Vergi rekortmeni vilayet belirli oldu: İstanbul’u geride bıraktı

Türkiye’nin metropolü İstanbul, ekonomik faaliyet hac­minin büyüklüğü, ban­kacılık ve hizmetler başta birçok dalın merkezi olması, ülkenin en büyük sana­yi kuruluşlarını bünyesinde ba­rındırması hasebiyle devletin en çok vergi topladığı vilayet olarak iktisadın merkezi olmayı 2024 yılında da sürdürdü.

İstanbul kendi hacminin üzerine çıkarken pastadaki hissesini daha da artırdı. Kişi ba­şına ortalama vergi ölçüsünde ise Kocaeli İstanbul’u bir defa daha geride bıraktı. Toplam vergi­nin 3 trilyon 877,4 milyar lirası İstanbul’da tahakkuk ederken, tahsilatın da 3 trilyon 567,9 milyar liralık kısmı bu vilayette gerçekleşti.

2024’TE NE KADAR VERGİ TOPLANDI?

HalkTV’nin Hazine ve Maliye Bakan­lığı bütçe bilgilerinden derlediğine nazaran, 2024 yılında ülke genelinde vergi tahakkuku evvelki yıla gö­re yüzde 55,9 artışla 8 trilyon 367,6 milyar, tahsilatı ise yüz­de 62,3 artışla 7 trilyon 304,9 milyar lira oldu.

2024 yılı boyunca ülke gene­linde toplanan verginin kişi ba­şına ortalama fiyatı 85 bin 565 liraya gelirken, bu meblağ vilayetlere nazaran büyük değişiklikler gösterdi. Kişi ba­şına vergi tah­silat ölçüsüne nazaran yapılan sı­ralamada, TÜPRAŞ, Ford, Ço­lakoğlu, Şişecam, Hyundai, Enerjisa, Aygaz üzere büyük sa­nayi kuruluşlarına konut sahipli­ği yapan Kocaeli 358 bin 91 lira ile 81 vilayet içinde açık orta birinci oldu. Bu vilayette kişi başına vergi tahsilatı, Türkiye ortalaması­nın 4,2 katı seviyesinde gerçek­leşti.

İSTANBUL İKİNCİ SIRADA

Ekonomisi en büyük an­cak çok yüksek nüfusa sahip vilayet olan İstanbul ise kişi başına or­talama yıllık vergi tahsilatında 227 bin 896 lira ile Kocaeli’nin akabinde ikinci sırada yer al­dı. Tarım dalı katma değe­ri en yüksek vilayetlerden İzmir, kişi başına 152 bin 673 lira vergi ile üçüncü, en büyük nüfusa sahip ikinci vilayet olan ve son yıllarda sa­nayisi süratle gelişen Ankara 134 bin 840 lira ile dördüncü, liman kenti Mersin de 78 bin 884 lira ile beşinci sırada yer aldı.

Bu vilayetleri, kişi başına 75 bin 138 lira vergi ile Yalova, 63 bin 847 lira ile Tekirdağ, 56 bin 573 lira ile Bursa, 42 bin 183 lira ile turizm kenti Antalya ve 35 bin 560 lira ile yeniden turizm katma kıymeti yüksek vilayetlerden Muğla izledi.

Kişi başına ödenen ortalama vergi ölçüsü en düşük vilayetler ise 5 bin 494 lira ile Şırnak, 6 bin 127 lira ile Hakkâri ve 6 bin 349 lira ile Muş oldu.

DEPREM BÖLGESİNDE ERTELEME

2024’te vilayetler bazında vergi tahsilatının, geçmiş yıllardan devreden meblağları da kapsayan tahakkuka oranında da yüzde 95’le Kocaeli birinci sırada yer aldı. Yıl içinde yapılan tahsilatın toplam tahakkuka oranında bu ili sırasıyla yüzde 92 ile İstanbul, yüzde 90,5 oranı ile Erzurum ve Samsun, yüzde 90,4’le Bayburt, yüzde 89,7 ile Yalova, yüzde 89,5’le Erzincan, yüzde 89,1 oranı ile Kırşehir ve Rize ve yüzde 89’la Çanakkale izledi.

Tahsilat/tahakkuk oranının en düşük olduğu vilayet ise sarsıntı münasebetiyle gidilen ertelemelerin de tesiriyle Maraş oldu. Bu vilayette vergi tahsilatının tahakkuka oranı geçen yıl yüzde 22,7 seviyesinde kaldı. Şırnak yüzde 42,8, Malatya yüzde 51,3, Mardin yüzde 56,3, Adıyaman yüzde 57,5’le tahsilat/tahakkuk oranı en düşük öteki vilayetleri oluşturdu. Vergide 81 vilayet ile merkez muhasebe ünitesi toplamında geçmişten gelen alacakların da üzerine eklenmesiyle oluşan kümülatif tahakkuk fiyatına nazaran 2023 yılında yüzde 83,9 olan Türkiye geneli tahsilat oranı, 2024’te yüzde 87,3’e yükseldi.

TOPLAM VERGİNİN YARISI İSTANBUL’DAN

Önceki yıla nazaran İs­tanbul’da vergi tahakkuku yüz­de 61,8, tahsilatı yüzde 66,6 art­tı ve tahsilatın tahakkuka oranı yüzde 89,4’ten yüzde 92’ye yük­seldi. Ülke geneli toplam tah­silatta İstanbul’un 2023 yılın­da yüzde 47,6 olan hissesi, geçen yıl yüzde 48,8’e çıktı. Buna nazaran, 85,4 milyon olan ülke nüfusu­nun 15,7 milyon kişi ile yüzde 18,3’ünün yaşadığı İstanbul tek başına vergi pastasının yakla­şık yarısını yaratırken, öbür 80 vilayet toplamda vergi havuzuna an­cak İstanbul kadar katkı verdi.

TÜRKİYE İKTİSADINI 10 VİLAYET TAŞIYOR

2024 yılında vergi pastası­na İstanbul’dan sonra en faz­la katkıyı 782,5 milyar lira ve yüzde 10,7 hisseyle Ankara yaptı. Geçen yıl 753 milyar lira vergi ödeyen Kocaeli yüzde 10,3 pay­la üçüncü oldu. Bu vilayetleri 683,9 milyar liralık tahsilat ve yüz­de 9,4 hisseyle İzmir, 181,9 milyar lira ve yüzde 2,5 hisseyle Bursa, 152,9 milyar lira ve yüzde 2,1 hisseyle Mersin izledi. Yıllık ver­gi tahsilatı sıralamasında daha sonra 113,7 milyar lira ile An­talya, 74,9 milyar lira ile Adana, 74,5 milyar lira ile Tekirdağ ve 54,8 milyar lira ile Hatay geldi.

Ülke nüfusunun yüzde 47,9’unun yaşadığı bu on vilayette toplam tahsilat 6 trilyon 440,1 milyar lira, bu vilayetlerin toplam vergideki hissesi yüzde 88,2 oldu. Toplam verginin yüzde 11,2’si, nüfusun yüzde 52,1’inin yaşa­dığı 71 vilayetten toplandı.

2024 yılında en az vergi öde­yenler ise düşük nüfus ve eko­nomik faaliyet seviyesine sahip vilayetlerden 755,5 milyon lira ile Bayburt, 961,8 milyon lira ile Dersim, 963,5 milyon lira ile Ardahan, 1 milyar 91,6 milyon lira ile Gümüşhane ve 1 milyar 474,3 milyon lira ile Kilis oldu.

(ALINTI)

Kaynak: Gazete Duvar