Janis’le sabah kahvesi

Saklamadığım için pişman olduğum çok şey var. Konser biletleri, eski mektuplar, babamın daktilosu, Almanca kitaplarım… Çocukken yatağımın üzerinde asılı duran bir melek tablosu vardı, mesela. Ergenliğe adım atmamla birlikte yerini bir Janis Joplin posterine kaptırdığında o tabloya ne oldu sanki?

Bugün Janis’in doğum günü, ben de bir mum yakıyorum onun için. Sonra kahve yapıyorum ve 1964 yılından kalma bir mücevher olan ‘The Typewriter Tape’ albümünü açıyorum. Müzik başlarken gülüşmeler duyuluyor. Ben de gülüyorum ve “İyi ki doğdun, Janis,” diyorum.

Albüm olması hiçbir vakit amaçlanmamış bir mesken kaydı bu. Yaklaşan bir küçük konser için küçük bir prova… 21 yaşındaki Janis burada pek ünlü sayılmaz, çoğunlukla eski caz ve blues müzikleri söylüyor.

Özellikle ‘Trouble In Mind’ ve ‘Nobody Knows You When You’re Down and Out’ üzere klasikleri onun sesinden dinlemek içimi gün ışığıyla dolduruyor. Genç Janis Joplin bana şairane Nina Simone’u, kırılgan Bessie Smith’i, sevinçli Memphis Minnie’yi hatırlatıyor.

Gitarda ise ona Jefferson Airplane ve Hot Tuna’dan tanıdığımız Jorma Kaukonen eşlik ediyor. Gözlerimi kapattığımda onları görebiliyorum: Jorma’nın küçük ve loş konutunda, eşi Margareta daktilosunun başında yazılarını yazarken, ikisi yerde ya da büyük kadife bir kanepede oturmuş, gülüşerek müzik yapıyorlar.

Jorma sakin sakin gitarını tıngırdatırken, Janis de sık sık başını kaldırıp ona gülümsüyor. Margareta bir an için dalgın gözlerle onlara bakıyor, sonra soğuk kahvesinden bir yudum alıp yazmaya devam ediyor. Sıradan ve sihirli bir an bu. Jorma’nın elden düşme kayıt aygıtı daktilo sesleriyle birlikte her şeyi olduğu üzere kaydediyor.

Janis Joplin

Daktilonun bir enstrüman üzere tınladığı bu küçük ve tatlı albüm, on yıllarca yeraltında kaldıktan sonra nihayet yakın vakitte gün yüzü görecek ve beşerler onu dinlerken gözyaşlarını tutamayacaklar.

Ama bunun olmasına daha çok var ve şu anda, 1964 yılının bu sakin akşamında, Janis’in hiçbir şeyden habersiz yüzü bir vakitler baş ucumda asılı duran tablodaki melek kızın yüzünü andırıyor.

Onun bir çocukluk fotoğrafına bakıyorum artık. Acı çekerek büyüdüğü için mi bu kadar hoş müzik söyleyebiliyordu, yoksa bu kadar hoş müzik söyleyebildiği için mi acı çekmişti; merak ediyorum.

Çiçek çocukların biricik blues prensesi Janis 1943 yılında, Teksas’ta, çok küçük ve tutucu bir kasabada doğmuştu. Sanatçı ruhlu küçük kızlar için yaşaması epey sıkıntı bir kasabaydı bu.

Janis başka çocuklardan farklıydı. İçine kapanıktı, sessizdi, kendi dünyasında yaşıyordu ve bu dünyadan değilmiş üzere davranıyordu. Dahası, siyahların müziğini dinliyor, fotoğraf yapmayı ve kitapları seviyor, bu yüzden de okulda durmaksızın zorbalığa uğruyordu.

Akranları ona fecî isimler takıp hayatını cehenneme çevirirken, Janis odasında çok sevdiği Bessie Smith’i dinleyerek kasabadan gitme hayalleri kuruyordu. Kendini hiçbir vakit oraya ilişkin hissetmemişti, onun yuvası kitaplar ve müzikti.

Sonunda kurtulmaya karar verdi o kasabadan. Pılını pırtısını topladı ve tüm hippiler üzere San Fransisko’ya taşındı. San Fransisko ona kucak açtı. Burada yaşayan beşerler ona ucube muamelesi yapmıyorlardı.

Janis çok keyifli oldu o insanların ortasında, çok geçmeden de Big Brother & The Holding Company isimli kümede müzik söylemeye başladı. Müziğe her şeyini verdi ve karşılığında hiçbir şey beklemedi. Müzik de ona kendini dilediği üzere tabir etme özgürlüğünü ikram etti. Daktilo kaseti ise Big Brother’dan, şöhretten ve mutluluğun akabinde gelen dayanılmaz acılardan önceydi.

Janis için yaktığım mumun alevi titreşirken, bir fincan kahve daha alıyorum kendime. Eski odamı düşünüyorum, yatağının başında asılı küçük yağlı boya tablodaki meleğin onu gözettiğine inanan o küçük kızı… Ve büyürken, her vakit beni gözetecek birilerine gereksinim duyduğumu fark ediyorum. Bakılmaya, görülmeye ne kadar muhtaç olduğumu.

Ergenliğe adım atmamla birlikte, duvardan indirmiştim annemle babamın bana ikram ettikleri o tabloyu. Sanırım melek kızlara karşı takındığım bir haldı bu. Janis’in siyah beyaz bir posterini koymuştum tablodan kalan boşluğa. Kendi irademle seçtiğim, kendime ilişkin bir meleğim olmuştu sonunda.

Evet, saklamadığım için pişman olduğum çok şey var hayatta. Konser biletleri, eski mektuplar, babamın daktilosu, Almanca kitaplarım… Çocukken yatağımın üzerinde asılı duran o melek tablosu. Ona ne oldu sanki?

Bir de sakladığım için pişman olduğum şeyler var. Beni hiçbir vakit sevmemiş olan biriyle çıktığım tatilden kalma soluk feribot bileti, mesela. Merak ediyorum… Bu kere her şeyi yerli yerine koyacağıma dair kelam verirsem, baştan başlayabilir miyim hayata?

Kaynak: Gazete Duvar