecektir.”

Oyuncular: Cemre Beygüven, Ayşegül Demir, Ömer Gülşen, Hakan Karaca, Mizgin Özel, Yiğit Paşaoğlu, Ahmet Saim ve Dilara Yiğit.

Tiyatro VOID’ın yedinci oyunu “Kendi Var İsmi Yok” geçtiğimiz günlerde perdelerini açtı. Kaygı dolu bir “Macbeth” uyarlaması olan oyun, yoluna alkışlarla devam ederken biz de oyunun proje tasarımcısı ve yönetmeni olan Cemre Su Salur’a sorularımızı yönelttik.

Kendi Var İsmi Yok, Direktör: Cemre Su Salur, VOID

‘EN BÜYÜK HAYALLERİMDEN BİRİ MACBETH’İ YEREBATAN SARNICI’NDA SAHNELEMEK’

“Kendi Var İsmi Yok” oyununu yapmaya nasıl karar verdiniz?

Uzun vakittir “Macbeth” oyununun öykü akışının, teatral bir enstalasyon olarak kurgulanmaya çok müsait olduğunu düşünüyorum. Hatta ortaokul sondan beri en büyük hayallerimden biri “Macbeth”i Yerebatan Sarnıcı’nda sahnelemek. Bununla birlikte, geçen sene Endless Arka Taksim’in sanat programlamasının başında olan Metecan Enderer’in imal takviyesi ile tahminen de günü geldiğinde Yerebatan Sarnıcı’nda da sahnelenebilecek oyunun temelini atmış bulunduk.

Oyuncu takımı nasıl bir ortaya geldi pekala?

Geçtiğimiz haziran ayında bir açık davet duyurusu gerçekleştirdik, yüze yakın müracaattan 63 aktörün katıldığı bir seçmeye tanıklık ettik. Seçmenin sonucunda sekiz aktörden oluşan bir kadroyu bir ortaya getirdik.

Cemre Su Salur

‘ENDLESS ARKA TAKSİM HARİKULADE BİR ALAN AÇTI’

Bu oyuna yalnızca bir “Macbeth” uyarlaması deyip geçmek sıkıntı. Üzerine konuşulacak çok şey var. Evvel yer kullanımından bahsedelim istiyorum. Bu oyunda alıştığımız üzere bir sahne kullanımı kelam konusu değil. Oyun 2 katlı bir alanda ve 4 farklı yerde geçiyor. İzleyiciler de oyunu takip ediyorlar. Bize bu tercihinizin nedenlerini açıklar mısınız?

Ben deneysel tiyatro mezunuyum ve konservatuvar boyunca çokça interaktif, yerleştirme tiyatro yapımları deneyimledim. Farklı teatral tecrübeler, mezun olduktan sonra da projelerimde sürdürdüğüm bir araştırma oldu. Pandemide, performansçılar ve ses tasarımcılarından oluşan “It’s Us: Ophelia” isimli bir performans kolektifi kurduk. Evvel dijital gerçekleşen performanslarımızı daha sonrasında canlı kurgulamaya başladık. Farklı alanlarda var olan, öykü akışı olmayan performatif enstalasyonlarımız beni heyecanlandırmıştı ve bu hissi tiyatroya nasıl uygulayabileceğimin arayışındaydım. İzlemememe karşın New York’ta bir otelde sahnelendiğini duyduğum, büsbütün hareket tiyatrosu olarak kurgulanan ve bir interaktif “Macbeth” tecrübesi olan “Sleep No More”un başarısı da beni hayli etkilemişti. Bu ünlü yapım, kalbimde her vakit sahnenin dışına taşması gerektiğine inandığım “Macbeth” yerleştirmesine inancımı daha da köklendirmişti. Endless Arka Taksim’in mekânsal yapısı, projeye inancı, bu türlü bir projenin tüm operasyonunu ve haritasını oluşturabileceğim ve deneyebileceğim harikulade bir alan açtı. Ben de uzun vakittir kurgulamak istediğim, kıssa akışını farklı bir biçimde kanalize edebileceğim, yerin farklı katlarında yaşatabileceğim ve izleyicisine neredeyse hudut tanımayan bir teatral “Macbeth” enstalasyonunu oluşturma fırsatı bulmuş oldum.

Beri yandan; izleyiciler oyuna girmeden kimi takip edeceklerini seçiyorlar ve iki kümeye ayrılıyorlar. Bir küme oyun uzunluğu cadıları takip ediyor, başka kümeyse Macbeth’i. Pekala bu fikir nasıl ortaya çıktı?

Açıkçası, “Macbeth” denince aklıma gelen niyetler silsilesi beni bu seçime yöneltti: Biz tüm oyun boyunca Macbeth’in özgür iradesiyle gerçekleştirdiği seçimleri mi yoksa Cadılar’ın manipülasyonunun sonucu gerçekleşenleri mi deneyimleriz? Cadılar nitekim var mıdır yoksa Macbeth ve Banquo’nun savaş sonrası TSSB (travma sonrası gerilim bozukluğu) belirtileri sonucu oluşan halüsinasyon gölge niyetleri midir? Zihnimde beni ortada bırakan, bana farklı yollar sunan bu fikirlerin ayrımı ve çeşitliliği, seyirciyi de tıpkı formda ikiye ayırmama teşvik etti. Beni, tüm akışın iki farklı gücün kararı ile ilerlemesi gerektiğinin sonucuna vardırdı.

‘BİR ENDİŞE TİYATROSU’

Oyunun dikkat çeken yanlarından biri de ses ve ışık kullanımı. Çok sert ve keskin bir ışık ve ses kullanımıyla karşılaşıyoruz. Oyunu yer mekân gezerken bu tercih bizi bazen ürpertiyor. Tabiri caizse bir dehşet atmosferi kelam konusu, o denli değil mi?

Kesinlikle, hatta “Kendi Var İsmi Yok” yapımını bir endişe tiyatrosu olarak da tanımlayabiliriz.

“Kendi Var İsmi Yok”ta yer da bir karakter halini almış durumda. Pekala oyunu ilerleyen süreçte diğer sahnelere yahut kentlere götürme fikriniz var mı? Şayet varsa oralarda ne üzere değişiklikler düşünüyorsunuz?

Çok istiyoruz lakin her yeni yer orijinal bir kurgu ve operasyon manasına geliyor. Şayet bize bu adaptasyon mühleti ve alan tanınırsa neden olmasın.

‘SHAKESPEARE BİR MÜELLİFTEN, ŞAİRDEN FAZLASI’

“Kendi Var İsmi Yok” yeniden yere ilintili olarak her oyunda az sayıda izleyicinin karşısına çıkıyor. Estetik olarak çok hoş lakin ticari olarak riskli görülebilecek bu tercihiniz hakkında neler söylemek istersiniz?

Oldukça büyük bir risk, daima değerlendirmeye aldığımız bir durum. Ama “Kendi Var İsmi Yok” yalnızca bir oyun değil, bir tecrübe. Bu tecrübesi yürütürken her performans gecesi birçok öge ile karşı karşıyayız, seyirci operasyonu, farklı yerlerde tıpkı anda çeşitli sahnelerin gerçekleşmesi bunlardan yalnızca kimileri. Şimdilik seyircimizi, işleyişimiz ve alan darlığımızdan dolayı kısıtlı tutmak zorundayız. Bir bakıma, bu durumun epey özel ve samimi bir tecrübe yarattığını da ayrıyeten belirtmek isterim. Seyircinin oyun ile ortasında olan çizginin neredeyse yok denecek kadar ince olması çok heyecan verici bir durum. Prodüksiyonumuzu bu koşullar altında sürdürebildiğimiz kadar sürdüreceğiz. Tahminen bu türlü demek de gerçek değil zira imkânlarımız kısıtlı olsa dahi, yolunun açık olacağına çok inanıyorum.

Shakespeare oyunları yüzlerce yıldır, dünyanın farklı yerlerinde yüzlerce farklı biçimde uyarlandı ve uyarlanmaya da devam ediyor. İzleyicilerin Shakespeare’e, onun çatışmalarına ilgi göstermeyi sürdürmelerini neyle açıklamak lazım?

Onun hiperrealistik toplumsal hassasiyetinin büyüklüğünün bizi ona geri döndürdüğünü düşünüyorum. O bir müelliften, şairden fazlası. Çok sevdiğim bir profesörüm bana Freud’dan evvel Shakespeare vardı kederi. Bugüne kadar, onun dışında, bildiğimiz hangi oyun muharriri, aktörlerin içsel dünyasında neler yaşaması gerektiğinin haritasını repliklerdeki sessiz ve sesli harfler, söylediklerinden ne kadar emin olup olmadıklarını bir mısradaki hece eksikliği yahut fazlalığı üzerinden kurgulamış? Oyuncunun duygusal teslimiyeti için söz sıralaması ile bir taslak oluşturmuş? Bu akıl almaz bir durum. Shakespeare oynaması, orjinal lisanında, o kadar büyük bir keyif ki, o kadar tatmin edici ki, her replik üzerinize en âlâ terziler tarafından dikilmiş elbiseler üzere giydirir lisanınızı. En tatmin edici tartışmaları nefes aldırır hâlâ sahnede bizlere. Direktör olmanın dışında bir aktör olarak en keyifli sahne çatışmalarımı Shakespeare sahnelerimde yaşadığımı söyleyebilirim. Daima Shakespeare için güç ve komplike olduğu söylenir, sıkıcı bulunur, onun lisanından korkulur, ki üniversiteden evvel ben de bu türlü yargılar ile yaklaşırdım ama artık aksini savunanlardanım. Bir Shakespeare metninin, orjinal lisanında çalışıldığında tiyatrocuya öğretisi ve getirisi çok diğerdir. Her şeyden evvel çok nettir ve netliği size teslim olmanız için kucak açar. Onun akıntısına kendinizi bırakırsınız, o sizi gitmek istediğiniz yere götürür ve bu seyahatte size teslimiyeti öğretir.

Son olarak bize VOID’dan bahseder misiniz? VOID’da öteki neler oluyor?

VOID, 2015’te konservatuvar ikinci sınıfta kurduğum bir oluşum. Bir performans ve tiyatro üretim kuruluşu. VOID’un temeli hiperrealistik, şiirsel, teatral sözün yüceltildiği, şahsileştirildiği metaforlarla dolu diyarlar yaratmak. Edebi referanslar ile kültürel hafızamızın vücutlarımızda ve kimliklerimizde nasıl yankılandığını araştırır. “Kendi Var İsmi Yok” VOID’un yedinci yapımı. Ayrıyeten dördüncü dönemine giren, küçüklüğünde kuleye kapatılmış bir prensesin geçirdiği varlık krizini ele alan oyunumuz “var-mış” bahar itibariyle sergilenmeye devam edecektir.

Kaynak: Gazete Duvar