Belirsizlikle aramız neden bu kadar makûs?

Bir imtihandan çıktınız, nasıl geçtiğinden emin değilsiniz. İş görüşmesinden sonra karşılık bekliyorsunuz. Arkadaşlarınız bir plan yapmış lakin sizi çağıracaklar mı, muhakkak değil. Bu cins anlar çabucak hepimizin hayatında var. Lakin kimilerimiz için bu belirsizlik hali sırf can sıkıcı değil, adeta dayanılmaz. Neden kimi beşerler belirsizlikle daha kolay baş ederken, kimileri için küçük bir bilinmezlik bile büyük bir tehdit üzere hissediliyor?

BELİRSİZLİĞE TAHAMMÜLSÜZLÜK NEDİR?

Belirsizlik, bir durum hakkında kâfi bilgiye sahip olmamak manasına gelir. Hepimiz vakit zaman bu çeşit durumlarla karşılaşırız. Lakin kimi bireyler, bu belirsizliğe tahammül edemez hale gelir. Muhtemel olumsuz senaryoları düşünür, durumu denetim etme gereksinimi duyar ve yaşadığı tasayı hafifletmek için daima tahlil arar. Meğer kimi şeyler bizim denetimimizde değildir. Bu gerçeği kabullenmek bile başlı başına güç olabilir.

GÜNLÜK HAYATTA BELİRSİZLİKLE NASIL BAŞA ÇIKIYORUZ?

Belirsizlikle baş etmekte zorlanan bireylerin ortak kimi eğilimleri vardır. Örneğin:

Karar verirken daima diğerlerinin onayını aramak, Her şeyi denetim etme gayreti, İşleri paylaşmaktan kaçınmak, Meçhullüğü ortadan kaldırmak için daima meşgul kalmak, Sonucu kestirilemeyen işleri ertelemek.

Bunlar birden fazla vakit farkında olmadan geliştirdiğimiz başa çıkma stratejileridir. Lakin uzun vadede ruhsal yorgunluğa, tükenmişliğe ve çeşitli ruhsal sıkıntılara yer hazırlayabilirler.

NELERİ DENETİM EDEBİLİRİZ, NELERİ EDEMEYİZ?

Hayatta iki tıp alan vardır: denetim edebileceğimiz ve edemeyeceğimiz alanlar.

Kontrol edebileceğimiz alanlar:

Seçimlerimiz, davranışlarımız, beklentilerimiz, fikirlerimiz.

Kontrol edemeyeceğimiz alanlar:

Başkalarının his ve davranışları, vakit, gelecek, hava durumu ya da dünya gündemi.

Bu ayrımı yapabilmek, zihinsel gücümüzü yanlışsız yere yönlendirebilmek açısından hayli kıymetlidir.

BELİRSİZLİKLE BAŞA ÇIKMA KAPASİTEMİZİ NE BELİRLER?

Kimi beşerler yeni tecrübelere daha açıktır, risk alabilir, bilinmezlik içinde hareket edebilir. Bazıları ise tanıdık olanı tercih eder, alışkanlıklarından kolay kolay vazgeçemez. Bu farklılıklar; geçmiş tecrübelerden, çocuklukta kurulan inanç hissinden, toplumsal etraftan ve kişilik özelliklerinden kaynaklanır.

Kendinize küçük bir test uygulayabilirsiniz:

Yeni yerler keşfetmeyi mi seversiniz, yoksa daima birebir rotayı mı tercih edersiniz?

Yeni bir sinema önerildiğinde merakla izler misiniz, yoksa daha evvel sevdiğiniz bir sineması tekrar mı izlemeyi seçersiniz?

Bu çeşit sorular, belirsizliğe ne kadar açık olduğunuzu anlamanıza yardımcı olabilir.

NE VAKİT DAYANAK ALMALIYIZ?

Eğer belirsizlik hayat kalitenizi düşürmeye başladıysa, kanılarınızın odağına yerleştiyse ve günlük işlevselliğinizi bozuyorsa, bir uzmandan dayanak almak kıymetlidir. Zira belirsizliğe tahammülsüzlük; tasa bozuklukları, obsesif kompulsif bozukluk, depresyon ya da yeme bozuklukları üzere ruhsal problemlerin gelişiminde tesirli olabilir.

Sonuç olarak; meçhullükten büsbütün kaçmak mümkün değil. Lakin onunla daha barışçıl bir ilgi kurmak, tasayı azaltmanın ve hayat kalitesini artırmanın anahtarlarından biri olabilir.