İŞİD kampları PKK/YPG’nin legalleştirilmesi için kullanılıyor

Adnan Boynukra’nın yazısı

Konu bir manasıyla Soğuk Savaş sonrası tek kutuplu dünyanın ürettiği örgütler sıkıntısı. Batılılar tarafından ‘üretilen’/yol verilen örgütlerin üzerinden yapılan temel faaliyet, daima bir tehdit tanımlaması üzerinden kendi toprakları dışındaki coğrafyaları teyakkuz halinde tutmaktır. Uzun yıllar komünizm tehdidiyle denetim edilen halklar/ülkeler için yeni aparatlara gereksinim vardı. SSCB’nin yıkılması sonucu, global nizamın tek aktörü haline gelen ABD, ortaya çıkan yeni duruma ait farklı kriz ve kaos testlerini devreye koydu. ‘Afganistan cihadı’ üzerinden Müslüman kitlenin nabzı denetim edildi, akabinde “küresel cihat” kavramı üretildi ve sonra “İslami terör” tanımlaması ile genelleme yapmanın yolu açıldı. Bu, milyonlarca Müslümana terörist demenin yoluydu. Hıristiyanlık, Yahudilik yahut öbür dinler için yapılmayan genellemeler Müslümanlar için yapılmaya başlandı ve Müslümanlar töhmet altına alındı.

IŞİD Terör Örgütü

Irak işgali ile bu süreç farklı bir evreye taşındı. İran ile iş tutan ABD, “terör konusu Sünni İslam’ın işi” propagandası üzerinden yeni bir kavramsallaştırma yaptı. Bunun karşılık bulması ve işgali yasallaştırmak için muhtaçlık duyulan yeni örgütlerin kurulması maksadıyla Afganistan’dan Irak’a kimi isimler taşındı. IŞİD bu operasyonun eseri. Aslında, 1990’lı yıllarda Afganistan’da ortaya çıkan örgütler, bahsettiğimiz 40 yılda izlenen kirli siyasetlerin ‘meyveleri’. Bu örgütlere yüklenen mana, Müslüman halkların yaşadığı coğrafyadaki tertibin bozulması, istikrarsızlaştırılması ve Arap coğrafyasındaki demokrasi dışı idarelere karşı ortaya çıkan doğal değişim taleplerinin bastırılması. Örgüt, bu süreçte yapılan testlerin eseri olarak ortaya çıktı. Yani, işgalci ögelerin ortak akıl ve deneyimle organize ettikleri asimetrik savaşın eseri. Gladio koduyla tanımlamak gerekirse, Irak Baas takımları, uyguladıkları siyasetlerle bu takımlara alan açan Maliki-Esad desteği/lojistiği, coğrafya dışındaki kimi istihbarat örgütlerinin ‘kalifiye’ eleman nakli ve yönlendirici katkılarıyla yapılandırılıp yönetilen terör örgütü.

Konuyu daha düzgün anlamak isteyenler, örgüte ait araştırma raporlarına bakabilirler. Kaba haliyle, IŞİD’i oluşturan iki toplumsal tabandan bahsetmek mümkün. Yüklü küme, Afganistan’dan Irak’a transfer edilen isimlerin önderliğinde toplanan Irak Baas rejimi takımları, Suriye, Arabistan ve Kuzey Afrika ülkelerinden katılanlardan oluşan ana kitle. Başka küme ise literatüre ‘yabancı savaşçı’ olarak geçen ve 100’ü aşkın ülkeden bölgeye taşınan ögeler. Bu kümeye ait birçok rapor yayılandı. Bu hususta bakılabilecek ana raporlar, BM’nin raporu ve King’s College Memleketler arası Radikalizm Çalışmaları Merkezi(ICSR) raporlularıdır.

Misyon Yüklenen Örgüt

Örgütü kuran aktörler IŞİD’e iki farklı misyon yüklemişti. Birincisi; örgütün ortaya çıktığı devirde, bölgede süren halka dayalı doğal değişim süreçlerini sabote etmek, halkı terörize etmek ve global güçlerin denetimi dışında ortaya çıkabilecek mümkün siyasal nizamların önüne geçmek. Bu misyon en çok Suriye’de karşılık bulmuştu. ABD, İran ve Rusya’nın ortak amaçlarına hizmet eden örgüt, Suriye muhalefetinin terörle ilişkilendirilmesi için kullanıldı. Bir adım daha ileri giderek, bölgedeki devletler, halklar ve örgütler, IŞİD aracılığıyla formatlandı. Bölgede, rastgele bir aktörün üstün gelmeyeceği yahut yenilmeyeceği kaotik bir denklemin devamı için asimetrik terörün en organize örnekleri oluşturuldu. Ayrıyeten, muhtaçlık halinde küçük bir müdahale ile harekete geçirilebilecek ‘uyutulmuş’ çatışma zeminleri/fay sınırları da üretildi. Suriye iç savaşının on yıla aşkın bir mühlet devam etmesi bu dinamiğin eseriydi.

Örgüte yüklenen öteki misyon ise dini dönüşüm gayeliydi. Yani, hariciliğin ve vahabiliğinselefilik ismiyle yine kurgulanması ve bunun halkı Müslüman ülkelere transfer edilmesi. Bu ‘oyun’un gayesi hem Müslümanlar ortasında yeni fay sınırları oluşturmak hem de Müslüman halkların terör sarmalına sokulması için yer hazırlamak. Bu kirli politikayı; kriz bölgeleri oluşturma, sivil tahribatlar üzerinden dehşet salma, reaksiyon olarak ortaya çıkanları daha radikaliyle bölüp işgali legalleştirme ve kaosu vakte yayarak sağlıklı bir tertibin kurulmasını öteleme olarak özetlemek mümkün.

İşte, IŞİD üzerinden yürütülen kirli ve kanlı siyasetin özeti bu. Gerekli önlemler alınmadığı, hatta global güçler tarafından istikamet verildiği için bu siyasetler şu an Afrika ülkelerine sıçramış durumda. Örgütün şu an Afrika’da Vilayet olarak isimlendirdiği (Batı Afrika, Çad Gölü bölgesi, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Kuzey Mozambik) şubesi var. Sonuç olarak örgüt, dünya genelinde yükseltilen İslam düşmanlığının yaygınlaşmasının ve bunun yasallaştırılmasının aracı olarak kullanılmaya devam ediliyor.

IŞİD’in Türkiye’ye Yönelik Saldırıları

IŞİD’in ortaya çıkmasıyla birlikte hedeflediği ülkelerin başında Türkiye gelir. Türkiye’ye yönelik taarruzlar iki taraflıydı. Yıpratmaya dönük ruhsal akınlar ve özel seçilmiş terör hücumları. Ruhsal taarruzlar, çoklukla IŞİD ile Türkiye’yi ilişkilendirmeye yönelik propaganda ataklarıydı. Türkiye ile IŞİD’i ilişkilendirmeye yönelik bu propaganda kampanyaları, kimi isimlerin yabancı medyaya konuşması, yabancı medyanın bunları isim vermeden servis etmesi ve sonra tıpkı şahısların “bakın milletlerarası medyada Türkiye ve hükümet hakkında şunlar şunlar yazılmış” demeleri biçiminde cereyan ediyordu. Epey kirli ve kara propaganda düzeneği işletiliyordu. Bu propaganda düzeneği PKK, FETÖ ve Esadcı/İrancı çevrelerce yürütülüyordu. FETÖ, PKK ve Esadcı/İrancı çevreler Türkiye ile IŞİD’i ilişkilendirmeye çalışırken, IŞİD Cumhurbaşkanı Erdoğan hakkında “kafir”, “tağut”, “mürted” üzere sözler üzerinden “ölüm fetvası” veriyordu. Bu durum; IŞİD, PKK, FETÖ ve Esadcı’İrancı çevrelerin birebir merkez tarafından yönetildiğinin işaretiydi. IŞİD’in başka değerli saldırısı ise Türkiye içine yönelik ve özel olarak seçilmiş fay sınırlarına ait akınlardı. Musul Konsolosluğu, Reyhanlı, Raina, Suruç katliamı, Süleyman Şah Türbesi, İstanbul havaalanı, Sultanahmet, Taksim, Gaziantep, Diyarbakır, Gar katliamı üzere terör akınlarının tümü özel seçilmiş hedeflerdi. Bu ataklar üzerinden Türkiye’deki temel fay sınırlarının (Alevi-Sünni, Seküler-Muhafazakar, Kürt-Türk, dış siyaset, iktisat vb.) tahrip edilmesi, tetiklenmesi hedeflenmişti.

Suriye’de Tutulan IŞİD’lilerin Yakınları

IŞİD’e ait bu genel çerçeveyi, Suriye’nin kuzeyindeki cezaevleri, toplama kamplarında tutulan ve örgüt elemanlarının yakınları olduğu sav edilen insanların durumunu anlamak için tazelemek istedim. Memleketler arası Af Örgütü’nü 17 Nisan 2024 tarihli raporuna nazaran, Suriye’deki el Hol ve Roj kamplarında toplam 56 bin kişi tutuluyor. 11.500 erkek, 14.500 bayan ve 30.000 civarında çocuk. Raporda, ABD’nin kamplarda kalan 11 vatandaşını ülkesine götürdüğü ve altı Kanadalının, dört Hollandalının ve bir Finlandiyalının ülkelerine götürülmesine yardımcı oldukları da yazıyor. Rights and Security International raporuna nazaran; Maldivler 26, Ukrayna 31, Kanada 32, Finlandiya 36, Arnavutluk 37, İsveç 37, ABD 38, Belçika 45, Azerbaycan 56, Hollanda 66, Almanya 108, Fransa 223, Kosova 242, Rusya 294, Özbekistan 339, Tacikistan 384, Kırgızistan 454, Kazakistan 719 olmak üzere, 2019 yılından bu yana kamplardan alınan kişi sayısı toplam 3.167 kişi. oplam sayının içinde AB üyesi ülke vatandaşlarının 3 bin civarında olduğu tabir ediliyor. Lakin ilgili ülkeler kendi vatandaşlarını geri alma konusunda istekli değiller.

Raporda, kamplarda tutulanların büyük bir kısmının Suriyeli ve Iraklı olduğu belirtiliyor. Bu iki ülke vatandaşlarının toplamının 50 bin civarında olduğu söz ediliyor. Geri kalanlar ise 74 farklı ülkenin vatandaşlarından oluşuyor. Irak hükümetinin vatandaşlarını alma talebi daima bir biçimde öteleniyor. Irak hükümetine, her ay 50 kişi teslim etme kararı alınmış. Bu durumda, 20-25 bin Iraklının nakli için 400-500 ay gerekiyor. Bunun ismi nakil değil, bunlarınvarlığından yararlanma, istismar etme, kendi meşruiyeti için kullanmadır. Tıpkı durum Suriyeliler için de geçerli. Bu iki ana küme ülkelerine döndüklerinde ve sorumluluk vatandaşı oldukları devlete devredildiğinde husus büyük oranda çözülmüş olacak. Yeni Suriye idaresinin bu mevzuda izleyeceği tavır da değerli. Yeni idarenin bu kampları denetim etmesi, uygulamaları denetlemesi ve vatandaşlarını almak isteyen ülkelere kolaylık sağlaması kıymetli.

IŞİD’le ilgisi olduğu bedellendirilen bireylerin ya kendi ülkelerinde ya da tutuldukları Suriye devleti yargısı tarafından yargılanmaları gerekir. ABD’nin öncülük ettiği süreç hem bu bireylerin yargısız bir biçimde yıllarca gözaltında tutulması açısından hem de terörle ilişkilendirilen şahısların örgütle alakası olmayan çocuklar ve bayanlarla birebir yerden tutulmasının üreteceği riskler açısından sorunlu. Bu cins toptancı yaklaşımların, global güvenlik açısından farklı sonuçlar üretmeleri kaçınılmaz. Bu mevzu IŞİD’le ‘Mücadele’ Koalisyonu’nün sorunu. Bu sorunu öbür bir terör örgütünün insafına terk ederek sorumluluktan kurtulma imkanı yok. Maalesef bahsettiğimiz riskler, IŞİD’le ‘Mücadele’ Koalisyonu’nün gündeminde yok. Zira ana aktör, örgütü üreten aklın ve siyasetlerin sahibi.

Af Örgütü ve BM’nin Tespitleri

Yıllardır kamplarda tutulan bu şahısların maruz kaldıkları ihlaller raporda ayrıntılıca anlatılmış. Azap, öldürme, acımasız muamele, sıhhat hizmetlerinden mahrumluk, taban insani gereksinimlerden mahrumiyet, göz altında mevt, hukuksuzca, yargılamadan zorla ve keyfi olarak alıkoyma üzere hukuk dışı uygulamalar raporda ayrıntılıca yer almış.

Af Örgütü Genel Sekreteri Agnes Callamard, raporda YPG/SDG’nin işlediği hataları, “Özerk yetkililerin azap ve acımasız muamele, savaş hatalarını ve cinayet savaş kabahatini işledikleri”şeklinde söz ediyor. Ayrıyeten raporda bu azap sisteminin kurulmasında ABD’nin sorumluluğuna vurgu yapılarak, “Bu gözaltı kamplarında ve tesislerinde tutulan çocuklar, bayanlar ve erkekler şok edici bir zulüm ve şiddete maruz kalıyor. ABD hükümeti, önlenebilir ölümlerin yüzlerce kişinin öldüğü bu sistemin oluşturulmasında ve sürdürülmesinde merkezi bir rol oynamıştır ve bunu değiştirmede rol oynamalıdır.” değerlendirmesi yapılıyor. Raporun öteki bir yerinde ise “ABD hükümeti bu sistemin oluşturulmasında ve sürdürülmesinde merkezi bir rol oynamıştır. ABD hükümeti, sistemik insanlık dışı ve aşağılayıcı şartlar, yasadışı cinayetler ve azabın yaygın kullanımı ile karakterize edilen büyük ölçüde yasa dışı bir gözaltı sisteminin kurulmasına ve genişletilmesine katkıda bulundu.” sözleriyle ABD’nin rolünün altı çiziliyor.

Rapor, “Kuzeydoğu Suriye’de devam eden ihlaller yalnızca daha fazla şikayet sağlıyor ve bir kuşak çocuğun sadece sistematik adaletsizliği bildiği manasına geliyor. Özerk yetkililer, ABD liderliğindeki koalisyon üyeleri ve BM, bu ihlalleri düzeltmek, istismar ve şiddet döngülerini sona erdirmek için harekete geçmelidir.” tabirleriyle ihlallerin düzeltilmesini talep ediyor. Raporda, gözaltı sisteminde tutulanlar ortasında IŞİD mağdurlarının da olduğu yazılıyor. Kimi Yezidiler, örgüt üyeleriyle zorla evliliğin kurbanı olan bayanlar, onların çocukları ve çocuk yaşta örgüt tarafından alı konulan çocukların bugün hatalı olarak kamplarda tutulduğu söz ediliyor. Raporda ABD tarafından kurulan sistemin YPG/SDG tarafından yönetildiği de söz ediliyor.

BM takviyeli Milletlerarası Bağımsız Suriye Araştırma Kurulu, IŞİD örgütünün Suriye’de denetim ettiği son toprak modülünü kaybetmesinden sonra toplama kamplarına görülen bireylerin ve bilhassa çocukların istismara maruz kaldığı belirtiliyor. Kurul, istismara uğrayan çocuk sayısını yaklaşık 30 bin olduğuna söylüyor. Komite Üyesi Lynn Welchman durumu, “Bu çocuklar IŞİD’in idaresi sırasında esasen mağdur edilmişlerdi, bir de yıllarca devam eden insan hakları ihlallerine ve istismarlarına maruz kaldılar.” tabiriyle açıklıyor. Welchman “Bu çocukların hepsi IŞİD’in hakimiyeti sırasında yalnızca 8-10 yaşında ya da daha küçüktü – hangi cürümler onların gözaltında tutulmaya devam edilmesini haklı çıkarabilir?”sözleriyle yansısını ortaya koyuyor.

ABD-PKK İştiraki ve Yeni Misyonu
Af Örgütü raporunda belirtildiği üzere PKK ve türevlerinin insafına terk edilmiş ve IŞİD’lilerin yakınların olduğu sav edilerek tutulan on binlerce insan üzerinden, farklı misyonlara ulaşılmak istendiği açıkça gözleniyor. Bu manada iki başka misyondan bahsetmek mümkün. Birincisi, bu insanları, PKK/YPG’nin yasallaştırılmasının aracı olarak kullanmak. Başka misyon ise Esad rejimini yıkan yeni Suriye idaresinin ‘test’ edilmesi ve yeni idarenin tüm Suriye toprakları üzerindeki egemenliğini sınırlamaya çalışmak. Ortada, örgüt değil isim var ve isim gereksinime nazaran formatlanıyor. Sorun olan, örgüt elemanlarının yakınları olduğu tez edilen binlerce insanın, yeni iki misyonun karşılanması gayesiyle kamplarda tutuluyor olması. Bu iki temel misyonun yanı sıra, bu bireylerin varlığı, ABD’nin PKK ile bağlantısını legalleştirmek ve Suriye kaynaklarını sömürmek için de kullanılıyor. Bu misyonların devam etmesi için ise nizamlı aralıklarla IŞİD tehdidine vurgu yapan yayınlar çıkartılıyor. Kendi vatandaşlarını alan ABD, başkalarının ülkelerine dönmesine pürüz oluyor.

Bahsettiğimiz yeni misyonlar için binlerce kişi kamplarda tutuluyor. Af Örgütü raporuna nazaran yargılama yok, binlerce insan yalnızca yakınlarına atfedilen cürümlerden ötürü bu kamplarda tutuluyor. Raporda, “Adil yargılama tedbirlerinin olmaması nedeniyle, bir kişinin IŞİD’e bağlı olduğu suçlaması, onları yıllarca keyfi gözaltında tutulmalarına neden oluyor. Bayanlar ve çocuklar ise yakınlarına atfedilen suçlamalar nedeniyle kamplarda tutuluyor.”değerlendirmesi yapılıyor. Raporun en farklı kısmı ise “Suriye’nin kuzeydoğusunda gözaltına alınan bireylerin hiçbiri savaş cürümleri, insanlığa karşı kabahatler yahut soykırım da dahil olmak üzere milletlerarası hukuk kapsamındaki cürümlerden kovuşturulmadı.” değerlendirmesi değerli. Rapordaki sözler, değerlendirmelerin tümü bahsettiğimiz yeni misyonları teyit ediyor.

Human Rights Watch uzmanları, Suriye’deki tutukluların durumunu “tırmanan insani kriz” olarak tanımlıyor. Bilhassa çocukların durumunun kaygı verici olduğu vurgulanıyor. BM Çocuk Hakları Komitesi, çocukların tutuklanmasına dikkat çekiyor. Mevzuyu ayrıntılıca incelmek isteyenler International Crisis Group, Human Rights Watch The New Yorkerdeğerlendirmesine ve BM İnsan Hakları Ofisi raporlarına bakılabilir.

IŞİD, Haşdi Şabi ve PKK İşbirliği

Bu noktada üzerinde durulması gereken başka bir bahis ise IŞİD ile coğrafyada var olan öteki terör örgütlerinin işbirliğidir. Öncelikle IŞİD ve Haşdi Şabi münasebetine değinmekte fayda var. Bu iki örgütün yüklendiği misyonlar ve ortaya çıkardıkları sonuçlar dikkate alındığında, farklı mezheplere yaslanmakla birlikte iki örgütün de İran’ın bölgesel siyasetine hizmet ettiği görülür. IŞİD, coğrafyanın doğal yapısının eseri olan Müslüman kitlenin içinde yer aldığı anaakım hareketlerin radikallik parantezine alınmalarına ve mahküm edilmelerine hizmet etti. Özel olarak, Arap Baharı fikrini, ülküsünü ‘gayri meşrulaştırdı’. Örgütün başka kıymetli bir işlevi ise yaptığı vahşetle İran’ın bölgesel siyasetlerine ve bölgedeki devletlere nüfuz etmesine meşruiyet kazandırmasıydı. Örneğin, IŞİD’le çaba söylemi, Haşdi Şabiörgütünün, Irak Başbakanlığına bağlı ‘meşru’ bir güç olarak kodlanmasına yer hazırladı.

Benzer biçimde; IŞİD, yıllardır Türkiye’de terör faaliyetleri sürdüren, on binlerce insanı katleden PKK ve onun bölgesel ağının toplumsal ve milletlerarası meşruiyetine de katkı sağladı. IŞİD’in devreye girmesinin bir sonucu da “Türkiye’nin en değerli toplumsal barış projesi” olan tahlil sürecinin akamete uğramasıdır. Aslında bu bahis için PKK, IŞİD ve FETÖ ittifakından bahsetmek daha gerçek olur. Bu üç terör örgütü hem Türkiye’nin IŞİD üzerinden memleketler arası kamuoyunda suçlanması hem de tahlil sürecinin akamete uğramasında ortak çalıştılar.

Hasılı; IŞİD’in jeopolitik ve siyasal olarak nereye oturduğunu anlamak için örgütün İran, Haşdi Şabi ağı ve PKK ile etkileşimine ve kesişimine bakmak kâfi olur. Açık olan şu; bölgedeki doğal değişim taleplerini zehirleyen ve coğrafyayı terör merkezi haline getiren tüm örgütler, coğrafyada yaşayan halklar için tehdittir. Sonuç olarak IŞİD, bilhassa ABD, Rusya, İran ve Avrupa’nın sorumluluktan kaçınmak için ürettikleri şuurlu berbatlığın yahut muhtaçlık duyulan şeytanın ismidir.

Batı Muhafazası için İnsanları Kalkan Olarak Kullanmak

ABD ve YPG/SDG, çoğunluğu Iraklı ve Suriyeli olan binlerce insanı AF Örgütü’nün değerlendirmesiyle “esir almış” durumdalar. Yapılan muamelenin “savaş suçu” olduğu da Af Örgütü tarafından tabir ediliyor. Bu manasıyla, bahsedilen insanların kobay olarak kullanıldığı söylenebilir. YPG/SDG alan hakimiyetini korumak için kamp bekçiliğini bir fırsat olarak görüyor. Suriye’nin toprak bütünlüğünü müdafaayı hedefleyen yeni Suriye idaresinin bu duruma sıcak bakmadığı biliniyor. Bölgesel medyada yer alan haberlere nazaran, Ferhat Abdi Şahin, Suriye’nin geleceğini konuşmak için kendini Şam’a davet eden Ahmet Şara ile görüşmeye ABD’li vasisiyle birlikte girmeye çalıştı. Düşük rütbeli ABD’li asker ile birlikteŞam’daki görüşmeye katılma isteği, YPG/SDG’nin ne olduğunu, kime hizmet ettiğini ve kimin himayesine sığındığını anlamak için düzgün bir örnek. “İlkel milliyetçiliğin” somut göstergesi.

Suriye İhtilali ve sonrasında kurulan yeni Suriye idaresinin telaffuz ve siyasetlerine yansıyan demokratik ve üniter bir Suriye argümanı da Bahçeli’nin teşebbüsüyle başlayıp Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dayanağıyla yürütülen “Öcalan üzerinden PKK’ya silah bıraktırma” süreci de bu çarpık durumu ortadan kaldırma irade ve kapasitesine sahip görünüyor. Esat rejiminin ürettiği otorite boşluğu münasebetiyle fonksiyonellik kazanan “bekçilik” ve ABD himayesi, Suriye İhtilali sonrasında manasını ve geçerliliğini kaybetmiş durumda. Bölgede gelişen yeni jeopolitik durum, PKK/YPG’nin IŞİD’lilerin yakınları olduğu tez edilen bireylerin bekçiliği ve ABD himayesi üzerinden mevcut şartlarını sürdürmesini imkansız kılıyor.

Bölgedeki gelişmelerden etkilenen bir ülke olarak, “IŞİD bir tehdit olarak elde dursun mu, bitsin mi?” sorusunun yanıtı Türkiye için kıymetli. On binlerce insanın makus şartlarda ve raporlara yansıyan haliyle işkence/şiddet ortamında kalmalarının, muhtemel yeni örgütlere yer hazırlayacağını herkes bilir. Yanlışsız olan probleme tahlil bulmaktır. Fakat ABD, Fransa, İngiltere ve PKK türevlerinin ortak faaliyetler dikkate alındığında, örgütün bir tehdit ögesi olarak elde durmasının istendiğini söylemek mümkün. Yabancı ülkeler farklı bir gündem olmakla birlikte, YPG için gerçek olan, jeopolitik dinamiklerin değiştiğini, “bekçilik” ve ABD himayesi kartlarının miadını doldurduğunu görüp, Suriye’nin yeni idaresinin bir modülü olma teklifini kabul etmesidir. Aksi bir karar, askeri operasyon ve çatışma senaryosuna davetiye çıkarmaktır. Bunun çatışmadan beslenen karanlık odaklar dışında bölgemizdeki hiçbir ögeye yarar sağlamayacağı açık.

Kaynak: Memurlar