Disiplin kararlarının müşteki, ihbarcı ve mağdura bildiri edilmesi mecburî mudur?

Danıştay: Disiplin kararının şikayetçiyi ilgilendiren bir tarafı yoktur

Kamu görevlisinin disiplin cürmü işlediğine dair önemli bir kabahat duyurusu yahut şikayet halinde ilgili hakkında inceleme, araştırma yahut soruşturmanın yapılması mecburî olmakla birlikte, yapılan inceleme, araştırma yahut soruşturma sonucunda şikayete mevzu aksiyonun disipline ait yapılacak rastgele bir durum olmadığında soruşturma açılmaması, açılan soruşturma sonucunda disiplin cezası verilmesine gerek görülmemesi yahut disiplin cezası tesisinin şikayetçiyi direkt ilgilendirmeyen bir durum olduğu açıktır.
Bu prestijle, kamu vazifelileri hakkında yapılan şikayetler, disiplin cürmünün ihbarı niteliğinde olup, şikayetçinin hak ve çıkarlarını direkt ilgilendirmemektedir. Kamu vazifelileri hakkında yapılan şikayetler sürece konuluncaya kadar şikayetçi ve kamuyu ilgilendirirken, soruşturma başlatılıp sonuçlanması ile ortaya çıkan durum prestijiyle bu kademeden sonra soruşturulan kişi ve kamuyu ilgilendirir hale geldiği sonucuna varılmıştır.

T.C.
DANIŞTAY
ONİKİNCİ DAİRE
Temel No: 2021/1696
Karar No: 2024/3247

DAVANIN KONUSU:
Adalet Bakanlığı Disiplin Yönetmeliğinin Uygulanmasına Ait Yordam ve Asıllar Hakkındaki Duyurunun C- Disiplin Soruşturmasının Sonuçlandırılması başlıklı kısmın 6. hususunun son fıkrasında yer alan “.Disiplin kararları müşteki, ihbarcı ve mağdura bildirim edilmez. Çünkü bu bireylerin disiplin kararına karşı rastgele bir itiraz yahut dava hakkı bulunmamaktadır.” kararının iptali istemidir.

DAVACININ SAVLARI :

DAVALININ SAVUNMASI:
Dava konusu edilen sürecin, 05 Nisan 2017 tarih ve 30029 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Adalet Bakanlığı Disiplin Yönetmeliği’nin uygulanmasında dikkat edilmesi gereken konuların belirtildiği bir duyuru mahiyetinde olduğu, kesin ve yürütülebilir nitelikte icrai bir süreç olmadığı üzere mevcut tüzel durumu anlatan, açıklayan nitelikte, yani hukuk sistemine hiçbir olumlu yahut olumsuz katkısı olmayan bir süreç niteliğinde olduğu, 2577 sayılı Kanun’un 14/3-(d) unsurunda belirtilen, idari davaya mevzu olabilecek kesin ve yürütülebilir bir süreç niteliğinde olmayan dava konusu sürecin iptali istemine yönelik davanın tıpkı Kanun’un 15/1-(b) unsuru uyarınca temelini inceleme imkanı bulunmadığı, öte yandan, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 124. hususunun ikinci fıkrasında; disiplin cezaları; kamu hizmetlerinin gereği üzere yürütülmesini sağlamak hedefi ile kanunların, tüzüklerin ve yönetmeliklerin Devlet memuru olarak emrettiği ödevleri yurt içinde yahut dışında yerine getirmeyenlere, uyulmasını zarurî kıldığı konuları yapmayanlara, yasakladığı işleri yapanlara durumun niteliğine ve tartı derecesine nazaran verilen ceza olarak tanımlanmış olup, disiplin soruşturmasında ferdî zararın giderilmesinden çok kamu hizmetinin gereği üzere yerine getirilmesinin temel gaye olduğu, Anayasa’nın 74. hususunun birinci fıkrasında; vatandaşlar ve karşılıklılık temeli gözetilmek kaydıyla Türkiye’de ikamet eden yabancıların kendileriyle yahut kamu ile ilgili dilek ve şikayetleri hakkında yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne yazı ile başvurma hakkına sahip oldukları düzenlenmiş olduğu halde ikinci fıkrasında, yalnızca kendileriyle ilgili müracaatların sonucunun gecikmeksizin dilekçe sahiplerine yazılı olarak bildirileceği düzenlemesi yapılarak da şahsî başvuru-kamu ile ilgili müracaat ayrımına gidildiği, münasebetiyle, kamu hizmetinin gereği üzere yerine getirilmesinin sağlanmasının maksat edinildiği disiplin soruşturmasının akıbeti hakkında yönetimin zaten müştekiye bilgi verme zorunluluğundan bahsedilemeyeceği, ayrıca, Adalet Bakanlığı Disiplin Yönetmeliğinin 17. unsurunun beşinci fıkrasında belirtilen ve müracaat sahibine bildirileceği tabir edilen kararın, 5176 sayılı Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 4. unsurunun ikinci fıkrası uyarınca; kamu vazifelilerinin etik davranış prensiplerine alışılmamış uygulamalarının bulunduğu savıyla yapılacak müracaatlar hakkında Kamu Görevlileri Etik Kurulu tarafından çıkarılan yönetmeliklerde belirlenen etik davranış prensiplerine terslik olup olmadığı tarafından bu yönetmeliklerde belirlenen yol kararlarına nazaran Bakanlık Disiplin Kurulunca yapılan kıymetlendirme sonucu alınan karar olduğu, disiplin soruşturmasına ait olmadığı, birebir Yönetmeliğin “Disiplin kararlarının bildirimi ve disiplin cezalarının uygulanması” başlıklı 36. unsurunda ise disiplin kararlarının, ilgili memura yahut vekiline bildirim edildikten sonra, gereği yapılmak ve memurun özlük belgesine işlenmek üzere ilgili ünitelere; Devlet memurluğundan çıkarma cezasına ait kararların ayrıyeten Devlet İşçi Başkanlığına gönderileceğinin düzenlendiği belirtilerek, davanın reddine karar verilmesi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
FİKRİ: İdari davaya husus edilebilecek düzenleyici süreç niteliğinde olmayan Duyurunun 6. hususunun son fıkrasının iptali istemiyle açılan davanın, 2577 sayılı Kanun’un 15. hususunun birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca idari davaya mevzu olacak kesin ve yürütülmesi gereken süreç bulunmadığı gerekçesiyle reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ: Dava; “Adalet Bakanlığı Disiplin Yönetmeliğinin Uygulanmasına ait Yordam ve Asıllar Hakkında Duyuru”nun C-Disiplin Soruşturmasının Sonuçlandırılması Başlıklı kısımda yer alan 6.maddenin son fıkrasının iptali istemiyle açılmıştır.
İlgili kısmı davaya husus edilen duyuruyla, 05 Nisan 2017 tarihli 30029 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Adalet Bakanlığı Disiplin Yönetmeliğinin uygulanmasında dikkat edilmesi gereken yordam ve asıllar açıklanmış ; “disiplin kararları müşteki , ihbarcı ve mağdura bildiri edilmez. Çünkü bu şahısların disiplin kararına karşı rastgele bir itiraz yahut dava hakkı bulunmamaktadır.” sözüyle soruşturmanın sonuçlandırılması adabı belirtilmiştir.
İdari Yargılama Yöntemi Kanununun 14’üncü hususunun 3’üncü fıkrasının (d) bendinde; dava dilekçelerinin idari davaya bahis olacak kesin ve yürütülmesi gerekli bir süreç olup olmadığı istikametinden inceleneceği; Danıştay Kanununun 24’üncü unsurunun 1’inci fıkrasının (c) bendinde ise, Bakanlıkların düzenleyici süreçleri ile kamu kuruluşları veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca çıkarılan ve ülke çapında uygulanacak düzenleyici süreçlere karşı açılacak iptal davalarının birinci derece mahkemesi olarak Danıştay’da görüleceği kurala bağlanmıştır.
Bu düzenlemeye nazaran; bir idari sürece karşı açılacak davanın birinci derecede Danıştay’da açılarak görülebilmesi için davaya husus yapılan idari sürecin, yürütülmesi gereken genel düzenleyici idari süreç niteliğini taşıması gereklidir. Yönetim hukuku prensiplerine nazaran düzenleyici süreçler, kamu gücüne dayanılarak kurulan, kesin ve yürütülmesi mecburî, yani tesirli olan ve düzenleyici olma niteliğini kural koymasından aldığı için normatif paha taşıyan tek taraflı süreçlerdir. Bir hukuk normunun uygulanmasına ait açıklama içeren, yönetimin bu norma ait görüşlerini bildiren metinler, düzenleyici süreçlerin üstte değinilen ayırıcı özelliklerinden mahrum olmaları nedeniyle iptal davasına bahis oluşturmazlar.
Uyuşmazlığa bahis edilen metin, üstte tarih ve sayısı belirtilen Adalet Bakanlığı Disiplin Yönetmeliğinin uygulanmasına ait temelleri belirleyici mahiyetinde olup , hukuk aleminde yeni sonuç meydana getirebilecek düzenleme içermemektedir.
.Açıklanan nedenlerle, idari davaya bahis edilebilecek düzenleyici süreç niteliğinde olmayan duyurunun 6 ncı hususunun son fıkrasının iptali istemiyle açılan davanın, 2577 sayılı Kanunun 15 inci hususunun 1 inci fıkrasının (b) bendi uyarınca idari davaya bahis olacak kesin ve yürütülmesi gereken süreç bulunmadığı gerekçesiyle reddi gerektiği düşünülmüştür.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve belgedeki evraklar incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE TÜREL SÜREÇ :
Davacının, 25/07/2017 tarihli dilekçe ile Edirne İcra Müdürlüğünde vazifeli icra müdürü icra müdür yardımcıları ve icra memurları hakkında Edirne İcra Hukuk Mahkemesine şikayette bulunduğu, dilekçesinin sürece konulması için harç istendiğinden Adalet Bakanlığı aracılığı ile İcra Hukuk Mahkemesine gönderildiği, Edirne İcra Hukuk Mahkemesi Disiplin Amirliğinin … tarih ve … D.S. sayılı yazısı ile şikayet üzerine kanıt bildirilmesinin istendiği, 22/03/2018 tarihli dilekçe ile beyan ve kanıtların Mahkemeye sunulduğu,10/10/2018 tarihli dilekçe ile şikayetinin akıbeti hakkında tarafına bilgi verilmesi, sonuçlanmış bir karar var ise bildirim edilmesinin talep edildiği, … Cumhuriyet Başsavcılığının … tarih ve B.M. … sayılı yazı ile Adalet Bakanlığı Disiplin Yönetmeliğinin Uygulanmasına Ait Metot ve Temeller Hakkındaki Duyurunun 6. bendinin son paragrafı “.Disiplin kararları müşteki, ihbarcı ve mağdura bildirim edilmez. Çünkü bu bireylerin disiplin kararlarına karşı rastgele bir itiraz yahut dava hakkı bulunmamaktadır.” kararı gereği 2017/18 D.S. sayılı disiplin soruşturması sonucunun tarafına bildiri edilmeyeceğinin bildirilmesi üzerine bakılan dava açılmıştır.

İNCELEME VE MÜNASEBET:

İLGİLİ MEVZUAT:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Disiplin amiri ve disiplin cezaları” başlıklı 124. unsurunda; “Kamu hizmetlerinin gereği üzere yürütülmesini sağlamak hedefiyle kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve yönetmeliklerin Devlet memuru olarak emrettiği ödevleri yurt içinde yahut dışında yerine getirmeyenlere, uyulması zarurî kıldığı konuları yapmayanlara, yasakladığı işleri yapanlara durumun niteliğine ve yük derecesine nazaran 125 inci unsurda sıralanan disiplin cezalarından birisi verilir.” kararı yer almaktadır.
05/04/2017 tarih ve 30029 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Adalet Bakanlığı Disiplin Yönetmeliği’nin 17. unsurunun beşinci fıkrasında; “Kamu vazifelilerinin etik davranış unsurlarına muhalif uygulamalarının bulunduğu savıyla yapılacak müracaatlar hakkında Kamu Görevlileri Etik Kurulu tarafından çıkarılan yönetmeliklerde belirlenen etik davranış prensiplerine karşıtlık olup olmadığı istikametinden bu yönetmeliklerde belirlenen metot kararlarına nazaran kıymetlendirme yapılır. Kıymetlendirme sonucu alınan karar ilgililere ve müracaat sahiplerine bildirilir.” kararı yer almıştır.
Adalet Bakanlığı Disiplin Yönetmeliğinin Uygulanmasına Ait Yol ve Temeller Hakkındaki Duyurunun C- Disiplin Soruşturmasının Sonuçlandırılması başlıklı kısmın 6. unsurunun son fıkrasında yer alan “.Disiplin kararları müşteki, ihbarcı ve mağdura bildiri edilmez. Çünkü bu şahısların disiplin kararına karşı rastgele bir itiraz yahut dava hakkı bulunmamaktadır.” düzenlemesine yer verilmiştir.

HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
Disiplin cezaları, kamu hizmetinin gereği üzere yürütülebilmesi bakımından kamu vazifelilerinin mevzuat uyarınca yerine getirmek zorunda oldukları ödev ve sorumlulukları ifa etmemeleri yahut mevzuatta yasaklanan fiillerde bulunmaları durumunda uygulanan yaptırımlar olup, memurların özlük hakları üzerinde direkt ve değerli sonuçlar doğurmaları sebebiyle kamu vazifesinin gereği üzere sürdürülmesi ve kamu sisteminin sağlanması bakımından objektif ve kamusal değere sahiptirler.
Yürütülen hizmet içinde ve hizmet dışında statünün kendisinden beklendiği davranışları yerine getirmeyen ya da birtakım davranışların Kanunlarla yasaklanmış olması halinde Kanunun yapılmasını yasakladığı hareketlerde bulunan yahut da bu mesleğin onur ve vakarına karşıt hareket ettiği yapılan inceleme, kıymetlendirme ve yürütülen soruşturma sonucunda sübut bulan kamu görevlisinin Maddede tanımı yapılan aksiyona uyan ceza ile cezalandırılacağında duraksama bulunmamaktadır.
Kamu görevlisinin disiplin kabahati işlediğine dair önemli bir hata duyurusu yahut şikayet halinde ilgili hakkında inceleme, araştırma yahut soruşturmanın yapılması mecburî olmakla birlikte, yapılan inceleme, araştırma yahut soruşturma sonucunda şikayete husus hareketin disipline ait yapılacak rastgele bir durum olmadığında soruşturma açılmaması, açılan soruşturma sonucunda disiplin cezası verilmesine gerek görülmemesi yahut disiplin cezası tesisinin şikayetçiyi direkt ilgilendirmeyen bir durum olduğu açıktır.
Bu prestijle, kamu vazifelileri hakkında yapılan şikayetler, disiplin cürmünün ihbarı niteliğinde olup, şikayetçinin hak ve çıkarlarını direkt ilgilendirmemektedir. Kamu vazifelileri hakkında yapılan şikayetler sürece konuluncaya kadar şikayetçi ve kamuyu ilgilendirirken, soruşturma başlatılıp sonuçlanması ile ortaya çıkan durum prestijiyle bu evreden sonra soruşturulan kişi ve kamuyu ilgilendirir hale geldiği sonucuna varılmıştır.

Bu durumda; Adalet Bakanlığı Disiplin Yönetmeliğinin Uygulanmasına Ait Adap ve Asıllar Hakkındaki Duyurunun C- Disiplin Soruşturmasının Sonuçlandırılması başlıklı kısmın 6. hususunun son fıkrasında yer alan “.Disiplin kararları müşteki, ihbarcı ve mağdura bildirim edilmez. Çünkü bu şahısların disiplin kararına karşı rastgele bir itiraz yahut dava hakkı bulunmamaktadır.” biçimindeki düzenlemede hukuka karşıtlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Detayı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama sarfiyatının davacı üzerinde bırakılmasına,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Taban Fiyat Tarifesi uyarınca takdir edilen … TL vekalet fiyatının davacıdan alınarak davalı yönetime verilmesine,
5. Posta masrafı avansından artan fiyatın kararın katileşmesinden sonra davacıya iadesine,
6. Bu kararın bildiri tarihini izleyen 30 gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Heyetine temyiz yolu açık olmak üzere, 03/07/2024 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

(X)KARŞI OY :

2577 sayılı İdari Yargılama Tarzı Kanunu’nun 2. hususunun birinci fıkrasının (a) bendinde, iptal davaları, “İdari süreçler hakkında yetki, biçim, sebep, mevzu ve gaye istikametlerinden biri ile hukuka karşıt olduklarından ötürü iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalar” olarak tanımlanmış; 14. hususunun üçüncü fıkrasının (d) bendinde, dava dilekçelerinin, idari davaya husus olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir süreç olup olmadığı tarafından inceleneceği; 15. hususunun birinci fıkrasının (b) bendinde ise, 14. hususunun üçüncü fıkrasının (d) bendinde yazılı hallerde davanın reddine karar verileceği kurala bağlanmıştır.
İdari süreçlerin idari davaya bahis olabilmeleri için, kesin ve yürütülmesi zarurî nitelikte bulunması gerekmektedir. Buradaki katılık kavramı sürecin uygulanmaya hazır, tamam, yani sonuncu bir süreç niteliğinde olduğunu, bir öteki makamın onayına tabi olmadan direkt uygulanabilirliğini göstermektedir. Yürütülmesinin mecburî olması yani icrailik vasfı ise, kamu gücünün üçüncü bireyler üzerinde, direkt doğruya çeşitli türel sonuçlar doğurmak suretiyle tesirini göstermesi olarak tabir edilmektedir.
Bir idari süreçte, idari davaya mevzu olması bakımından aranılan bu özellikleri taşımayan hazırlık niteliğindeki çalışmaların, yönetimin içyapısı ve işleyişiyle ilgili süreçlerin, tavsiye, mütalaa, teklif, niyet üzere bilgi verici yahut hazırlığa temel süreçlerin ve üçüncü şahısların şimdi hukukunu etkilemeyen, yani menfaatlerini ihlal etmeyen süreçlerin dava konusu olamayacağı açıktır.
Bu bağlamda, davaya mevzu Duyurunun, 05/04/2017 tarih ve 30029 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Adalet Bakanlığı Disiplin Yönetmeliğinin uygulanmasına ait metot ve asıllar açısından yol gösterici ve disiplin soruşturma belgelerinin tarzına uygun, eksiksiz ve vaktinde hazırlanabilmesi için dikkat edilmesi gereken konuları açıklayıcı mahiyette olduğu, idari davaya bahis edilebilecek kesin ve yürütülmesi zarurî süreçlerden olmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Yordamı Kanunu’nun 14/3-d ve 15/1-b unsurları uyarınca davanın incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerektiği görüşüyle karara katılmıyorum.

Kaynak: Memurlar