ABD’nin ‘çip’ kararı sonrası Çin’den kritik madenlere ihracat kısıtlaması

Çin Ticaret Bakanlığı, askeri ve sivil ikili kullanıma sahip eser ve gereçlerin ABD savunma endüstrisi üreticilerine ihracatının yasaklandığını açıkladı. Çin’in ABD’ye yönelik ihracat kısıtlaması adımı, Joe Biden idaresinin 2 Aralık Pazartesi günü Çin’e çip kesiminde ek kısıtlamalar getirmesinin akabinde geldi.

AA’nın aktardığına nazaran, Çin Ticaret Bakanlığı’nın açıklamasında, savunma ve silah sistemlerinde yaygın kullanılan galyum, germanyum ve antimuan üzere kritik madenler ve muhteşem sert malzemelerin ABD’ye ihracatının ‘ilke olarak’ yasaklandığı belirtilerek batarya ve yakıt hücrelerinin üretimi ile savunma ve uzay-havacılık kesimlerinde yaygın kullanılan grafitin ihracatının denetim altına alınacağı kaydedildi. Açıklamada, önlemlerin Çin’in ihracat denetim maddelerine uygun olduğu, ulusal güvenliği teminata aldığı ve milletlerarası nükleer silahlanmanın önlenmesi yükümlülüklerinin gereğini yerine getirdiği tabir edildi.

NADİR METALLERİN ÜRETİMİNİN YAKLAŞIK YÜZDE 70’İ ÇİN’DE

Nadir metallerinin yaklaşık yüzde 70’ini üreten Çin, global sürece kapasitesinin ise yüzde 85’ine sahip pozisyonda bulunuyor. ABD Jeolojik Araştırma Kurumu (USGS), 15 Ekim’de yayınladığı raporda, Çin’in galyum ve germanyum üzere kritik madenlerin ihracatını yasaklamasının ABD’nin gayrisafi yurt içi hasılasında 3,4 milyar dolar kayba yol açacağı ihtarında bulunmuştu. USGS’nin datalarına nazaran Çin, 2019 ile 2022 yıllarında ABD’nin ithal ettiği germanyumun yüzde 54’ü ve antimuanın yüzde 63’ü Çin’den alınmıştı. Çin, dünyanın galyum üretiminin yüzde 89’unu, grafit üretiminin ise yüzde 77’sini sağlıyor.

Pekin idaresi, daha evvel çip üretiminde kullanılan galyum ve germanyumun ihracatını 1 Ağustos 2023’ten itibaren kısıtlama kararı almıştı. Elektrikli araç bataryalarında kullanılan grafit ve türev eserlerinin ihracatı da 1 Aralık 2023’ten itibaren müsaadeye tabi kılınmıştı.

ABD’DEN ÇİN’İN ÇİP BÖLÜMÜNE EK KISITLAMALAR

Çin, ABD’ye yönelik adımı, Joe Biden idaresinin 2 Aralık Pazartesi günü Çin’e çip kesiminde ek kısıtlamalar getirmesinin akabinde geldi. ABD Ticaret Bakanlığı’na bağlı Sanayi ve Güvenlik Ofisi (BIS), 24 tip çip üretim donanımı ile yarı iletkenlerin geliştirilmesinde kullanılan üç kategori yazılıma ihracat kısıtlaması getirildiğini bildirmişti. Kısıtlamalar kapsamında ayrıyeten yapay zeka sistemlerinde kullanılan Yüksek Bant Genişlikli Hafıza (HBM) çiplerinin Çin’e ihracatı yasaklanmıştı.

Öte yandan, Ticaret Bakanlığı 140 Çin şirketini ‘varlık listesine’ alırken ABD şirketlerinin bu şirketlere ihracatını denetim altına almıştı. ABD Ticaret Bakanı Gina Raimondo, kısıtlamaların Çin’in çip teknolojisini ileri askeri teknolojiler ve silah sistemlerinin geliştirilmesinde kullanmasını engellemeyi amaçladığını vurgulamıştı.

Bakan Raimondo, konuya ilişkin olarak, “Kısıtlamalar, ABD’nin, Çin Halk Cumhuriyeti’nin askeri çağdaşlaşmasında kullandığı en ileri teknoloji çipleri üretme kabiliyetine ket vurmak için bugüne dek getirdiği en güçlü kontroller” sözünü kullanmıştı.

ÇİN: ABD, İHRACAT DENETİMLERİNİ İSTİSMAR EDİYOR

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lin Cien, başşehir Pekin’de düzenlenen olağan basın toplantısında, ABD’nin ihracat denetimlerini istismar ederek Çin’i engellemeye ve bastırmaya çalıştığını savunmuştu. Çin’in ABD’nin ulusal güvenlik kavramının hudutlarını çok esnetmesine karşı olduğunu söz eden Sözcü Lin, kısıtlamaların tüm ülkelerin çıkarlarına ziyan vereceğini kaydederek Çin’in, kendi şirketlerinin legal ve yasal haklarını ve çıkarlarını korumak için kararlı önlemler alacağı iletisini vermişti.

Kısıtlamalar, 20 Ocak’ta görevi ABD’nin 47’nci başkanı seçilen Donald Trump’a devretmeye hazırlanan Demokrat Partili Joe Biden idaresinin Çin’e çip dalında uyguladığı kısıtlayıcı ve muhafazacı önlemlerin sonuncusu olmuştu.

BUGÜNE KADAR HANGİ KISITLAMALAR GETİRİLDİ?

Biden idaresi, ABD’nin ulusal güvenliğini tehdit edebilecek kilit teknolojilerin transferini önlemeyi, Çin ile rekabet stratejisinin merkezine koymuştu. 10 Ağustos 2022 tarihinde Lider Biden’ın onayıyla yürürlüğe giren Çip ve Bilim Yasası, Çinli üreticilerin ileri çip teknolojilerine erişimine getirdiği kısıtlamalarla Washington’ın, Çin’in bu bölümdeki teknolojik kabiliyetine set çekme niyetini açıkça ortaya koymuştu.

BIS, 7 Ekim 2022’de, ortalarında Çin’in en büyük bellek çipi üreticisi Yangzte Memory Technologies ve en büyük yarı iletken donanım üreticisi Naura Technology Group’un bulunduğu 31 şirket ve kurumun İhracat Denetim Listesi’ne alındığını bildirilmişti.

Öte yandan, Lider Biden, ihracat kısıtlamalarına ek olarak, 10 Ağustos 2023’te, Çip ve Bilim Maddesi’nin kabulünün yıl dönümünde imzaladığı başkanlık kararnamesiyle yarı iletkenler ve mikro-elektronik, kuantum bilgi teknolojileri ile yapay zeka sistemlerinin olduğu üç kritik teknoloji alanında Amerikan şirketlerinin Çin’de teşebbüs sermayesi ve pay paydaşlığı yatırımları yapmasına kısıtlama getirmişti.

(ANADOLU AJANSI)

Kaynak: Gazete Duvar